شرکتهای اروپایی در حال خروج از ایران هستند. در چنین شرایطی سه کشور اروپایی با تجارت با ایران بدون استفاده از دلار موافقت کردهاند و کمیسیون اروپایی «بانک سرمایهگذاری اروپا» را به منظور تأمین سرمایهگذاریهای کشورهای اروپایی در ایران به عنوان منطقی برای ادامه تعهد تهران به توافق هستهای در نظر گرفته است، اما مقامات اتحادیه اروپا به یک روزنامه انگلیسی گفتهاند که نمیتوانند تحت شرایط کنونی از پروژهها در تهران حمایت کنند. در واقع خود منابع اتحادیه هم تصمیم اروپا در این زمینه را نمادین میدانند که تأثیر عملی خاصی در کاهش آثار خروج امریکا از برجام ندارد.
سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه روز دو شنبه اعلام کرد که سه قدرت اروپایی (آلمان، انگلیس و فرانسه) برای ادامه تجارت خود با ایران بدون استفاده از دلار موافقت کردند. بنابر گفته لاوروف این تصمیم میتواند تأثیر قابلتوجهی بر تجارت شرکتهای کوچک و متوسط اروپایی برای تجارت با ایران داشته باشد. وزیر امور خارجه روسیه همچنین اعلام کرد که اعضای برجام به توافقی رسیدهاند تا اقداماتی برای جلوگیری از اعمال تحریمهای امریکا علیه شرکتهایی که با ایران به تجارت ادامه میدهند به کار بگیرند.
پیش از سخنان لاوروف اتحادیه اروپا ضمن انتشار بیانیهای با اشاره به نشست کمیسیون مشترک برجام در سطح وزرای خارجه تأکید کرده بود که حفظ کانالهای بانکی، ادامه صادرات نفتوگاز ایران و ایجاد جو سرمایهگذاری مطلوب در ایران در اولویت است. با این حال روزنامه «تلگراف» انگلیس نوشت که به اعتراف مقامات اروپایی، ترفند بروکسل برای استفاده از «بانک سرمایهگذاری اروپا» جهت تأمین مالی کسب وکارهایی که با ایران قصد معامله دارند، یک ترفند نمادین است. به نوشته «تلگراف» انگلیس، واشنگتن در پی خروج خود از توافق هستهای، از همه کشورها خواسته که خرید نفت از ایران را تا چهارم نوامبر متوقف کنند یا با جریمههای مالی مواجه خواهند شد. تحریمهای ثانویه امریکا شامل حال کسب وکارهای اروپایی است و دست «بانک سرمایهگذاری اروپا» را از بازار دلار قطع و در نتیجه آنها را مجبور به تأخیر در پرداختها خواهد کرد.
به گزارش «تلگراف»، کمیسیون اروپایی، «بانک سرمایهگذاری اروپا» را به منظور تأمین سرمایهگذاریهای کشورهای اروپایی در ایران به عنوان منطقی برای ادامه تعهد تهران به توافق هستهای در نظر گرفته است، اما این بانک که یک بانک مستقل است به «تلگراف» گفته که نمیتواند تحت شرایط کنونی از پروژهها در تهران حمایت کند. این روزنامه بریتانیایی نوشت: اروپاییها توافق هستهای را حاصل ۱۲ سال مذاکره و دستاورد مهم سیاست خارجی برای ایجاد صلح و ثبات در منطقه میدانند که به سیل سرمایهگذاری اروپاییها و شرکتهای چند ملیتی در ایران ختم شد. کمیسیون اروپایی با حمایت بریتانیا، برای سرپا نگه داشتن برجام و اقناع ایران برای خارج نشدن از این توافق، اقدام و اعلام کرد که به طور قانونی از کمپانیهای اروپایی که در ایران فعال باشند، حمایت خواهد کرد. این کمیسیون گفت که قوانین اداره «بانک سرمایهگذاری اروپا» را برای جلوگیری از در معرض خطر قرار گرفتن سرمایهگذاری اروپاییها در ایران تغییر خواهد داد. بر اساس این گزارش، با وجود این راهکارهای خطرزدایی برای اقناع بخش خصوصی به بازگشت پروژههایشان در ایران که در راستای اهداف سیاسی اتحادیه اروپاست، سرمایهگذاران تأمین مالی پروژههایشان را سخت میبینند. سخنگوی بانک سرمایهگذاری اروپا به «تلگراف» گفته است که اقدامات حمایتی در واقع تعهدی در قبال حمایت از پروژههای ایران به این بانک نداده است. هر اقدامی از سوی «بانک سرمایهگذاری اروپا» در ایران نیازمند تصمیم هیئت مدیره این بانک است. سخنگوی کمیسیون اتحادیه اروپا نیز تغییرات در قوانین را تأیید کرده، اما او هم گفته است که این تغییرات بانک سرمایهگذاری اروپا را مجبور به حمایت از سرمایهگذاری در ایران نمیکند. یک منبع آگاه در اتحادیه اروپا در پاسخ به این سؤال که آیا این حرکت نمادین بوده یا خیر گفته است: بله. اما این حرکت در صورتی که رویارویی امریکا و اروپا در آینده تشدید شود، اجازه ریسکزدایی را میدهد. این رسانه تأکید کرد توافق هستهای با تردیدهایی روبهروست چرا که امضاکنندگان باقیمانده در این توافق در نشست وین طرح عملیاتیای برای جبران خسارتهای تهران در اثر خروج امریکا از برجام ارائه نکردند. یک مقام ارشد در اتحادیه اروپا به «تلگراف» گفته است: ما پیشرفتهایی داشتیم. از جمله این پیشرفتها حفاظت از فروش نفت خام ایران بود، اما بعید به نظر میرسد که انتظارات ایران را برآورده کرده باشیم.
تعلل آلمان در پس دادن پول ایران
یک روزنامه آلمانی به نقل از یک منبع آگاه در دولت آلمان نوشت: برلین در حال بررسی درخواست ایران برای بازگرداندن ۳۰۰ میلیون یورو پول نقد به تهران است. به گزارش روزنامه بیلد آلمان، تهران نگران آن است که با شروع تحریمهای امریکا با مشکل کمبود پول نقد مواجه شود. این حجم پول نقد قرار است از بانک ایرانـ اروپا برداشت شود. امریکا تحریمهای جدیدی علیه ایران وضع کرده و به کشورها دستور داده است که از ماه نوامبر خرید نفت را از ایران متوقف و شرکتهای خارجی نیز باید همکاری با ایران را متوقف کنند در غیر این صورت نام آنها به فهرست سیاه امریکا افزوده خواهد شد. ایران به سازمان نظارت بر فعالیتهای مالی آلمان اعلام کرده است که این کشور به پول نقد موجود در حساب خود برای تأمین ارز سفرهای خارجی شهروندان ایرانی نیاز دارد، چرا که ایرانیها نمیتوانند از کارتهای اعتباری خود در خارج از کشور استفاده کنند. سازمان نظارت بر فعالیتهای مالی آلمان هم اکنون در حال بررسی این درخواست است و در این باره از وزارت اقتصاد، امور خارجه و مقامات مرتبط با صدراعظم آلمان کسب تکلیف کرده است. امریکا و اسرائیل ابراز نگرانی کردند که ایران از این پول برای تأمین مالی گروههای مسلح در خاورمیانه استفاده کند، اما دولت آلمان اعلام کرده است هیچ سندی مبنی بر این ادعا وجود ندارد.