جوان آنلاین: صنعت پوشاک ازجمله صنایع باسابقه‌ای است که می‌تواند پیشرو تولید داخلی قرار گیرد. اگر این صنعت رونق بگیرد می‌تواند صنعت نساجی را نیز از وضعیت رکود خارج کند. نکته مهم این است که پوشاک برای تولید نیاز به تکنولوژی پیشرفته‌ای ندارد و در بسیاری از قسمت‌های آن نیاز چندانی نیز به ارز ندارد. درواقع این صنعت به‌خودی‌خود صنعتی مقاوم است و فقط باید از واردات بی‌رویه و قاچاق جلوگیری کرد تا بتواند به رشد خود ادامه دهد.
«فرهیختگان» در ادامه بررسی صنایع کشور سراغ صنعت پوشاک رفته و مسائل و مشکلات آن را در سال حمایت از کالای ایرانی بررسی کرده است. کامبیز مروت‌جو، نایب‌رئیس اتحادیه پوشاک سال‌هاست در این صنف به تولید مشغول است. مروت‌جو معتقد است: «با صحبت‌هایی که مقام معظم رهبری فرموده‌اند، تولید دارد شکل خودش را پیدا می‌کند و مردم نیز از تولید داخلی حمایت می‌کنند.» در ادامه این گفتوگو را از نظر می‌گذرانیم.
به‌طور کلی وضعیت صنعت پوشاک در مقایسه با گذشته و سال پیش رو را چگونه می‌بینید؟
تولید دارد جان می‌گیرد، فروش من به‌عنوان یک تولیدکننده نسبت به قبل بسیار بهتر شده است. قبلا بسیاری از افراد نیاز خود به پوشاک را با سفر به ترکیه تامین می‌کردند ولی الان این فرآیند برایشان به‌صرفه نیست. وضعیت نسبت به سال گذشته بسیار بهتر شده است و مردم برای خرید لباس ایرانی هجوم آورده‌اند. سال گذشته مقام معظم رهبری فرمودند با افتخار کالای ایرانی مصرف کنید، الان این اتفاق در صنعت پوشاک افتاده است و این صنعت دارد جایگاه خودش را پیدا می‌کند. مردم ما از روی ناچاری مانتوی ایرانی نمی‌خرند، بلکه با عشق و علاقه می‌خرند، چون می‌بینند کیفیت‌ها افزایش یافته است. جا دارد اینجا به‌عنوان معاون اتحادیه از همه تولیدکنندگان بخواهم که کالای باکیفیت تولید کنند تا این‌قدر به شخصیت کاری من بی‌احترامی نشود. زمانی لباس پوشیدن جنوب شهر با شمال شهر متفاوت بود، شرق با غرب هم همچنین. الان با توجه به فضای مجازی در کوچک‌ترین روستاها می‌دانند رنگ سال چیست و همان مانتویی که در شمال شهر استفاده می‌شود، در جنوب شهر هم به فروش می‌رود فقط سرانه مصرف متفاوت است، ولی از نظر کیفیت، مدل، طراحی و رنگ همه یک کار را می‌خواهند. یعنی کسی که درآمدش نیز ضعیف است کار خوب می‌خواهد، ولی سالی یک عدد می‌خرد.
شما از تولید کالای باکیفیت گفتید، ولی شاهدیم که برخی تولیدکنندگان به این موضوع توجهی ندارند. اتحادیه پوشاک برای نظارت بر تولیدکنندگان چه برنامه‌ای در نظر گرفته است؟
تهران نزدیک به 10 میلیون جمعیت دارد و در نتیجه اتحادیه 10 میلیون بازرس دارد، مردم دیگر کالای بی‌کیفیت نمی‌خرند. اتحادیه 70 بازرس دارد و اینها هر روز از جنوبی‌ترین تا شمالی‌ترین نقطه شهر را بازرسی می‌کنند ولی بهترین بازرسان، خود مردم هستند. پول ارزش واقعی خودش را پیدا کرده و مردم برای هر جنسی پول نمی‌دهند.
تعرفه ترجیحی‌ای که وزارت صنعت با کشور ترکیه وضع کرد، چه بلایی سر صنعت پوشاک کشور آورد؟
این یک کار غیرکارشناسی بود؛ قبل از آن باید برای یک مدت کوتاهی مثلا سه یا 6 ماه وضع می‌کردند تا نتیجه را بررسی کنند. با این کار تولیدکنندگان و فروشندگان داخلی واقعا دچار مشکل شدند. شرکتی می‌توانست از این تعرفه‌ها بهره‌مند شود که در دو کشور نمایندگی فروش داشته باشد. یعنی عملا خرده‌فروشی را که دوتا چمدان لباس می‌آورد، نابود کرد و فقط چند وارد‌کننده بزرگ می‌توانستند لباس وارد کنند.
درواقع رانتی برای برخی شرکت‌ها ایجاد کرد؟
بله، متاسفانه به ایجاد رانت در واردات پوشاک منجر شد.
به‌طور کلی اهداف این قرارداد تعرفه ترجیحی چه بود؟
اگر شما به‌عنوان یک خبرنگار متوجه شدید، من هم متوجه می‌شوم. ما اصلا متوجه نشدیم سود این تعرفه ترجیحی برای تولید چیست؟ گفتند شرکت‌های بزرگی که واردات انجام می‌دهند باید 20 درصد در ایران تولید کنند. کجا تولید شد؟ ضامن اجرایی آن چه بود؟ شاید برخی از این شرکت‌ها با تولیدکنندگان کوچک قرارداد بستند و اندکی نیز تولید کردند، ولی آن چیزی که دولت مدنظر داشت، محقق نشد.
درواقع این قرارداد، صنعت پوشاک را بسیار تضعیف کرد؟
من مخالف واردات پوشاک نیستم ولی باید بهترین کالا را وارد کنیم. مثل این می‌ماند که ما خودروی سمند را تولید کنیم، بعد برویم و از ترکیه فیات 30 سال پیش را وارد کنیم. در اثر این قرارداد همین اتفاق افتاد؛ با بهترین کیفیت پوشاک تولید می‌کنیم ولی مارک‌های درجه دو و سه را از ترکیه با تعرفه ترجیحی وارد می‌کردیم. این مارک‌ها در کشور خودشان منسوخ شده‌اند اما در کشور ما یکه‌تازی می‌کنند. این برندها اجناس درجه یک خودشان را در اروپا می‌فروشند و آنها را به ایران نمی‌آورند. مبدأ کالاهای این شرکت‌ها، چین است. اگر قرار باشد از چین وارد کنیم خودمان این کار را می‌کنیم، چرا این شرکت‌ها بیاورند.
مثلا ال‌سی وایکیکی که دو سال اخیر بسیار گسترش یافته از چین اجناسش را وارد می‌کند؟
من از برندی نام نمی‌برم ولی باید بگویم تمام این شرکت‌ها از چین لباس وارد می‌کنند.
پوشاک بی‌کیفیت نیز وارد می‌کنند؟
بله، اگر قرار است از چین وارد کنند مگر تاجر ایرانی علیل است که این شرکت‌ها برایمان پوشاک بیاورند. ورود این شرکت‌ها قبل از اینکه اقتصادی باشد، سیاسی است. وقتی متوجه شدند برجام را شروع کرده‌ایم، به‌جای اینکه بگذارند خودمان سود آن را ببریم، این شرکت‌ها با نقشه قبلی به بازار ما حمله کردند. 70 درصد هزینه‌های شرکت‌های ترکیه‌ای برای شرکت در نمایشگاه ایران را دولت ترکیه پرداخت می‌کند و به آنها 12 درصد جایزه صادرات می‌دهد. این کارها اقتصادی نیست.
غیر از واردات رسمی، آمار قاچاق نیز در صنعت پوشاک بالاست. آمارهای مختلفی درباره حجم قاچاق منتشر می‌شود. از یک تا 2.5 میلیارد دلار را شنیده‌ایم. شما فکر می‌کنید حجم قاچاق پوشاک چقدر است؟
اعداد متفاوت زیادی اعلام می‌شود ولی این مقدار که شما می‌گویید، نیست. سرانه مصرف سالانه پوشاک در کشورمان 245 هزار تومان یا 10 تکه پوشاک است و با توجه به حجم تولید داخلی، این عدد درست نیست. جدیدا با سیاستگذاری‌هایی که بازارچه‌های مرزی را مسدود کرده‌اند قاچاق بسیار کاهش یافته است. درست است این بازارچه‌ها به مرزنشینان کمک می‌کرد، ولی سود واقعی آن به جیب کولبران نمی‌رفت و بهره واقعی را تاجران می‌بردند. همچنین سیاست ارزی که یک قیمت پایه برای دلار تعیین کرده‌اند، سیاست خوبی است و آن را چین و مالزی سالیان قبل تجربه کرده‌اند. با این سیاست اگر درهای گمرک را باز کنند با دلار 6000 تومانی کسی نمی‌تواند پوشاک وارد کند چون برایش به‌صرفه نیست. البته برای تولیدکننده باید اجازه دهند با همان دلار 4200 تومانی ثبت سفارش کند، نه اینکه فقط افراد خاصی مجاز به این کار باشند. باید مجوز اتحادیه پوشاک، ملاک اجازه ثبت سفارش کالا باشد. حالا شاید من اتحادیه دو نفر از دوستانم را نیز معرفی کنم، ولی بالاخره مجبورم به 100 نفر از اعضای اتحادیه نیز اجازه ثبت سفارش بدهم. این‌گونه نباشد که دوباره این سیستم دست وزارتخانه بیفتد و رانت به وجود بیاید.
چه مقدار از مصرف پوشاک کشور در داخل تولید می‌شود؟
امروز نزدیک به 80 درصد را خودمان تولید می‌کنیم ولی یک‌سال پیش 50 درصد بود و مابقی رسمی و قاچاق وارد می‌شد. اکثر تولیدی‌هایی که تعطیل کرده بودند دوباره سر کار برگشته‌اند چون با صحبت‌هایی که مقام معظم رهبری فرموده‌اند تولید دارد شکل خودش را پیدا می‌کند و مردم نیز از تولید داخلی حمایت می‌کنند. اگر مردم به جایگاه پوشاک ایرانی احترام بگذارند، این احترام به خودشان و خانواده‌شان برمی‌گردد. چند برند کت و شلوار داخلی توانست کت و شلوار خارجی را منسوخ کند و در حال حاضر کت و شلوار خارجی بیشتر از 10 درصد وارد نمی‌شود چون دیگر مخاطبی ندارد. در ترکیه منطقه‌ای به‌نام «عثمانبیک» بود که لباس شب و کت و دامن تولید می‌کرد و مردم ما از آنجا خرید عمده می‌کردند ولی الان آنهایی که با ایرانیان کار می‌کردند تغییر تولید داده‌اند تا کالای مناسب بقیه کشورها را تولید کنند. کیفیت تولید لباس شب و کت و دامن زنانه داخلی بسیار بالا رفته و چین و ترکیه صادرات‌شان به ایران افت کرده است. زمانی آن‌قدر مانتوهای مختلف از ترکیه می‌آمد که انگار خودشان مصرف‌کننده مانتو هستند ولی الان در ترکیه مانتو نمی‌بینید.
در حال حاضر آمار اشتغال در صنعت پوشاک چقدر است؟
در تهران با تولیدکننده و فروشنده نزدیک به 450 هزار نفر مشغول کار هستند. البته بعضی مشاغل دیگر مانند دگمه‌فروشی نیز در کنار صنف پوشاک قرار دارند.
چرا صنعت پوشاک ایران به سمت تولید برند نرفته است و گاهی تولیدکنندگان مجبورند پوشاک داخلی را به اسم برندهای خارجی ارائه کنند؟
برخی مارک‌ها مانند هاکوپیان و ال‌سی‌من برند شده‌اند چون شرکت‌های صنعتی بزرگی هستند. آنها که نتوانستند برند شوند کوچک و خرد هستند و نمی‌توانند به کار ریشه بدهند. البته درست است با نام برند خارجی تولید می‌کنند ولی بالاخره در این میان کارگر ایرانی بهره‌مند می‌شود. 30 سال پیش وقتی می‌رفتم ترکیه به من می‌گفتند هر مارک مطرحی که می‌خواهی می‌توانیم برایت نصب کنیم. آن‌موقع تازه صنعت پوشاک ترکیه در حال شکل گرفتن بود. همین الان چینی‌ها با همه مارک‌ها تولید می‌کنند. مردم کم‌کم متوجه می‌شوند و به سمت مارک‌های داخلی سوق پیدا می‌کنند. ترکیه ابتدا آن‌قدر مارک‌های معروف را به لباس‌هایش زد تا مردمش متوجه شدند اینها تولید داخل است. این کارها صحیح نیست و باید علمی‌تر کار کنیم و دنبال برند‌سازی برویم ولی در کل این مسائل اهمیت زیادی ندارد.
در ادامه راه چه انتظاراتی از دولت جهت حمایت از صنعت پوشاک دارید؟
الان زمانی است که دولت باید دست به کار شود و به قول معروف وسط گود بیاید و از تولیدکننده‌‌ها حمایت واقعی کند؛ ارز 4200 تومانی را به آنها بدهد و گشایش اعتبارات را صورت دهد. یک نوع پارچه ایرانی به نام اتوبان بود که حالت کبریتی داشت، ترکیه سال‌ها این پارچه را از ایران وارد می‌کرد و بعد لباسش را به ما می‌فروخت. چرم و سالامبور ما را ارزان می‌خرید و دوباره به شکل محصول به ما می‌داد. ترکیه چرم را از ما زمانی پایی (چرم مورد نیاز برای یک لنگه کفش) 30 هزار تومان می‌خرید، بعد این پایی را 300 هزار تومان به ایران برمی‌گرداند. اشکال ندارد پارچه‌ای را که خودمان نمی‌توانیم تولید کنیم وارد کنیم، به آن ارزش افزوده دهیم و سپس صادرش کنیم. الان ما باید این کارها را بکنیم. باید پارچه کرپ و حریر بخریم و بعد بلوز آنها را با چندین برابر قیمت صادر کنیم. این راه نجات صنعت پوشاک است. آن پارچه‌ای که در داخل تولید نمی‌شود دولت باید به چشم مواد اولیه نگاه کند و از آن مالیات نگیرد، ولی پارچه‌ای که متری دو دلار خریداری می‌شود، چهار دلار برای هر متر عوارض دارد. با این شرایط چگونه می‌توان با بقیه کشورها رقابت کرد؟ در ترکیه چهار درصد فاکتور پارچه را عوارض گمرک می‌گیرند، در دبی دو درصد است آن‌هم بابت انبارداری.
منظورم از این سوال این بود که شما مشکلات صنعت پوشاک را در چه چیزهایی می‌دانید؟
مشکلات تولید زیاد است. عوارض شهرداری که هزار تومان بوده امسال 70 هزار تومان شده، یعنی 70 برابر شده است. هر روز یک عوارضی را شهرداری برای ما ارسال می‌کند. تازه بعد از 15 سال کشمکش با شهرداری، عوارض ضخامت تابلو لغو شد، یعنی شهرداری پول ضخامت تابلو را از ما می‌گرفت. در همان کشورهایی که گفتم از شهرهای اصلی که دور می‌شویم، عوارض و مالیات نصف می‌شود و بیمه از کارگر نمی‌گیرند. در کشور ما برعکس است، هر چقدر می‌خواهیم بیشتر تولید کنیم و بیشتر شکوفایی داشته باشیم، بیشتر مشکلات داریم. من یکی از مغازه‌هایم را به‌دلیل مالیات بیش از حد تعطیل کردم. دولت باید این فشارها را از روی دوش ما بردارد تا بتوانیم کار کنیم و کار برایمان جذابیت داشته باشد. بعضی جاها حرف زور می‌شنویم. من به‌عنوان قائم‌مقام اتحادیه دارم این حرف‌ها را می‌زنم، معلوم است تولیدکنندگان خرده‌پا چه زجری می‌کشند. من در دارایی نتوانستم از خودم دفاع کنم. مامور اداره دارایی وقتی آمار مغازه‌ها و تولیدی من را دید عوارض مربوط به من را دوبرابر کرد. سیستم دارایی باید اصلاح و از دست ممیز خارج شود. ممیز نباید اجازه داشته باشد که با نظر شخصی برای من مالیات در نظر بگیرد. تا این درست نشود مشکلات اصلی ما حل نمی‌شوند. بیمه 450 هزارتومان در ماه بابت هر کارگر می‌گیرد، باید پرسید در مقابل چه خدمتی به کارگر من ارائه می‌دهد؟ این فشارها بازدارنده تولید است.
لطفا بفرمائید نخ این پوشاک از کجا وارد می شود. از پلاسکو چه خبر؟ 
