فرسودگی مدارس، استفاده از کانکس به جای کلاسهای استاندارد، ضعف در سیستم سرمایشی و گرمایشی و از همه مهمتر کمبود کادر آموزشی در برخی از استانهای محروم کشور ازجمله سیستان و بلوچستان، آذربایجان غربی، کرمان، بوشهر، کهگیلویه و بویراحمد ازجمله معضلاتی است که بهشدت سیستم آموزشی در این مناطق را تحت تأثیر قرار داده است.
حالا این کمبودها و مشکلات موجب شده تا عضو کمیسیون آموزش مجلس اعلام کند: «عدالت اجتماعی شکل نمیگیرد مگر عدالت آموزشی برقرار شود.» این اظهارات در حالی بیان میشود که قائممقام مرکز پژوهشهای مجلس، یکی از مهمترین دلایل مشکلات در آموزش پرورش خصوصاً در استانهای محروم را خوب رایزنی نکردن و چانهزنی برای افزایش بودجه میداند که در کنار توزیع نامناسب اعتبارات سیستم آموزشی را بهخصوص در مناطق محروم دچار مشکل کرده است.
از آنجا که طبق تعاریف، سیستم آموزشی باید از استانداردهای لازم برخوردار باشد تا بتواند دانشآموزان مستعد را بهخوبی تربیت کند و آموزش دهد لذا وجود هرگونه مشکل یا کمبود میتواند این چرخه را با مشکل مواجه کند. فرسودگی مدارس، استفاده از کانکس به جای کلاسهای استاندارد، ضعف در سیستم سرمایشی و گرمایشی و از همه مهمترکمبود کادر آموزشی ازجمله معضلات و کمبودهایی به شمار میرود که هرساله مسئولان آموزش و پرورش در استانهای سیستان و بلوچستان وآذربایجان غربی آن را گوشزد میکنند.
سیستان و بلوچستان رتبه آخر عدالت آموزشی
کمبود ۱۱ هزار کلاس درس و بیش از ۱۲ هزار معلم در سیستان و بلوچستان ازجمله مشکلاتی است که سبب شده تا این استان در میان سایر مناطق کشور صاحب آخرین رتبه از لحاظ امکانات آموزشی باشد. این در حالی است که از ۱۸ هزار و ۹۳۴ کلاس درسی که در سیستان و بلوچستان وجود دارد ۶ هزار و ۱۸۱ مورد از آنها تخریبی است و نیازمند تخریب کامل و بازسازی و ۴ هزار و ۳۵۸ مورد آن نیز نیازمند مقاومسازی است.
رئیس آموزش و پرورش استان سیستان و بلوچستان با تأیید این کمبودها میگوید: «میانگین نرم کشوری به ازای هر ۱۲ دانشآموز یک معلم است و این در حالی است که بدترین وضعیت را استان سیستان و بلوچستان دارد چراکه در این استان بهازای هر ۱۸ دانشآموز یک معلم وجود دارد.» علیرضا نخعی با اشاره به اینکه در شش سال اخیر افزون بر ۱۳ هزار نفر جذب آموزش و پرورش سیستان و بلوچستان شدهاند، میافزاید: «با این وجود همچنان بالغ بر ۱۲ هزار و ۶۰۰ نفر کمبود معلم وجود دارد.»
آذربایجان غربی رتبه بعدی
پس از سیستان و بلوچستان نوبت به آذربایجان غربی میرسد، به طوری به گفته مسئولان آموزش و پرورش این استان برای سال تحصیلی جدید با کمبود بیش از ۳ هزار معلم مواجه است. این درحالی است که ۳۵ درصد مدارس استان آذربایجان غربی تخریبی است و نیاز به بازسازی دارد. مدیر کل آموزش و پرورش آذربایجان غربی با تأیید این کمبودها میگوید: «براساس تحقیقاتی که انجام گرفته سه استان سیستان و بلوجستان، آذربایجان غربی و هرمزگان در زمینه فضاهای آموزشی، نیروی انسانی، تجهیزات و افراد بازمانده از تحصیل جزو سه استان آخر کشور هستند.» فریدون سیدمصطفوی میافزاید: «در چهار سال گذشته ۹ هزار کلاس درس استان از سیستم گرمایشی و سرمایشی سنتی استفاده میکردند که در حال حاضر این تعداد به ۳ هزار رسیده است.
عدالت آموزشی شرط رسیدن به عدالت آموزشی
همانطور که گفته شد برخی از کمبودها و مشکلات در سیستم آموزش و پرورش استانهای کشور سبب شده تا این مدارس با مشکلات بسیاری مواجه باشند. عضو کمیسیون آموزش مجلس با تأیید این موضوع میگوید: «به عنوان نمونه سیستان و بلوچستان بسیار به لحاظ شاخصهای آموزشی عقبافتاده است و فاصله معناداری با دیگر استانها دارد.»
محمدباسط درازهی با بیان اینکه عدالت اجتماعی شکل نمیگیرد مگر عدالت آموزشی برقرار شود، میافزاید: «به عنوان مثال سیستان و بلوچستان ۱۰۳ هزار و ۵۵۶ بازمانده از تحصیل دارد که ۲۷ هزار و ۱۲۹ نفر در مقطع ابتدایی هستند.»یکی از ایراداتی که برخی از کارشناسان به آموزش و پرورش میگیرند نداشتن قدرت چانهزنی برای دریافت بودجه و توزیع نامناسب آن در میان مدارس استانهای کشور است.
قائممقام مرکز پژوهشهای مجلس با تأیید این موضوع میگوید: «۲۲ نوع مدرسه داریم که مبنای شکلگیری آنها هفت مرجع مجلس، شورای عالی اداری، شورای عالی فناوری، شورای عالی انقلاب فرهنگی، شورای عالی آموزش و پرورش، شخصیت حقوقی وزیر آموزش و پرورش و وزارتخانه و مجلس بودهاند.» ایروان مسعودی اصل میافزاید: «این جداسازیها باعث بیعدالتی شده و نظام طبقاتی را بهوجود میآورند که جای دارد در این خصوص فکری شود.»