چند وقت پیش همایشی درباره سواد رسانهای در فرهنگسرای خاتم (ص) از مراکز فرهنگی جنوب شهر برگزار شد که حاوی نکات جالبی بود. عنوان این همایش «راهبردهای سواد رسانهای» بود و خوشبختانه از برخی پژوهشگران و چهرههای علمی دعوت شده بود تا در این برنامه سخنرانی کنند و تجربیات علمی خود را ارائه دهند. سیداحمد موسویصمدی، عضو هیئت علمی دانشگاه در این همایش نسبت به غصب ساعات شبانه خانوادهها- که باید به گفتوگو و دورهمی بگذرد- توسط شبکههای اجتماعی هشدار داد و گفت: «شبکههای اجتماعی با غصب ساعات ۲۱ تا ۲۳ کاربران، کانون خانواده را به شدت تهدید میکند.» گفتههای این پژوهشگر گویای این واقعیت تلخ بود که تلفن همراه بیش از پیش جای اعضای خانواده را میگیرد. در ادامه گزیدهای از گفتههای این کارشناس رسانه را میخوانید.
بخش عمدهای از تغییر سبک زندگی مردم ایران به دلیل استفاده نادرست از شبکههای اجتماعی است. اگر به برخی آمارها و نمودارهای مربوط به بررسیهای فضای مجازی رجوع کنیم متوجه خواهیم شد که بیشترین مراجعه به شبکههای مجازی از ساعت ۲۱ الی ۲۳ است، یعنی دقیقاً زمان با هم بودن اعضای خانواده توسط شبکههای مجازی غصب شده است. از سویی با اعتیاد شبانه به شبکههای مجازی میزان خواب افراد تغییر کرده و تبعاتی را برای سیستم خواب، راندمان کاری و ارتباط با اعضای خانواده ایجاد کرده است.
شبکههای اجتماعی شبیه چاقو هستند که هم میتوان با آن یک گوشت نذری تقسیم کرد، هم میتوان با آن یک انسان را کشت. پس اهمیت استفاده از آن و مدیریت آن بسیار مهم است و به همین دلیل کاربران باید سواد رسانهای داشته باشند.
یکی از شاخصههای فقدان سواد رسانهای فوروارد کردن است. بیشترین حجم استفاده و کاربری در فضاهای مجازی فوروارد کردن و ارسال بدون توجه، دقت و فکر است. این یک فاجعه است که برخی تلگرام را منبع و مرجع مناسبی اعلام میکنند چنانکه وقتی از آنها سؤال میشود فلان مطلب را کجا خواندی و منبع مهم و موثقی که داشتید کجاست، آن را تلگرام یا دیگر شبکههای اجتماعی اعلام میکنند.
کاربران هیچگاه به این موضوع فکر نمیکنند که مدیران فضاهای مجازی از طریق تعداد افراد عضو در شبکههای مجازی به نیازهای ایشان پی میبرند و متوجه میشوند که در برخی کشورها مثلاً نیاز به فان یا سرگرمی مورد توجه و اقبال مردم واقع شده است، در نتیجه اهداف خود را با این شناخت کمهزینه پیش میبرند.
البته برخی شبکههای پخش فیلمهای خانگی نیز با هدف درآمدزاییهای کلان آنها از طریق شبکههای مجازی زیر پوستی عمل میکنند و اماکنی، چون سوپرمارکتها در این بخش بدون حتی یک تبلیغ رسانهای یا تیزری از صدا و سیما به کار خود ادامه میدهند و مخاطبان بسیاری را جذب این فیلمها میکنند.
به هر حال در بحث سواد رسانهای کسب تجربه، تفکر، دقت و خودکنترلی در استفاده از اینترنت و فضاهای مجازی مواردی مهم در نوع استفاده از این شبکههاست و مطالعه کاربران درباره فضاهای مجازی پیش از استفاده، از ضروریات مهم در این حوزه میباشد.