موضوعی که به گفته مدیرعامل سازمان پارکها و فضای سبز شهرداری اصفهان این مرکز تحقیقاتی که در دو دهه قبل به دست محققان استان راهاندازی شد، در حال حاضر به بزرگترین بانک ژن گیاهان مقاوم به خشکی تبدیل شده و میتواند نیازهای تمامی استانهای کشور را در این زمینه تأمین کند.
کاهش منابع آبی از جمله مسائلی است که از سالها قبل سبب شده تا کشت گیاهانی که به آب فراوان نیاز دارند با چالش شدید مواجه شود، موضوعی که موجب شده تا تحقیقات برای گیاهانی که به حداقل ممکن آب نیاز دارند در دستور کار محققان علوم گیاهی قرار بگیرد. یکی از کارشناسان گیاهان مقاوم به بیآبی در این خصوص به «جوان» میگوید: «در حالی که تا چند دهه قبل چالشی به نام کمآبی با شدت کنونی وجود نداشت، اما امروزه با وقوع خشکسالی و کاهش بارندگی نیاز است تا کشت گیاهانی که به حداقل آب نیاز دارند در دستور کار قرار بگیرد.»
مهدی ابوالحسنی میافزاید: «در حالی که بیشتر کشورهای صاحبنام در این زمینه اقدامات خوبی را در این راستا انجام دادهاند، اما این مهم تا سالهای قبل در ایران مورد غفلت قرار میگرفت.» وی ادامه میدهد: «اما از چند سال قبل با هشداری که کارشناسان در این زمینه دادند اقدامات خوبی انجام گرفت که میتوان به آینده مثبت در این زمینه امیدوار شد.»
گیاهانی که کم آب میخورند
تحقیقات کارشناسان نشان میدهد در طبیعت برخی گیاهان وجود دارند که به آب حداقلی نیاز دارند که با کشت آنها در مناطق کمآب میتوان سرسبزی، اشتغال و درآمدزایی را برای این مناطق به ارمغان آورد. مدیرعامل یک شرکت دانشبنیان در این خصوص میگوید: «با توجه به کاهش بارندگی و وقوع خشکسالی در بیش از ۷۰ درصد استانهای کشور، بهتر است به جای کشت محصولات پرآب مانند یونجه، ذرت، جو و... گیاهان دارویی بکاریم.»
حجتالله ذبیحی با اشاره به ارزش اقتصادی این نوع گیاهان میافزاید: «به عنوان مثال کشت هر هکتار گیاهی مانند گل گاوزبان برای حداقل ۱۵۰ تا ۳۰۰ نفر اشتغال ایجاد میکند و از سوی دیگر ۱۶۰ میلیون تومان در هر هکتار درآمدزایی خواهد داشت، این در حالی است که برای کشت ذرت چنین رقم بالایی در ایجاد شغل و درآمدزایی نداریم و علاوه بر آن به آب زیادی برای کشت نیاز است.»
وی ادامه میدهد: «با کاشت یک هکتار جو، درآمد یک روستایی برابر با ۴ میلیون تومان میشود، ولی زمانی که یک هکتار آویشن کاشته شود، این درآمد برابر است با ۴۰ تا ۸۰ میلیون تومان، که با آن میتوان برای ۲۵ تا ۱۵۰ نفر شغل ایجاد کرد.» این در حالی است که تحقیقات نشان میدهد با کشت گل محمدی که بیش از ۳۰ میلیارد یورو در دنیا گردش مالی دارد، میتوانیم بهترین تولیدکننده گل محمدی در دنیا باشیم و در زمینه تولید گل، گلاب، اسانسها و طعمدهندهها نیز پیشتاز شویم.
اصفهانیها پیشتاز در پرورش گیاهان مقاوم به کمآبی
در میان استانهای کشور که در زمینه کاشت گیاهان مقاوم به خشکی کارهای ارزندهای انجام دادهاند میتوان به اصفهان اشاره کرد که به عنوان نمونه میتوان از ایستگاه تحقیقاتی محمودآباد نام برد. مدیر عامل سابق سازمان پارکها و فضای سبز شهرداری اصفهان در این خصوص میگوید: «در حال حاضر ۲۷۰ گونه گیاهی مقاوم به کمآبی، کلکسیون رُزها و گیاهان پیازی در ایستگاه تحقیقاتی محمودآباد وجود دارد.»
احمدرضا سلیمانیپور میافزاید: «ایستگاه تحقیقاتی محمودآباد در ابتدای فعالیت خود، مطالعات بر روی بیش از ۴۵۰ رقم از چمنهای سردسیری و گرمسیری را آغاز کرد و هماکنون با افزایش این کلکسیون به ۵۵۰ رقم، نتایج ارزشمندی درباره شناسایی گونههای چمنهای مقاوم به خشکی، شوری، سرما و گرما را به دست آورده است.»
وی با اشاره به اینکه ۷۰ گونه از گیاهان پرورش یافته در ایستگاه تحقیقاتی محمودآباد با اقلیم آب و هوای اصفهان سازگاری دارد ادامه میدهد: «این گونهها به تولید انبوه رسیده و حتی بخش خصوصی هم برای تولید انبوه آنها دست به کار شده است و در واقع سازمان پارکها و فضای سبز شهرداری اصفهان با آوردن این گونهها، الگوهای کشت را تغییر داده است.»
فعالیت بزرگترین بانک ژن گیاهی کشور
از آنجا که برای گیاهانی که باید در مناطق مختلف کشت میشود نیاز به تحقیقات ویژه است لذا این مهم سبب شده تا از چند سال قبل بزرگترین بانک ژن گیاهی کشور در اصفهان فعالیت خود را آغاز کند. مدیرعامل سازمان پارکها و فضای سبز شهرداری اصفهان در این خصوص میگوید: «این مرکز تحقیقاتی که در دو دهه قبل در اصفهان راهاندازی شد، امروزه با همت محققان استان به بزرگترین بانک ژن گیاهان مقاوم به خشکی تبدیل شده است.»
فروغ مرتضایینژاد با بیان اینکه بیش از ۳۰۰ گونه گیاه مقاوم در این مرکز پرورش داده میشود، میافزاید: «بیش از ۳۵۰ نوع گل رز و ۵۰۰ نوع گل داودی در کنار دیگر گلهای مقاوم در این مرکز کاشته شده است.» این کارشناس با اشاره به نگهداری ۵۰۰ نوع چمن در این بانک ژن میافزاید: «با کشت این گیاهان میزان مصرف آب روزانه به ۱۰ روز؟ کاهش یافته و هزینههای کشت گیاه نیز به یک سوم میرسد.»