چهارمین شهردار کرج هم استعفا کرد...، اما و اگرهای باقی ماندن و رفتن شهردار تهران... انتخاب شهردار در کشور ما به یک معضل بزرگ حوزه مدیریت شهری تبدیل شده است. با توجه به جایگاه اجرایی و موقعیت شهردار در شهر و حوزههای مختلف آن و ارتباط مستقیم با زندگی شهری شهروندان متأسفانه پروسه انتخاب شهردار در کشور ما با مسائل و مشکلات حاشیهای بسیاری روبهرو است. بر این اساس هرگونه کوتاهی، کمکاری و بیدقتی بررسی سوابق فرد برای انتصاب شغل شهرداری، چالش بزرگی است که مسائل و مشکلات آن به زندگی شهری شهروندان لطمه میزند.
باید اهتمام داشت که زندگی فردی و جمعی در شهرها در همه لحظات به نوعی با اقدامات شهردار ارتباط مستقیم یا غیرمستقیم پیدا میکند. از هوا و رفت و آمد گرفته تا سایر مسائل فرهنگی و اجتماعی و حتی تفریحی به اقدامات و تصمیمات شهرداری بازمیگردد.
در سالهای گذشته چالش انتخاب فرد نامناسب برای تصدی شغل شهردار صدمات بسیاری به شهرها و شهروندان وارد ساخته است. در حقیقت چالشها و مسائل و مشکلات مضاعف شهری به نوعی به زاویه نگاه شهرداری به شهر گره خورده است. متأسفانه در کشور نگاه سیاسی به بحث انتخاب شهردار همواره کفه ترازو را نامتوازن کرده است. در حالی که رنگ حزبی و یا گروهی به انتخاب شهردار همچنان پررنگ است، ولی این تک تک شهروندان هستند که متأثر از اقدامات شهردار هستند.
هزینههای انتخاب شهردار و وقت و زمان به هدر رفته در اصل هزینهها و زمانی است که از همه شهروندان گرفته میشود و هر لحظه کوتاهی در انتخاب اصلح شهردار صدمات بسیاری به شهر و شهروندان وارد میسازد. بخشی از عقبماندگی شهرها در کشور ما به دلیل نبود سازوکار مناسب انتخاب شهردار است. اینکه شهرداری انتخاب شود و پس از چند ماه به هر دلیل برکنار شود، همچون شوکی است که به شهر وارد میشود.
همگان معتقدند شهر موجود زندهای است که نیازمند مراقبت مستمر و دائمی است و هرگونه کوتاهی، کمکاری و ندانمکاری به شهر و توسعه آن ضربه میزند.
اداره شهر مجموعه فرایندی است که در آن باید تمام مسائل از کوچکترین موضوع آن دیده شود و برای آن برنامهریزی صورت گیرد و هرگونه خلل در این فرایند در مجموعه شهر خود را به اشکال مختلف نشان میدهد. بر این اساس باید توجه مضاعفی برای توسعه و آبادانی شهر صورت گیرد تا شهر و شهروندان دچار آسیب نشوند. در شرایط حاضر زمان و هزینه دو فاکتور اساسی برای توسعه و ارتقای زندگی شهری در کنار سایر مؤلفههاست، بنابراین گام برداشتن به سوی مسیری که بتوان در انتخاب شهردار به درستی و بر اساس نیاز شهر عمل کرد، اقدامات بسیار با اهمیتی است.
بعضاً در کلانشهرها اقدامات شهرداران همتراز با اقدامات و جایگاه وزرا در نظر گرفته میشود و انتخاب وزرا با حساسیتهای فراوان پیگیری میشود. در انتخاب شهردار هم باید این دقتنظرها در نظر گرفته شود. اعضای شورا به نمایندگی از تک تک شهروندان وظیفه بسیار خطیر انتخاب شهردار را بر عهده دارند و هرگونه کوتاهی در انتخاب شهردار اصلح ضربهای است که جبران آن بسیار زمانبر است و همراه هزینه و مشکل خواهد بود.
وقتی انتخاب متناسب با نیازها و اداره شهر صورت نگیرد، بحث نظارت اعضای شورا هم معنا پیدا نخواهد کرد. به تجربه ثابت شده است که انتخاب شهردار خارج از مجموعه شهرداری با حاشیههای بسیاری مواجه بوده است.
اینکه سیستم شهرداری که حدوداً ۱۵۰ سال سابقه دارد نتوانسته است فرد یا افرادی را برای اداره شهر پرورش دهد، ناشی از نقص ساختاری در سیستم شهرداری است.
به هر رو اگر شهردار از میان بدنه خود شهرداری انتخاب شود به امور اداره شهر و چالشهای آن آگاهتر است تا اینکه فردی از بیرون برای شهرداری انتخاب شود.
بنابراین باید نخبهپروری در مدیریت شهری بازتعریف و نهادینه شود تا بتواند در حد امکان مدیران خود را پرورش دهد.
مزایای انتخاب شهردار از بدنه شهرداری بر معایب آن برتری دارد که مهمترین آن حذف آزمون و خطاها در اداره شهر است و همواره خسارتهای سنگینی را در همه بخشها به شهر و شهروندان وارد میسازد. باید سازوکار انتخاب شهردار به سویی سوق داده شود که شهرداران از مدیران با سابقه شهری انتخاب شوند و خود را موظف به پاسخگویی به تک تک شهروندان بدانند. اینکه مدیریت دائماً در حال آزمون و خطا باشد چیزی جز عقبماندگی و مضاعف شدن مسائل و مشکلات در پی نخواهد داشت.
باید توجه داشت که در طول زمان اگر شهردار اصلح برای اداره شهر انتخاب شود شهروندان نیز در انتخاب اعضای شورا دقت زیادی به خرج خواهند داد و پروسه انتخابها در شهر در مسیر صحیح آن قرار خواهد گرفت.
مسئولیتپذیری در شهر در همه بخشهای آن باید خود را نشان دهد که این موارد در انتخاب شهردار از اهمیت بالایی برخوردار است. در حقیقت انتخاب نامناسب مدیر برای تصدی پست شهرداری نشان از بیتوجهی به آرای تک تک شهروندان دارد. اداره شهر نیازمند خرد جمعی و داناییمحوری است و هرگونه کوتاهی در انتخاب شهردار مسیر توسعه شهری را تحت تأثیر خود قرار خواهد داد و بر دست به دست شدن مشکلات خواهد افزود.