هرماه یادآور سالروز سفر تاریخی مقام معظم رهبری به دیار ولایتمداران و سینه ستبر ایران زمین، گهواره تمدن بشری و نماد عشق و دلدادگی به ولایت، استان پهناور و دلاور خیز کرمانشاه است.
استان کرمانشاه نماد همزیستی مسالمتآمیز اقوام، مذاهب، زبانهای گوناگون است که در همزیستی مثالزدنی در کنار هم سالهاست زندگی میکنند. کرمانشاه یکی از گهوارههای تمدن بشری در مرکز غرب ایران و بین استانهای کردستان، همدان، لرستان و ایلام قرار دارد و مرز افزون بر 300 کیلومتری این استان با کشور عراق، اهمیت دوچندانی به موقعیت استراتژیکی و سیاسی و اقتصادی این منطقه داده است.
این استان کهن با تاریخ تمدن افزون بر 12 هزار و 500 سال به اعتبار آثار باقیمانده از تپه گنج دره هرسین و تپه باستانی دینور به عنوان یکی از مناطق خوش آب و هوای ایران و حتی خاورمیانه، از دیرهنگام به هندوستان ایران شهرت داشته است.
آب و هوا و نعمتهای متعدد خدادادی در این سرزمین از جمله وجود آب و هوای چهار فصل در همه فصول سال که پدیدهای نادر در مناطق کشور است و از این رو از سالیان دور کرمانشاه را هندوستان ایران نامیدهاند. آب فراوان در استان که زمینه مساعدی را برای رشد و نمو بسیاری از محصولات کشاورزی و گیاهان مختلف دارویی فراهم کرده و از نعمات و الطاف الهی است، کوههای سربه فلک کشیده دالاهو، شاهو، پراو، دالاخانی و بیستون نماد استواری، استقامت و پایداری مردمان این سرزمین است.
وجود اقلیم متنوع و سرسبز و برخورداری دائمی از آب و هوای چهار فصل در کنار صدها جاذبه تاریخی، طبیعی و گردشگری و قرار داشتن در مسیر تاریخی جاده ابریشم این استان را به خاستگاه ایرانگردان و جهانگردان مبدل کرده است.
وجود بالغ بر 3 هزار اثر ملی که افزون بر 2500 اثر آن ثبت رسمی شده در کنار آثار ماندگار جهانی و فراملی همانند کتبیه جهانی بیستون که بزرگترین سنگ نوشته میخی جهان است در کنار کوه ماندگار بیستون، معبد آناهیتا، مجموعه زیبا و تاریخی طاق بستان، گوردخمههای اسحاقوند، تپه گنج دره هرسین، عمارت پاطاق، کوههای سر به فلک کشیده بیستون، پراو، دالاهو و دالاخانی، دشتهای ماهیدشت و ذهاب و جاذبههای پس از اسلام، همانند کاروانسرای عباسی و پلهای متعدد بیستون،کهنه و بزرگترین بنای کاشیکاری سنتی ایرانی در تکیه ماندگار و جاودان معاون الملک، تکیه بیگلربیگی و مقبره احمد بن اسحاق اشعری قمی و صدها اثر دیگر این استان را در زمره مهاجر پذیرترین استانها قرار داده است.
به گواه تاریخ و اسناد موجود استان کرمانشاه همواره دارای مردمانی خیر، نیکوکار و متدین بوده و تا جایی که هماکنون پس از استان خراسان، استان کرمانشاه بیشترین وقفیات را در کل کشور دارد و واقفان و خیران این خطه همواره در امور خیر بر یکدیگر پیشی میگرفتهاند.
شهر کرمانشاه نهمین شهر پرجمعیت کشور و یکی از کلانشهرهای ایران است که قریب به یک میلیون جمعیت را در خود جای داده و از شهرهای تاریخی و فرهنگی شناخته شده ایران به شمار میرود و از زمان پیدایش تا حمله اعراب به ایران به عنوان دومین پایتخت ساسانیان مورد توجه خاص حکومت وقت بوده است.
اوج شکوفایی کرمانشاه بعد از اسلام در قرن یازدهم میلادی یعنی دوران سلجوقیان بود، زمانی که این شهر به عنوان مرکز فرمانداری ایالت کردستان در غرب خاورمیانه برگزیده شد و با گذشت یازده قرن از حمله اعراب به ایران، این شهر دردوران قاجاریه مجددا شکل شهرنشینی خود را بازیافت و به علت قرار گرفتن در تقاطع دو محور شمال به جنوب و شرق به غرب و نیز همجواری با کشرو عراق مورد توجه قرار گرفت.
در تاریخ آمده است هنگامی که پیامبر گرامی اسلام حضرت محمد (ص) خسروپرویز را به اسلام دعوت کرد خسرو در کنار رود قرهسو در کرمانشاه نشسته بود که با خواندن نامه به خروش آمد و نامه را پاره کرد و به داخل رود قرهسو ریخت.
کرمانشاه در سال 1220 میلادی پس از حمله مغول به ایران آسیبهای بسیاری دیده سپاه هلاکوخان که برای فتح بغداد میرفت کرمانشاه را نیز ویران کرد و در قرن هشتم هم سپاه امیرتیمور به کرمانشاه یورش آورد.
باتشکیل حکومت صفویان کرمانشاه همانند دیگر شهرهای ایران تحت تسلط این حکومت درآمد و در سالیان آغازین حکومت صفوی به دلیل جنگ و ستیز این حکومت با عثمانی، کرمانشاه گاه تحت تسلط صفویه و گاه تحت تسلط عثمانی بود.
از عصر شاه صفی به بعد با ورود خاندان زنگنه به وادی قدرت کرمانشاه کنونی در میان پل کهنه و قلعه کهنه امروز قرار داشته است.
با پایان یافتن جنگهای میان ایران و عثمانی و انعقاد عهدنامه ذهاب در سال 1018 کرمانشاه از عصر شاه صفی تا پایان دوره صفویه دورانی از آرامش همراه با ترقی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی را طی کرد و در عصر افشاریه به دلیل وجود توپخانه نادری در کرمانشاه این شهر مجددا اهمیت نظامی یافت و به جبهه جنگ نادرشاه با عثمانی تبدیل شد.
بعد از مرگ نادر این شهر همواره به دلیل وجود توپخانه نادری در کانون توجه قدرت طلبان قرار داشت و نزاعهای میان سرداران مختلف بر سر دستابی به این شهر صورت گرفت که در نهایت کریم خان بر آن مسلط شد.
کرمانشاه در عهد زندیه با وجود حکمران مقتدری همانند الله قلیخان زنگنه گرچه دورانی کوتاه توام با آرامش را از سر گذراند اما با مطرح شدن الله قلی خان به عنوان یکی از مدعیان قدرت و تلاش برای دستیابی به تاج و تخت سلطنت بعداز مرگ کریم خان بار دیگر این شهر به میدان جنگ و ستیز مبدل گشت.
دوران بعدی رشد و توجه به کرمانشاه در دوران قاجاریه بود که مورد توجه دوباره حکومت از لحاظ سیاسی و اجتماعی قرار گرفت و در سال 1184 با منصوب شدن محمد علی میرزا دولتشاه به حکومت کرمانشاهان وی طرحهای شهری را در کرمانشاه به اجرا درآورد و چهار چوب و شکل کنونی شهر کرمانشاه را بنا کرد.
کرمانشاه در جنبش مشروطه سهمی به سزا داشت و پس از استقرار مشروطه اختلاف بینشهای سیاسی منجر به پیدایش احزاب مختلف شد که مهمترین آنها حزب دموکرات و اعتدالیون بود که از چهرههای مهم در میان دموکراتها میتوان به یار محمد خان کرمانشاهی اشاره کرد که در نبردهای کرمانشاه، تبریز و تهران نقشی مهم ایفا کرد.
کرمانشاه در هر دو جنگ جهانی اول و دوم به تصرف قوای بیگانه درآمد و پس از پایان جنگ تخلیه شد.
در دوران نهضت انقلاب اسلامی از سالهای 42 به بعد نیز با طلایهداری علما و روحانیت از استانهای پیشرو بود و سهم مهمی در پیروزی انقلاب و احیای مجدد اسلام اصیل در کشور ایفا کرد.
در دوران جنگ تحمیلی و حماسه هشت سال دفاع مقدس نخستین گلوله به این استان شلیک شد و آخرین گلوله هم در این استان از سلاحهای دشمن پرتاب شده و از این نقطه آغاز و پایان جنگ هشت ساله در این استان رقم خورد.
در این دوران همه استانها دچار خسارات بسیار شدیدی شد و تنها شهر کرمانشاه بیش از یک هزار و 120 مرتبه مورد بمباران و موشکباران دشمن بعثی قرار گرفت که ماحصل آن وجود قریب به 30 هزار نفر شهید، جانباز، آزاده و ایثارگر در این استان سرافراز است.
زبان مردم استان کرمانشاه غالبا کردی و لهجه شیرین فارسی کرمانشاهی است البته در مناطق مختلف انواع گویشهای کردی و لکی وجود دارد که علاوه بر گویش کردی کلهری میتوان به کردی کرمانشاهی، کردی سنجابی، کردی زنگنه، کردی اورامی و کردی سورانی نیز اشاره کرد و زبان لکی مردمان این استان هم که تلفیقی از زبان کردی و لری است با چند گویش مختلف کاکاوندی، هرسینی و دینوری بر زبان مردم مناطق مختلف جاری است در برخی شهرهای کرمانشاه همچنین لری شبیه به نهاوندی وحتی ترکی نیز تکلم میشود.
اما لهجه فارسی کرمانشاهی که ترکیبی از کردی کلهری با زبان فارسی است از 200 تا 250 سال پیش تاکنون در کرمانشاه رایج شده است و این لهجه شیرین مختص مردمان شهر کرمانشاه است.
اکثریت جمعیت مرد کرمانشاه را کردها که از اقوام اصیل و اولیهای آریایی هستند تشکیل میدهد و اکثریت استان را از نظر مذهبی شیعیان با بیش از 70 درصد تشکیل میدهند اهل سنت بیشتر در مناطق غربی استان قریب به 23 تا 25 درصد دومین گروه و اهل حق با کمتر از 3 درصد اقلیت دیگر مذهبی این استان به شمار میآیند.
در استان همچنین اقلیتهای دینی از جمله مسیحی، یهودی، زرتشتی و کلیمی هستند که با ترکیب جمعیتی کوچک به اعمال دینی و اعتقادی خود میپردازند.
شیعیان کرمانشاه جعفری اثنی عشری هستند و اهل سنت این استان غالبا شافعی مذهب و از محبان پیامبر مکرم اسلام (ص) و اهل بیت (ع) میباشند چنان که بسیاری از علمای این منطقه اعم از شیعه و اهل سنت در باب اهل بیت (ع) و احکام دینی نظرات مشترک و تقریبی دارند و نمونه کامل و جامع تقریب و وحدت در بین مذاهب و فرق اسلامی را میتوان در این استان مشاهده کرد.
همزیستی و همراهی همواره با احترام و تکریم مسلمانان در استان کرمانشاه فارغ از مسائل مذهبی، حول محور مشترکات به حدی است که بسیاری از تلاشهای وهابیت و سلفیت در سالهای پس از انقلاب به ویژه دهه اخیر به در بسته خورده و علما و روحانیون شیعه و اهل سنت استان همواره با درک عمیق شرایط و حساس تکلیف نسبت به امت اسلامی، به عنوان محور وحدت و تقریب عمل کرده و در کنار یکدیگر از اعتقادات و باورهای مردم دفاع کردهاند.
استان کرمانشاه فارغ از مسائل مذهبی به عنوان استانی با ظرفیت و پتانسیل فوقالعاده بالا در تربیت علمای دین عمل کرده و از صدر اسلام تا کنون به ویژه در دو قرن اخیر بزرگانی تحویل جهان اسلام و ایران داده که هر یک از آنان به تنهایی به عنوان ستون محکمی برای اسلام مطرح بوده و هست.
بزرگان کرمانشاه نه تنها در بخش عالمان دینی و هادیان راه، دارای نخبگان و چهرههای برتر بوده و هست بلکه در هنر، علم، معرفت و عرفان، شعر و ادبیات، تاریخ و سیاست چهرههای تابناک و درخشانی تربیت کرده که خاک کرمانشاه به این دلیل خاک زرخیر و سرشار از گوهر مینامند.
استان کرمانشاه در مناطق اهل سنت با دارا بودن قریب به 450 مسجد از رشد معنوی و فرهنگی بسیار بالایی در جهاد مقدس مسجد سازی برخوردار بوده و این در حالی است که پیش از پیروزی انقلاب تعداد مساجد اهل سنت در استان کمتر از 120 مسجد بوده و اکنون با رشدی 350 درصدی در دوران سیساله انقلاب فضای محیطی مساجد استان به نحو چشمگیری فزونی یافته است.
در بخش مدارس علوم دینی اهل سنت نیز پیش از انقلاب 7 مدرسه علوم دینی وجودداشت که غالبا سنتی بودند اما امروز به برکت انقلاب اسلامی و پشتکار علما و روحانیون اهل سنت منطقه و حمایت و عنایت مسئولان نظام با افزایشی صد در صدی، به 14 مدرسه رسیده است.
ضمن اینکه بسیاری از این مدارس دارای اماکن مناسب و قابل توجهی هستند که تا رسیدن به نقطه مطلوب نیازمند مساعدت بیشتر هستند.
کرمانشاه به واسطه قرار گرفتن در مسیر تاریخی جاده ابریشم و نیز مهمترین و کهنترین راه عبور زائران عتبات عالیات با داشتن مرزبین المللی خسروی از نعمات فراوان این فرصت تاریخی بهرهمند بوده و بسیاری از عالمان، اندیشمندان و بزرگانی که از این مسیر به زیارت میرفتند آثار و برکاتی هم برای این سامان داشتهاند که از آن جمله میتوان به احمدبن اسحاق اشعری قمی که معتمد چهار امام همام بودند اشاره کرد. همچنین علامه فاضل تونی که قبر وی در سالیان اخیر در منطقه پل کهنه کرمانشاه کشف شد.
این استان مهد علم، فرهنگ و هنر بوده و بسیاری از چهرههای گذشته و حاضر حوزه دین، علم، فرهنگ، هنر و ادبیات در این منطقه زیستهاند یا از این سرزمین بوده و هستند از علامه سردار کابلی گرفته تا آیتالله العظمی شیخ حسن حجتی هرسینی، آیت الله شیخ فرجالله کاظمی، آیت الله شیخ محمد ضا کاظمی، آیت الله عطاء الله اشرفی اصفهانی چهارمین شهید محراب، آیت الله سیدجواد نجومی و آیتالله حاج سید مرتضی نجومی(ره) که چندسال پیش به رحمت حق پیوست.
آیت الله شیخ حسن و آیت الله شیخ مجتبی حاج آخوند(ره) که درمبارزات انقلاب نقشی موثر ایفا کرد. آیت الله معصومی لاری، آیت الله شیخ مجتبی و آیت الله محمد میبدی و خاندان معروف آلآقا که خانواده علم و فضیلت در این منطقه بوده و هستند. هم اکنون نیز استان از ظرفیتهای بسیاری در حوزه علم و دین برخوردار است از جمله آیت الله شیخ مصطفی علماء که از شاگردان خاص و مورد عنایت علامه طباطبایی بوده و هم اکنون در کسوت نماینده ولیفقیه در استان و امامت جمعه کرمانشاه فعالیت دارند و آیت الله حسن ممدوحی که ایشان نیز از شاگردان علامه طباطبایی بوده و حضوری موثر در حوزههای علمیه قم در حوزه فلسفه و تدریس دارند. آیتالله شیخ محمود امجد و آیت الله بخشی نیز در تهران و قم در تربیت طلاب همت دارند.
از دیگر افراد تاثیرگذار در استان مرحوم آیت الله شیخ محمد حسین زرندی بودند که 23سال نماینده ولیفقیه و امام جمعه این شهر بودند و حوزه علمیهای ماندگار برای کرمانشاه تاسیس کردند که بزرگترین حوزه علمیه غرب کشور است و نیز آیت الله شیخ عبدالخالق عبدالهی، آیت الله شیخ محمد حجتی فرزند آیت الله العظمی حجتی هرسینی، آیت الله میریونسی در کنگاور و طلاب فاضل و فرهیخته دیگری که به تربیت طلاب جوان مشغولند.
از بزرگان فرهنگ و هنر و ادب این سرزمین نیز میتوان به میرزا رضای کلهر خوشنویس بزرگ و ماندگار سیاهمشق، علامه فقید آیت الله سید مرتضی حسینی نجومی عالمی که علم و عمل را با هنر آمیخته بود، مرحوم رشید یاسمی، مرحوم میرزا احمد الهامی کرمانشاهی ( فردوسی حسینی) با آن اشعار حماسی ماندگار در وصف امام حسین و قیام عاشورا و فرزندش ابوالقاسم الهامی مشهور به لاهوتی که عدهای شعر نو را پیش از نیما به ایشان نسبت دادهاند، مرحوم استاد یدالله بهزاد که شاعری فهیم و بسیار توانمند بود، عارف روشن ضمیر مرحوم طهماسبقلی خان (وحدت) کرمانشاهی که اشعارش تجلی عرفان، معرفت و سلوک است، میرزا صالح ماهیدشتی، تمکین کرمانشاهی و دیگران را نام برد.
کرمانشاه در بحث زیرساختها خوشبختانه توفیقات خوبی داشته و زیرساختهای آب، برق، گاز و ارتباطات تاحدودی با میانگین کشوری برابری میکند اما در حوزه انرژی که به ویژه بخش نفت و گاز استان پتانسیل و منابع بالایی دارد لازم است بیش از این دقت شود به ویژه در بحث پالایشگاه آناهیتا که چندسال است مصوب شده اما پیشرفت چندانی رخ نداده با توجه به ظرفیت نفتشهر در استان بایستی پیگیریها جدیتر و سریعتر باشد.
استان در بخش راهسازی و توسعه راهها با قبل از انقلاب قابل قیاس نیست و امروز بسیاری از راههای روستایی استان بازسازی و آسفالت شدهاند، بزرگراه کربلا به جز در دومحور توسعه یافته و استان علاوه بر تردد زوار ایرانی و عراقی به یکی از محورهای ترانزیتی حساس کشور به ویژه در بخش صادرات به عراق مبدل شده است.
فرودگاه بینالمللی کرمانشاه امروز با روزانه قریب به ده پرواز داخلی و خارجی از فرودگاههای مهم کشور و مهمترین فرودگاه غرب کشور است که درصورت برنامهریزی صحیح ظرفیت سرویس دهی به 10میلیون نفر جمعیت استانهای غربی کشور را دارد.
راهآهن غرب کشور که مسیر ریلی کشور را به عراق و اروپا متصل خواهد کرد و بخشهایی از آن قبل از ورود به استان انجام شده اما روند اجرای آن باید شتاب بیشتری به خود گیرد.
سفر مقام معظم رهبری به عنوان خواستهای 23ساله همواره آرزوی کرمانشاهیان بوده که با تحقق آن مردمان این استان ولایتمدار با ولیامر خود دیدار تازه کرده و برای تداوم راه انقلاب اسلامی و توسعه استان تجدید پیمان کردند.
به هرجهت کرمانشاه که به فرمایش حکیمانه رهبر فرزانه انقلاب در سفر به این دیار به عنوان سینه ستبر ایران زمین مطرح شد همواره در طول تاریخ ولایتمداری و ولایت پذیری خود را در عرصه های مختلف و صحنه های گوناگون اثبات کرده و اوج این عظمت در دوران انقلاب و دفاع مقدس با تقدیم قریب به 10 هزار شهید سرافراز بر همگان اثبات شده است و این راه سرخ همچنان با خون تازه شهدای ما در دفاع از اسلام و انقلاب ادامه دارد.
شیرمردان کرمانشاه نگین ماه مهر خود را در کالبد جان گرفته و پیمانی ناگسستنیبا ولایت بسته و در این مدت خون تازهای در رگ های کرمانشاهیان دمیده شد.
اکنون که در سالگرد این سفر تاریخی هستیم برهمگان از جمله مسئولان استان و کارگزاران دولت لازم است نسبت به پیگیری و اجرای مصوبات موثر و بسیار مهم این سفر همت کرده و با اجرای دقیق آن، برای رفع محرومیت های استان بیش از پیش تلاش کنند.