در یک دهه اخیر اردن به دلیل موقعیت استراتژیک و مرز‌های مشترک با سرزمینی که زمانی تحت سیطره فلسطین قرار داشت، نقش مهمی در معادلات سیاسی منطقه پیدا کرده است. شکست‌های نظامی و سیاسی عربستان و متحدانش در عراق، سوریه، لبنان و یمن باعث شد تا اردن تبدیل به آخرین سنگری شود که ریاض تلاش کند از طریق این کشور اهداف خود و امریکا را در خاورمیانه محقق سازد.
عربستان همراه با رژیم صهیونیستی تلاش دارد با ابزار‌های تشویقی و تهدیدی نظر امان را در پیروی از سیاست‌های خود جلب کند. پایان دادن به مخالفت‌های اردن در خصوص انتقال پایتخت رژیم صهیونیستی از تل‌آویو به قدس شریف و کسب همراهی این کشور برای مقابله با حضور جمهوری اسلامی ایران در سوریه از مهم‌ترین برنامه‌های پیش‌رو عربستان و اسرائیل است.
برای این منظور به دنبال بروز ناآرامی‌های مدنی در اردن که واکنشی به افزایش بهای سوخت، برق و مالیات بر درآمد در این کشور بود، عربستان با برگزاری نشستی در مکه درصدد برآمد به این بحران خاتمه بخشد. ماحصل این گردهمایی اعطای کمک ۵/۲ میلیارد دلاری به ملک‌عبدالله برای حل مشکل اقتصادی اردن بود.
محمد بن سلمان به عنوان رکن اصلی تصمیم‌گیری عربستان به هیچ عنوان مایل نیست مهم‌ترین پایگاه امن این کشور در منطقه دچار بی‌ثباتی سیاسی شود، زیرا در حال حاضر خاورمیانه در یکی از حساس‌ترین برهه‌های سیاسی خود قرار دارد و رئیس‌جمهور امریکا مصمم است طرح صلح خود برای مناقشه اسرائیل- فلسطین، موسوم به معامله قرن را عملیاتی سازد. این در شرایطی است که پس از گذشت بیش از هفت سال از آغاز درگیری‌ها در سوریه، اوضاع به سود دولت اسد و محور مقاومت تغییر کرده است و از سویی امیدی نیست مداخله پرهزینه ریاض در یمن نیز پس از سه سال، به نتیجه مورد نظر سعودی‌ها برسد، لذا حفظ خاندان هاشمی در رأس قدرت اردن در بازه زمانی کنونی از اهمیت خاصی برخوردار است.
خاندان هاشمی در برقراری ارتباط با اسرائیل و تلاش برای مشروعیت بخشی به این رژیم اقدامات بسیاری انجام داده‌اند به همین جهت حفاظت از یک مهره همسو با رژیم صهیونیستی، عربستان و امریکا در اولویت سیاست‌های منطقه‌ای آن‌ها قرار دارد.
به همین جهت به رغم تغییر سیاست دولت ترامپ در خصوص اعطای کمک مالی به کشور‌های عرب خاورمیانه وزارت خارجه ایالات متحده یک وام ۶ میلیارد دلاری را به اردن تخصیص داده است تا با حمایت مالی از رهبران امان آن‌ها را به تداوم مواضعشان در مخالفت با حضور ایران در مناطق جنوبی سوریه و حمایت از رژیم صهیونیستی تشویق کند.
در همین راستا ملک عبدالله هم پس از دریافت وام ۵/۲ میلیارد دلاری از عربستان نشان داد مایل است وفاداری خود را به دوستانش اجرایی کند. برهمین اساس تنها چند روز پس از اعلام عذرخواهی رسمی رژیم صهیونیستی از اردن بابت قتل دو شهروند این کشور توسط یک گارد امنیتی سفارت اسرائیل در سال ۲۰۱۷ و قطع روابط سیاسی، امان میزبان سفر پنهانی بنیامین نتانیاهو شد. سفری که طبق اعلام رسانه‌های اسرائیلی محمد بن سلمان نیز در آن حضور داشت.
اگرچه اطلاعات زیادی از این ملاقات منتشر نشد، اما با توجه به ورود هیئت امریکایی به اردن تنها یک روز پس از بازگشت نتانیاهو می‌توان به روشنی گفت: هدف از نشست سه جانبه ملک عبدالله، بن سلمان و نتانیاهو تسهیل در اجرای طرح معامله قرن و همچنین مقابله با رویکرد ارتش سوریه در برخورد با گروه‌های تروریستی در مرز‌های مشترک این کشور با اردن و اسرائیل بود.
طبق طرح پیشنهادی دونالد ترامپ، قدس شریف به طور کامل در اختیار رژیم صهیونیستی قرار می‌گیرد و شهر یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفری ابودیس پایتخت فلسطین می‌شود. بر اساس طرح مذکور آوارگان فلسطینی هرگز اجازه بازگشت به خانه‌های خود در قدس را نخواهند داشت و در مقابل اسرائیل از سه الی پنج روستای عربی و محله‌های شرق و شمال بیت‌المقدس عقب‌نشینی می‌کند.
اما نکته مهم برای اردن در طرح مذکور این است که طبق مفاد معامله قرن دیگر اطمینانی در تولیت این کشور بر اماکن مقدس مسلمانان در بیت‌المقدس وجود ندارد؛ موضوعی که می‌تواند پایه‌های مشروعیت خاندان هاشمی در امان را به لرزه درآورد، زیرا نزدیک به نیمی از ساکنان اردن را مردم فلسطینی الاصلی تشکیل می‌دهند که امیدوارند دوباره به سرزمین خود بازگردند و لذا نه تنها هرگونه تغییر در حاکمیت سیاسی بر بیت‌المقدس به نفع رژیم صهیونیستی آن‌ها را برخواهد آشفت بلکه از دست دادن تولیت قدس از سوی خاندانی که همواره با اسرائیلی‌ها سر سازش داشته‌اند می‌تواند دکمه انفجار خشم آن‌ها را بفشارد.
در این شرایط بی‌دلیل نیست که ملک عبدالله پس از ابراز تمایل نتانیاهو برای از سرگیری روابط سیاسی خواهان ملاقات با نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی شد، چون گمان می‌رود در این دیدار مقامات امان و تل‌آویو با میانجیگری بن سلمان درباره آینده تولیت اردن گفت‌وگو کرده‌اند. براین اساس احتمال می‌رود نتانیاهو به دلیل پیوند حفظ ساختار سیاسی کنونی اردن با منافع اسرائیل و درک نگرانی خاندان هاشمی از واکنش داخلی این کشور، تداوم اجرای مفاد عهدنامه اسلو در مورد مدیریت اماکن مقدس شهر بیت‌المقدس را تضمین کرده است، اما این سؤال مطرح می‌شود که نتانیاهو با کسب چه امتیازاتی حاضر شده است نگرانی ملک عبدالله را برای استمرار تولیت اردن در قدس شریف مرتفع سازد؟ پاسخ این سؤال به تحولات داخلی سوریه برمی‌گردد.
در یک سال گذشته و به ویژه پس از ورود رسمی روسیه به بحران سوریه، معادلات میدانی در این کشور به نفع جبهه مقاومت تغییر کرده است. گروه‌های تروریستی در تمامی نقاط این کشور در حال عقب‌نشینی و اضمحلال هستند که این امر به معنای افزایش گستره نفوذ ارتش سوریه و نیرو‌های مقاومت است. در این میان جنوب سوریه به دلیل هم مرز بودن با اردن و سرزمین‌های اشغالی، از اهمیت خاصی برای تل آویو برخوردار است. این در حالی است که در چند ماه اخیر ارتش دولت اسد موفق شده است آسیب‌های زیادی به توان گروه‌های تروریستی این منطقه وارد سازد که به مذاق اسرائیل و متحدانش خوش نیامده است.
براین اساس تل آویو تلاش دارد با همکاری امان، از طریق تقویت گروه‌های تروریستی و معاند دولت سوریه در این منطقه، جلوی نفوذ محور مقاومت گرفته شود، زیرا به زعم مقامات صهیونیستی، نیرو‌های مقاومت برآنند با ورود به مناطق جنوبی سوریه پایگاهی برای تهدید این رژیم ایجاد کنند.
مقابله با قدرت‌گیری ارتش سوریه و نیرو‌های مقاومت در نزدیکی مرز اردن، در قالب تقابل ایران و عربستان مطلوب ریاض نیز است. در این میان ولیعهد سعودی‌ها برای ایجاد فضای همکاری اردن و اسرائیل در تحقق این امر و مقابله با محور مقاومت و ایران در این حوزه جغرافیایی، تلاش دارد اختلافات امان و تل آویو به حداقل برسد. کمرنگ کردن مخالفت ملک عبدالله با تغییر پایتخت رژیم صهیونیستی در رأس این مسائل قرار دارد، لذا محتمل است بن سلمان با ارائه این وعده که پس از اجرای طرح معامله قرن، کماکان اردن تولیت مکان‌های مقدس قدس را در دست خواهد داشت، رضایت ملک عبدالله برای انتقال پایتخت اسرائیل به قدس را گرفته باشد، زیرا طبق طرح صلح پیشنهادی ترامپ، عربستان و امارات متحده عربی گزینه‌های جایگزین اردن برای تولیت اماکن مقدس این شهر هستند. در این میان به نظر می‌رسد این وعده مورد حمایت نتانیاهو مهم‌ترین متحد سیاسی- نظامی ایالات متحده نیز باشد. استمرار تولیت اردن در بیت‌المقدس به معنای حفظ مشروعیت مذهبی- سیاسی خاندان هاشمی و جلوگیری از بروز اعتراض‌های مردم این کشور خواهد بود، بنابراین چنین وعده‌ای چیزی فراتر از تعهد به استمرار اجرای یک موافقتنامه بین‌المللی نیست بلکه می‌تواند منافع عربستان و رژیم صهیونیستی در مقابله با محور مقاومت و انتقال پایتخت به قدس را تسهیل کند.
