حجت‌الاسلام حسین جامه بزرگی*
تجمل‌گرایی یک عامل ویران‌کننده برای خانواده و جامعه است و مولای متقیان حضرت علی (ع) در اوصاف افراد تجمل‌گرا می‌فرمایند: «زخارف لدنیا تفسدالعقول الضعیفه:زرق و برق‌های دنیا عقل انسان‌های ضعیف را فاسد می‌کند» چراکه ما هنوز شاید فرق بین تجمل‌گرای، آراستگی و مرتب بودن را نمی‌دانیم. حقیقتاً بین این دو تفاوت‌های زیادی به چشم می‌خورد.
اگر در معنای لغوی این دو نگاهی بیندازیم این موضوع را کاملاً متوجه می‌شویم، چون تجمل به معنای زیبا و گرا به معنای گرایش است و آراستگی یعنی هر چیزی در جای خود در عین حال به صورت منظم و تمیز. آنچه اهل بیت عصمت و طهارت (ع) از ما خواسته‌اند آراستگی است نه مصرف‌گرایی‌های بیش از حد و ما مفهوم واقعی خوب زندگی کردن را گم کرده‌ایم. در واقع مرتب بودن و تمیز بودن سر و وضع ظاهری و با ریخت و پاش‌های اضافی زندگی فرق دارد. اگر تعبیر جاری تجمل‌گرایی در یک زندگی رواج پیدا کند هر روز با عوض شدن مد، او نیز یک مد عوض می‌کند.
کسی که درآمد بالایی دارد شاید به راحتی بتواند ریخت‌و‌پاش کند، اما فرد متعلق به طبقه کم درآمد با هزار سعی و تلاش و هزاران هزار مشکل و دردسر تلاش می‌کند مثلاً لباسی بخرد که شبیه یا نزدیک به طبقه بالای جامعه باشد و همین کار او طبقه بالای جامعه را وادار می‌کند سراغ لباسی دیگر برود که قیمتش از قبلی بیشتر باشد و مانع از این شود که قشر پایین به او شبیه شوند و مدام تفکر مصرف‌گرایی، اسراف و تجمل را تکرار می‌کند و ادامه می‌دهد و نکته جالب‌تر از همه اینکه این چشم و همچشمی را یک نوع منزلت و جایگاه اجتماعی می‌پندارد و این عادت غلط را در تمام شئونات زندگی خود جاری و ساری می‌سازد.
یکی دیگر از آثارمنفی این تفکر نامعقول این است که تربیت فرزندان را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد و با همین تفکر، فرزند رشد می‌یابد و همچنین زندگی او را نیز تحت تأثیر قرار داده و به مخاطره می‌اندازد و از این بدتر سن ازدواج را نیز تحت‌الشعاع خود قرار می‌دهد. چون فردی که در یک خانواده معمولی بزرگ شده است، معیار‌های ازدواج خود را سخت نمی‌گیرد ولی شخصی که در خانواده‌ای بزرگ شده که اهل تجملات بوده‌اند به سادگی نمی‌تواند معیار‌های خود را از بین هزاران مورد انتخاب کند، زیرا یکی از معیار‌های اصلی او و شرایط خانوادگی آن‌ها وضعیت مالی بالایی است که جوابگوی همه دغدغه‌های مالی فرد باشد و اینگونه موارد هم بسیار کم هستند و ممکن است فردی به خاطر همین مشکل و معضل خانواده و بالا بودن سطح توقعات آن‌ها از زندگی گاهی به گناه هم بیفتد و این واقعاً خطری بزرگ است برای خانواده‌ها که در صورت توجه نکردن به آثار نافرجام آن یک عمر باید پشیمانی غیرقابل جبران در برخی از موارد را تحمل کنند. اساساً تجمل‌گرایی امروز از معضلات بزرگ جامعه جهانی به شمار می‌رود و از آثار روشن بی‌عدالتی در میان بشر معاصر است. گاهی برخی افراد در جوامع مختلف و متعدد برای ارضای این عطش درونی و میل به مصرف‌گرایی، از زندگی معنوی خویش چشمپوشی می‌کنند و آنقدر با این صفت منفی آمیخته می‌شوند که هویت خویش را به تجملات می‌فروشند. اینگونه افراد تبدیل به یک ابزار برای به دست آوردن مادیات می‌شوند و حتی نمی‌توانند آرامشی نسبی برای اهل خانه به ارمغان بیاورند.ای کاش زنان با قدرت و نفوذی که نسبت به همسران خود دارند این موضوع را کنترل و با جلوگیری از تنش‌های ناشی از تجمل‌گرایی، اسراف و مشکلات ناشی از آن به تحکیم خانواده کمک کنند.
*کارشناس مذهبی و پژوهشگر حوزه سبک‌زندگی
