فعالیتهای موفقیتآمیز شرکتهای دانشبنیان در چند سال اخیر در زمینههای پزشکی و دارویی، سلولهای بنیادی، صنایع غذایی، نفت، گاز و پتروشیمی سبب شده تا علاوه بر شکوفایی علمی و اقتصادی استانها، نام ایران هم در دنیا مطرح شود و ارزآوری خوبی نیز برای کشور صورت گیرد. بررسیها نشان میدهد در حاضر این شرکتها در زمینههای مختلفی فعال هستند که به عنوان نمونه میتوان به شرکتهای دانشبنیان در استان اصفهان با فعالیت نفت و گاز و پتروشیمی، شرکتهای استان مرکزی در زمینه تجهیزات و صنایع دارویی و مواد غذایی، همدان در زمینه ۳۹ اختراع علمی، اردبیل در رابطه با اکوسیستم فناوری و آذربایجانشرقی در زمینه تجهیزات پزشکی اشاره کرد. این موفقیتها موجب شد تا روز گذشته معاون علمی و فناوری رئیس جمهور اعلام کند: «در حال حاضر حجم صادرات شرکتهای دانشبنیان به غیر از بخش آیتی، ۵۰۰میلیون دلار است و دستیابی به صادرات یک میلیارد دلاری در دستور کار قرار دارد.»
اهمیت رسیدن به خودکفایی و وابسته نبودن به درآمدهای نفتی از جمله مواردی بود که سبب شد شرکتهای دانشبنیان در زمینههای مختلف با بهکارگیری مجربترین متخصصان در هر رشته در استانهای کشور شکل بگیرند.
به عبارتی شرکتهای دانشبنیان، مؤسسات خصوصی یا تعاونی هستند که به منظور افزایش علم و ثروت، توسعه اقتصادی بر پایه دانش و تحقق اهداف علمی و اقتصادی در راستای گسترش اختراع و نوآوری و در نهایت تجاریسازی نتایج تحقیق و توسعه شامل طراحی و تولید کالا و خدمات در حوزه فناوریهای برتر و با ارزش افزوده فراوان به ویژه در تولید نرمافزارهای مربوط تشکیل میشوند.
شرکتهای دانشبنیان، سرمایه و اشتغال میآفرینند
رونق فعالیتهای شرکتهای دانشبنیان در استانهای مختلف کشور از جمله اصفهان، مرکزی، همدان، اردبیل و آذربایجانشرقی سبب شده تا علاوه بر رونق علم و دانش در زمینه پزشکی و دارویی، سلولهای بنیادی، صنایع غذایی، نفت، گاز و پتروشیمی کارهای بزرگ و قابل توجهی انجام دهند. در حال حاضر شرکتهای دانشبنیان در زمینههای فلز، شیمیایی و آیتی در استان مرکزی مشغول فعالیت هستند. این در حالی است که این استان در حوزه تجهیزات و صنایع دارویی و غذایی نیز فعالیت خوبی دارد به طوری که هماکنون ۶۴ شرکت دانشبنیان در سطح استان مرکزی به ثبت رسیده که از این تعداد ۴۲ شرکت دانشبنیان در پارک علم و فناوری و مراکز رشد آن مستقر بوده و مشغول فعالیت هستند.
در این میان همدان نیز از جمله استانهایی به شمار میرود که توانسته در زمینه شرکتهای دانشبنیان و واحدهای فناور حرفهای بسیاری برای گفتن داشته باشد به طوری که هماکنون ۵۵ واحد فناور و ۱۵۴ شرکت دانشبنیان در پارک علم و فناوری مستقر و به فعالیت مشغولند. این موفقیت موجب شده تا این شرکتها تنها در سال ۹۵ موفق شوند به ترتیب شرکتهای دانشبنیان ۱۵۶ میلیارد تومان و واحدهای فناور ۳۸ میلیارد تومان درآمد کسب کنند. رئیس پارک علم و فناوری استان همدان با تأیید این موفقیتها و اعلام این نکته مهم که ۱۲۰۰ نفر در شرکتهای دانشبنیان استان همدان صرفاً در کار تولید کالاهای دانشبنیان مشغول هستند میگوید: «این فعالیتها موجب شد تا ۳۹ مورد اختراع در سال ۹۵ توسط پارک علم و فناوری استان به ثبت برسد.»
دکتر مجید کزازی با اشاره به مراکز نوآور اسدآباد، تویسرکان و نهاوند میافزاید: «این مراکز نیز برای تبدیل شدن به مراکز رشد طی کردن مسیر آیتمهای فوق را نیازمند هستند.» این اظهارات در حالی است که به گفته معاون علمی و فناوری رئیس جمهور، در حال حاضر حجم صادرات شرکتهای دانشبنیان کشور به غیر از بخش آیتی، ۵۰۰ میلیون دلار است و دستیابی به صادرات یک میلیارد دلاری در دستور کار قرار دارد.
پس از همدان باید از آذربایجانشرقی خصوصاً شهر تبریز نام برد که در این زمینه گامهای قابل توجهی برداشته است به طوری که این استان موفق شده در این عرصه رتبه ششم کشور را به دست آورد؛ این در حالی است که در این استان ۸۸ شرکت دانشبنیان وجود دارد که طبق برنامهریزیها باید از رتبه ششم به دوم ارتقا یابد. این در حالی است که به گفته خدابخش استاندار آذربایجانشرقی، صندوق شکوفایی و نوآوری یک برج فناوری در تبریز خریداری کرده تا شرکتهای دانشبنیان به شکل اجاره به شرط تملیک در آنجا مستقر شوند و در مجموع ۴۰ برنامه برای توسعه فعالیتهای دانشبنیان تدوین شده است. به گفته وی، قرار است تفاهمنامهای بین استانداری، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و چند وزارتخانه منعقد شود تا تبریز به عنوان پایلوت دانشبنیان مطرح شود.
پس از این استانها باید نامی از اردبیل برد که با وجود تمامی مشکلات توانسته حرکتهای خوبی را در این زمینه انجام دهد به طوری که هماکنون بیش از ۲۰ شرکت دانشبنیان در این استان فعالیت میکنند و علاوه بر آن بیش از ۸۰ واحد فناور در صف ارزیابی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری برای اخذ مجوز دانشبنیان هستند. رئیس پارک علم و فناوری استان اردبیل با تأیید این موضوع و با اشاره به ایجاد پارک علم و فناوری میگوید: «پارک علم و فناوری استان اردبیل در سطح ملی بهعنوان الگو و مدل مطرح شده و اجزای اصلی اکوسیستم فناوری در این پارک تعریف شده به طوریکه قبل از آن بحثهای فناوری، دانشبنیان و... وجود نداشت، اما امروزه با همهگیر شدن بحث دانشبنیان و آشنایی مردم با آن، مفهوم علم و فناوری در جامعه تسری یافته است.»
این موفقیتها در حالی است که به گفته معاون علمی و فناوری رئیس جمهور در حال حاضر ۳ هزار و ۷۰۰ شرکت دانشبنیان در کشور فعال و بیش از ۷۰ درصد این شرکتها نوپا هستند. سورنا ستاری با اشاره به موفقیت تولید این شرکتها و فروش آنها در سایر کشورها میگوید: «در حال حاضر بیش از ۵۰ کریدور صادراتی در کشورهای مختلف وجود دارد که عموم این شرکتها در قالب بخش خصوصی در آن کشورها فعال هستند.»