به گزارش جوان از مشهد، این موضوع زمانی بحرانی تر می شود که بدانیم ذخایر آبی سدهای استان به 25 درصد کاهش یافته است و تمام این صحبت ها یعنی آنکه سال آینده وضعیت بسیار بحرانی به لحاظ منابع ّآبی در انتظار مردم اخراسان رضوی به ویژه مشهدی ها است.
رئيس جمهور بحران آب مشهد را پيگيري مي کند
کار به جای کشید که معاون هماهنگي امور عمراني استاندار خراسان رضوي گفت: موضوع تامين آب مشهد در شوراي عالي آب کشور و با حضور رئيس جمهوري پيگيري خواهد شد.
محمد حسن واحدي در نهمين جلسه ستاد پيگيري طرح هاي مهم و محرک توسعه خراسان رضوي افزود: تامين آب استان به ويژه شهر مشهد با توجه به خشکسالي هاي اخير و تردد سالانه 28 ميليون زائر از اهميت ويژه اي برخوردار است.
وي با اشاره به نياز سالانه 425 ميليون متر مکعب آب براي شهر مشهد در افق 1420 اظهار داشت: بايد 125 ميليون متر مکعب آن از طريق بهينه سازي و بازچرخاني آب و125 ميليون متر مکعب هم از طريق استحصال آب از چاه هاي دشت مشهد و چناران تامين شود.
وي گفت: 30 ميليون متر مکعب نيز از طريق کوه هاي هزار مسجد، 100 ميليون متر مکعب از طريق حقآبه هريرود، 15ميليون متر مکعب از طريق سد ارداک و 30 ميليون متر مکعب از طريق سدهاي طرق و کارده تامين خواهد شد.
وی افزود: براي احداث خط انتقال آب از سد دوستي به مشهد تاکنون 3 هزار و 640 ميليارد ريال هزينه شده و سهم عمده اي از آب مشهد طي يکي دو سال اخير از اين طريق تامين شده است.
معاون استاندار خراسان رضوي با توجه به خشکسالي هاي اخير و افت سطح آب هاي زيرزميني، از تامين آب براي اين شهر به عنوان يک چالش ياد کرد و گفت: بايد از طريق بهينه سازي مصرف آب در تمام بخش ها اعم از خانگي، صنعتي و کشاورزي نسبت به کاهش مصرف آن، برنامه ريزي و تلاش شود.
وي با اشاره به مصرف 92 درصدي آب در بخش کشاورزي خواستار تدوين طرح بهينه سازي آب در اين بخش توسط سازمان جهاد کشاورزي شد.
واحدي افزود: با اجراي سيستم هاي نوين آبياري، تغيير الگوي کشت و جلوگيري از فعاليت چاه هاي غير مجاز مي توان اين موضوع را ساماندهي کرد.
معاون هماهنگي امور عمراني استانداري خراسان رضوي به اقدامات صورت گرفته توسط شرکت هاي آب منطقه اي، آبفاي استان و آبفاي مشهد، به منظور اجراي پروژه هاي آبرساني و ذخيره سازي مناسب آب اشاره کرد و گفت: بايد با استفاده از ظرفيت ماده 214 قانون برنامه پنجم مبني بر استفاده از ظرفيت بخش خصوصي، از توان اين بخش استفاده کرد.
واحدي خواستار پيگيري جذب بودجه هاي در اختيار وزارتخانه ها به منظور تامين منابع مالي اجراي پروژه هاي اين حوزه شد.وي با بيان اين که در اين زمينه ظرفيتي براي استفاده از فاينانس خارجي ايجاد شده، اظهار داشت: آخرين وضعيت پروژه هايي که امکان استفاده از اين فرصت را دارند بررسي و نسبت به عملياتي شدن آن اقدام خواهد شد.
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری خراسان رضوی همچنین در جلسه ستاد تامین و توزیع آب شرب مشهد با بیان این مطلب گفت: با توجه به این که از سال 85 تاکنون حق انشعاب ها علی رغم نرخ تورم تغییر نداشته است این تعرفه ها نیز به روز رسانی و به عنوان یک پیشنهاد به آب و فاضلاب کشور ارایه خواهد شد.
محمد حسن واحدی با اشاره به این که مشهد به دلیل کاهش بارندگی و افت سطح ذخایر آب زیزمینی با مشکل کمبود آب مواجه است، ادامه داد: در همین راستا و با هدف صرفه جویی در مصرف، تعرفه ی آب شرب نیز بررسی می شود.
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری خراسان رضوی در ادامه ی جلسه به بررسی طرح بهینه سازی مصرف آب کشاورزی پرداخت و خاطرنشان کرد: از آن جا که 19 درصد محصولات و 61 درصد از سهم آب کشاورزی خراسان رضوی مربوط به دشت مشهد و چناران است، تدوین این طرح ضروری به نظر می رسید.
واحدی ارایه ی طرح یاد شده در جلسه ی ستاد مدیریت توزیع و تامین آب کشاورزی استان به ریاست معاون برنامه ریزی و اشتغال استانداری خراسان رضوی را مورد تاکید قرار داد و تصریح داشت: همچنین بایستی قبل از ارایه ی آن، برنامه های کوتاه، میان و بلندمدت جهت صرفه جویی مصرف آب کشاورزی بازنگری شود.
وی با بیان این که در راستای صرفه جویی در مصرف آب کشاورزی انسداد چاه های غیرمجاز در دستور کار قرار دارد؛ ادامه داد: نصب کنتورهای حجمی، مقابله با اضافه برداشت آب کشاورزی و خرید چاه های جدید توسط آب منطقه ای از دیگر اقدامات قابل اجرا در این زمینه است.
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری خراسان رضوی اضافه کرد: استفاده از پساب های تصفیه شده در دشت چناران از دیگر اقدامات اجرایی در راستای صرفه جویی آب کشاورزی است.
وی گفت: از صدا و سیما و دیگر رسانه های استان انتظار می رود، در جهت فرهنگ سازی و همراه کردن افکار عمومی تلاش کنند.
واحدی از انعقاد تفاهم نامه ی طرح اضطراری آب شهر مشهد میان استانداری خراسان رضوی، وزارت کشور و وزارت نیرو در آینده ی نزدیک خبر داد و خاطرنشان کرد: همچنین وی از شرکت آب منطقه ای خواست تا طرح های نصب کنتور کارتی و تبدیل آب شهر مشهد به آب بهداشتی را مورد مطالعه قرار دهد.
کاهش 56 درصدی بارندگی
همین چند روز پیش بود که مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب خراسان رضوی گفت: این استان وارد چهاردهمین سال خشکسالی شده و امسال میزان بارندگی نسبت به سال گذشته 56 درصد کاهش داشته است.
محمد طاهری با بیان اینکه خراسان رضوی در سال جاری نسبت به سال های گذشته به لحاظ کاهش بارندگی وضعیت خطرناک تری دارد، می افزاید: این کمبود بارندگی در بخش کشاورزی بیشترین ضرر و خسارت را به دنبال دارد.
وی می افزاید: امسال نسبت به میانگین بارش 40 ساله و آمار اعلام شده تا پایان دی ماه 92، 37 میلیمتر متوسط بارندگی در استان بوده و این میزان بارندگی نسبت به سال گذشته 56 درصد و نسبت به میانگین بارندگی کل 37 درصد افت داشته است.
معاون طرح و توسعه آب منطقه‌ای خراسان رضوی با تاکید بر اینکه شهر و جمعیت مشهد متناسب با منابع آبی گسترش نیافته بیان می کند: از سال 1348 که برداشت آب از دشت مشهد برای مصارف کشاورزی ممنوع شد جمعیت این شهر 6 برابر شده اما منابع آبی متناسب با این رشد، افزایش پیدا نکرده است.
وی اظهار می کند: 90 درصد آب موجود یعنی معادل 800 میلیون متر مکعب در بخش کشاورزی مصرف می شود و اگر تنها 10 درصد صرفه جویی در بخش کشاورزی داشته باشیم می توان به اندازه آب سد دوستی آورده آب تامین کرد.
وی در مورد برداشت بی رویه آب از دشت مشهد هشدار داده و عنوان می کند: از 40 سال پیش تا کنون حدود 5 میلیارد متر مکعب آب از دشت مشهد بدون جایگزینی برداشت شده است.
وی تاکید می کند: این دشت مساحتی کمتر از یک دهم استان را شامل می شود و به دلیل برداشت های بی رویه از آن در دهه 80 با پدیده نشست زمین مواجه شد.
سفره های آب زیرزمینی دشت مشهد حداکثر تا 10 سال دیگر موجودی دارند
طاهری عنوان می کند: سفره های آب زیرزمینی دشت مشهد حداکثر تا 10 سال دیگر موجودی دارند و این امر در حالی است که این دشت توانایی جذب سالانه یک میلیارد متر مکعب آب را دارد اما برداشت بی رویه به گونه ای است که هم اکنون این میزان سالانه یک میلیارد و 150 میلیون متر مکعب است.
تغییر اقلیم در خراسان رضوی
بر همین اساس یک کارشناس محیط زیست می گوید: خراسان رضوی این روزها در آستانه خشکسالی قرار دارد و تردد بی رویه خودرو شخصی بر افزایش آلاینده های هوا و تغییر اقلیم این استان تاثیرگذار بوده است.
علی معتمدی با اعلام اینکه امسال بیش از سالهای گذشته هوای این استان در فصل زمستان گرم است، می افزاید: در حال حاضر مردم این استان حسرت به دل آمدن برف و باران هستند و این موضوع در حالی است که افزایش جمعیت و افزایش تولید گازهای گلخانه‌ای به نوعی باعث توقف‌ناپذیر شدن روند تغییر اقلیم شده است.
وی عنوان می کند: در حقیقت خراسان رضوی سالها است که از اقلیم خود فاصله گرفته و به سرعت در حال گرم‌تر شدن است، کاهش بارش‌های سالانه و پیشروی بیابان در کشور هشداری جدی به اهالی این استان است.
شهرهای بزرگ در حال تغییر الگوی آب و هوایی هستند
وی تصریح می کند: غلظت گازهای گلخانه‌ای، میزان ازن در اتمسفر زمین و ذرات معلق در جو ازجمله عوامل انسانی هستند که در تغییر آب و هوایی تأثیری بی چون و چرا دارند و در این راستا دو عامل طبیعی افشانه‌ها در استراتوسفر و فعالیت‌های خورشیدی نیز بر این روند تأثیر می‌گذارند.
این کارشناس محیط زیست با تاکید بر اینکه تغییر اقلیمی تنها مختص و منحصر به استان خراسان رضوی نیست، بیان می کند: تحقیقات و بررسی ها در ایستگاه های هواشناسی تمام شهرهای کشور نشان می دهد که تمام شهرها به ویژه شهرهای بزرگ در حال تغییر الگوی آب و هوایی هستند و بی تردید این تغییر به تدریج ما را در آستانه نابودی قرار می‌دهد.
در همین رابطه معاون امور بهبود تولیدات زراعی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی نیز عمده کاهش بارندگی در این استان را مربوط به دی ماه جاری دانسته و می افزاید: این میزان نسبت به دوره آماری بلند مدت 94 درصد کاهش را نشان می دهد.
غلامحسین ساربان بیان می کند: طی چهار ماهه نخست سال زراعی جاری بارندگی ها نسبت به دوره آماری بلندمدت 44 درصد کاهش داشته است.
وی تصریح می کند: شروع پاییز با گرمای لازم جهت کشت و آماده سازی بستر زراعی همراه بود به گونه ای که تاثیرات تنش حرارتی که اوایل تابستان روی داد و کشت های سبزی، صیفی و جالیزی را دچار بحران کرده بود فرصتی جهت جبران این شوک در پاییز فراهم کرد.
وی با بیان اینکه به لحاظ درجه حرارت دمای هوا در سال جاری یک تا دو درجه سانتیگراد نسبت به دوره آماری گذشته افزایش یافته است، اظهار می کند: در مجموع بارندگی پاییز استان 34.6 میلیمتر بوده که نسبت به مدت مشابه دوره آماری کاهشی 13.6 درصدی داشته و در مقایسه با سال زراعی قبل از کاهش 43.5 درصدی برخوردار بوده است.
تدوین طرح جیره بندی آب در مشهد
طرح جیره بندی آب شهر مشهد توسط آب و فاضلاب مشهد تدوین شده است که در صورت استمرار وضعیت کنونی بارش نزولات جوی و عدم تحقق صرفه جویی عملیاتی خواهد شد.
تمام این گفته ها حاکی از آن است که خراسان رضوی سال بسیار بحرانی را به لحاظ منابع آبی در پیش رو دارد؛ شاید به دلیل قرار داشتن در فصل زمستان این شرایط در مصارف خانگی به چشم نیاید اما قطعا با ورود به فصل گرما این شرایط کاملا قابل لمس خواهد بود لذا می طلبد علاوه بر برنامه ریزی مسئولان برای مقابله با این موضوع مردم از هم اکنون صرفه جویی در مصرف آب را در دستور کار قرار دهند.
نویسنده: حسین قره گوزلویی
