محمدرضا سوري
با وجود توليد وعرضه انواع اقسام عسل معطر به انواع گلهاي طبيعي وگياهان دارويي ،اما نبود نظارتهاي لازم براي جلوگيري از عسل هاي تقلبي در بازارسبب شده تا نه تنها توليد كنندگان واقعي نتوانند به سود واقعي خود برسند ، بلكه بسياري از مصرف كنندگان نيز اعتماد خودرا از بازار عرضه عسل از دست بدهند موضوعي كه در دراز مدت مي تواند اين صنعت پر سود را با چالش جدي وحتب تعطيلي مواجه كند. اين درحالي است كه به اعتقاد بسياري ازكارشناسان تنها راه حل برون رفت ازاين بحران را استاندارد سازي وايجاد برند براي اين محصول مي دانند.
******
وجود شش میلیون و 690 هزار کندودر كشور سبب شده تا سالانه 77 هزار تن عسل در کشور تولید شود ،اين درحالي است كه در سطح کشور حدود 74 هزار نفر به صنعت زنبورداری مشغول هستند.
به طوري كه رتبه ایران درزمينه توليد اين محصول هفتم تولید است.
محمد ميرزايي رئیس کارگروه زنبورعسل وزارت جهاد کشاورزی با تاييد اين موضوع وبا بیان اینکه درکلونی زنبورعسل، ایران رتبه چهارم را دارد، مي گويد: «همچنین در استان لرستان 1700 نفر به پرورش زنبورعسل مشغول هستند که با 167هزار کلونی حدود 1300 تن عسل در سال تولید می‌کنند. »
محمد ميرزايي مي افزايد:«کشور ایران از نظر تعداد کندو و میزان تولید عسل جزو 10 کشور اول دنیاست اما از نظر متوسط تولید عسل که 13 کیلوگرم در هر کندو است، شرایط خوبی ندارد.»
اين درحالي است كه در کشور در مجموع 250 هزار ملکه زنبور عسل تولید می‌شود که از این میزان 100 هزار ملکه در مراکز ویژه‌ای که فقط در زمینه تولید ملکه زنبور عسل در کشور فعالیت دارند برای استفاده زنبورداران تولید می‌شوند.
تنها 5درصد عسل ارگانيكي است
با توجه به مضراتي كه در توليدات غيره ارگانيك وجود دارد لذا اين مهم موجب شده تا محصولات ارگانيك از اهميت ويژهاي برخوردار باشد .
به گفته دانشنمدان علوم تغذيه تنها مواد غذايي گياهي ودامي وطيورداراي بالاترين ارزش غذايي هستند كه درآنها هيچگونه مواد سمي وشيميايي بكار برده نشود ويا از حداقل اين مواد برخوردار باشد.
چرا كه کمتر از یک قرن گذشته 100درصد توليد كنندگان ايراني عسل ارگانیک تولید می‌کردند، اما امروزه تنها به سبب افزایش مصرف کود و سموم شیمیایی در باغات و مزارع کشاورزی میزان تولید عسل ارگانیک به کمتر از پنج درصد رسیده است.
رئیس انجمن ارگانیک ایران با اشاره به اینکه تولید عسل ارگانیک در کشورپدیده جوان تری نسبت به دنیا به شمار می رود، دراين خصوص مي گويد:«از آنجا كه تولید عسل ارگانیک در حوزه سلامت مردم اهمیت بسزایی دارد، لذا اين معهم مي طلبد تا در اين زمينه اقدام جدي وموثر انجام بگيرد.»
سیدرضا نورانی مي افزايد:« کسانی که درزمینه تولید عسل ارگانیک کار می کنند باید کندوی آنان در جایی قرار داشته باشد که درآنجا ازهیچ گونه مواد شیمیایی استفاده نشده باشد همچنین در فاصله ۵ تا ۶ کیلومتری از این مکان، مواد شیمیایی که زنبور بتواند به آن دسترسی پیدا کند وجود نداشته باشد.»
در حال حاضر سطح زیر کشت محصولات ارگانیک در کشور حدود ۴۳ هزار هکتار است، ضمن اینکه ۳۸ هزار هکتار نیز در عرصه های طبیعی، تولید محصولات ارگانیک وجود دارد آمارها نشان مي دهد ، بلغارستان، ایتالیا و فرانسه به ترتیب رتبه های اول تا سوم در زمينه توليد عسل ارگنيك را دارند.
اين درحالي است كه بیش از یک میلیون کندوی ارگانیک زنبور عسل در جهان وجود دارد كه ۷۰ درصد این کندوها در اروپا، ۱۹ درصد آن در آمریکای لاتین، ۱۰ درصد در افریقا و یک درصد به صورت پراکنده در کشورهای مختلف قرار دارد.
اين موضوع موجب شده تا ایران رتبه ۴۳ جهان را در زمینه تولید محصولات ارگانیک در بين كشورها را به خود اختصاص دهد.
اين درحالي است كه به گفته رئیس انجمن ارگانیک ایران عسلی که از کشور صادر می شود محدود بوده گواهی های اتحادیه اروپا را دارد .
مشكل تشخيص عسل واقعي
از آنجا كه سلامت موادغذايي همواره يكي از مطالبات مروم است لذا آنها دوست دارند در قبال پولي كه براي پرداخت مي كنند بهترين محصول را به دست آورند.
از آنجايي كه در بيشتر موارد تشخيص مواد غذايي اصل از تقلبي نياز به ابزار وتخصص خواص دارد ، لذا اين مهم سبب شدتا بسياري از افراد فرصت طلب ازاين موضوع سوء استفاده كرده ومواد غذايي تقلبي را به جاي اصل به فروش برسانند.
معاون وزیر جهاد کشاورزی با تاييد اين موضوع مي گويد:« با وجوداينكه در زمينه توليد عسل جزء بهترين توليد كنندگان در جهان هستيم لذا جای برندسازی و استانداردسازی در این زمینه احساس می شود چرا كه در حال حاضر وقتي مردم اين محصول مي خرند نمي دانند عسل می خرند یا آب نبات ذوب شده موضوعي كه به شدت بر فروش اين محصول سبب سلب اعتماد از مشتريان مي شود. »
مرتضی رضایی مي افزايد:« ایران در زمینه تعداد کلونی‌های زنبور عسل و تولید عسل جزو کشورهای پیش‌رو و در رتبه‌های برتر دنیا قرار دارد و از آنجاکه در کشور تنوع اقلیمی داریم،لذا زمینه توسعه پرورش زنبور عسل فراهم است.»
اين درحالي است كه پرورش زنبور عسل، صنعتی است که می‌تواند ارزش افزوده زیادی را ایجاد کند تا جایی که فقط ژل رویال (غذای ملکه) در دنیا به عنوان غذای مکمل و به صورت میلی‌گرم کپسوله می‌شود و به عنوان محصولی ارزشمند با قیمتی گزاف در اختیار عموم قرار گیرد،با اين وجود بي توجهي به استاندارد سازي دراين محصول سبب شده تا علاوه بر مصرف كنندگان توليد كنندگان واقعي نيز دچار ضرر شوند.
سهم اندك ايران در بازار جهاني
با وجود اينكه عسل توليدي در برخي ازاستانهاي كشورازمرغوبيت وكيفيت بالايي برخورداراست ، اما سهم صادراتي ايران در بازارهاي صادرات جهاني تنها 5درصد است .
درحال حاضر چين با تولید ۳۰۵ هزار تن عسل درسال،امريكب با 82 هزارتن ، آرژانتین ۸۰ هزار تن ،تركيه با ۷۳٫۹۲۹ تن ،اكراين با ۶۰٫۵۰۲ تن، مكزيك با ۵۶٫۸۰۸ تن، روسيه با ۵۳۰۰۰ تن،هندبا حدود ۱۰ هزارتن ،اتيوپي با ۳۹ هزار تن، اسپانيا با 37000 تن در رتبه هاي اول تا دهم جهان قرار دارند.
رئیس اتحادیه پرورش دهندگان زنبورعسل دراين خصوص مي گويد:« سال‌های گذشته عسل ایرانی در جهان خواهان بسیاری داشت اما با تبدیل شدن استاندارد اجباری این محصول به استاندارد تشویقی خریداران عسل ایرانی به شدت کاهش پیدا کردند.»
عفت رئیسی مي افزايد:« صادرات عسل بی‌کیفیت و ناخالص در چندسال اخیر باعث بی‌اعتمادی کشورهای خریدار عسل ایرانی شده است و این اعتماد تنها زمانی دوباره جلب می‌شود که استاندارد عسل از تشویقی به اجباری تبدیل شود.»
اين كارشناس زنبور عسل ادامه مي دهد:« تمام کشورهای پذیرنده عسل در حال حاضر این نوع استاندارد را قبول دارند و دلیل کاهش صادرات عسل در چندسال اخیر نیز همین موضوع بوده است که در شش ماهه باقی مانده سال باز هم رقم صادرات با کاهش همراه می‌شود.»
اين درحالي است كه با وجود استاندارد تشویقی در تولید عسل 60 تا 70 برند به ثبت رسیده که شاید کیفیت پایینی هم داشته باشند و تولیدکنندگان عسل با هرکیفیتی را صادر می‌کنند که این مساله صادرات عسل را تحت الشعاع قرار داده است.
لذا اگر خواهان حضور جدي تر در بازار هاي جهاني هستيم بايد تمامي استانداردها را در توليدات عسل رها كنيم چرا كه در غير اينصورت به راحتي اين بازار مهم وپر سود را از دست خواهيم دادموضوعي كه مي تواند عملا سهم عسل صادراتي ايران را به كشورهايي كه منتظر چنين صحنه اي هستند به راحتي هديه كند.
