اگر چنين بود، برجام كه امضا شد به گفته مسئولان قرار بود، سيل سرمايهگذاريها به ايران سرازير شود و بلافاصله از «جلب» به جاي «جذب» دهها ميليارد دلار سرمايه و قراردادهاي مشروط و مبهم چند ده ميلياردي خريد هواپيما سخن به ميان نميآمد كه امروز تقريباً همگي آن تفاهمنامههاي شكننده يك طرفه نقض شوند.
به طوري كه روزگذشته روزنامه گاردين از خروج هشت شركت چند مليتي خبر داد كه حكايت از پريدن قطعي بيش از 1/49ميليارد دلار «جلب» سرمايه گذاري و خريد هواپيما داشت.
اين قراردادها شامل: امضاي 8/4ميليارد دلاري با توتال، قراردادهاي ۴۰ميليارد دلاري فروش هواپيماهاي بوئينگ و ايرباس به ايران، قرارداد 8/1ميليارد دلاري با شركت فولاد ايتاليايي (احتمالاً دنيلي)، قرارداد 5/2ميليارد دلاري شركت نروژي ساگا (فعال در حوزه انرژي خورشيدي) بود. هر چند كه اين موارد مربوط به شركتهاي بزرگ چند مليتي است و از ترس امريكا و منافعشان خروج زود هنگام را در دستور كار خود قرار دادهاند، اما بدون ترديد ميزان فسخ تفاهمنامهها بيش از اينهاست. شايد اگر فضاي اقتصادي كشور به گونهاي مناسبتر و محيط كسبوكار كشور آمادهتر بود، به جاي بزرگنمايي برجام و اعتماد بيش از حد به غرب در مسير سرمايهگذاري به فراهمآوردن بستری براي بستن قراردادهاي محكمتر متمركز ميشديم و امروز شاهد چنين سرعتي براي خروج شركتهاي خارجي نبوديم.
دُرّ50ميليارد دلاري كه دولت در اين يكي، دو سال اخير نشان داد كجا و شكلاتي كه در دو روز گذشته به وزير نيرو نشان دادهاند، كجا؟ آيا اينها تضامين اروپا براي بقای برجام است؟
در حالي كه شركتهاي چندمليتي از كشور خارج شدهاند، كميسیونر انرژي اتحاديه اروپا از حمايت بانك سرمايهگذاري اروپا از سرمايهگذاري شركتهاي كوچك و متوسط اروپايي در ايران خبر داد و اين خبر را هم وزير نيرو رسانهاي كرده است!
تجربه شركتهاي كوچك اروپايي كه در جريان تحريم با آزمون و خطا بر سر آلياژهاي فلزات مورد نياز تجهيزات نفتي و نيروگاهها به شركتهاي بزرگ بدل شدهاند يا حضور پررنگتر برندهاي دست چندم پوشاك ايتاليايي در بازار پوشاك ايراني چه دستاوردي ميتواند براي ما داشته باشد كه اينچنين وزير نيرو حمايت سرمايهگذاري شركتهاي كوچك و متوسط اروپايي در ايران توسط بانك سرمايهگذاري اروپا را رسانهاي ميكند؟!
آيا آزمون و خطا و برندسازي شركتهاي داخلي ارجحيت بر اين نوع شركتها ندارد؟!
آيا مزد ايران كه به اذعان كميسيونر انرژي اتحاديه اروپا براساس گزارش آژانس بينالمللي انرژي اتمي تعهدات خود را به خوبي به اجرا درآورده، اتحاديه اروپا حمايت از شركتهاي كوچك و متوسط اروپايي است كه راهي به بازارها امريكا ندارند؟ چرا بايد حوزههاي انرژيهاي تجديدپذير، افزايش راندمان نيروگاهها و حتي بخش آبوفاضلاب را به شركتهاي دست چندم اروپايي بدهيم، اما به توان توليد داخلي خود اجازه فعاليت ندهيم؟