عباس میکاییلی یکی از مسئولان و مؤسسان انتشارات فدک است. انتشاراتی که حدوداً از سال ۷۰ تا به امروز در حوزه کتابهای مذهبی فعالیت دارد و برای سراسر کشور کار نشر و توزیع کتاب را دنبال میکند. یکی از مشهورترین آثار این انتشارات کتابی است که آنها در پاسخ به توهین مجله شارلی ابدو برای کودکان منتشر کردند که با استقبال زیادی مواجه شد. با میکاییلی درباره این کتاب خاص و وضعیت فعلی نشر در کشور به گفتوگو نشستیم.
مهمترین مشکل در نشر کتاب چیست؟
درهیچ دورهای از حمایت دولتها و ارگانهای دولتی برخوردار نبودهایم. نظارت و حمایت از فاکتورهای مهم کار نشر است تا باعث دوام و ثبات نشر گردد. مثلاً بحث معافیت از مالیات از زمان خاتمی مطرح شد و تا به امروز روی همان کاغذ باقی ماند و هیچکاری و حمایتی برای حوزه نشر انجام نشده است.
چه حمایتی لازم است؟
کاغذ بیشتر از طریق گمرک وارد کشور میشود و خارجی است در نتیجه قیمت و موقعیت ارز روی آن خیلی تأثیر دارد. نوسانات ارزی به خصوص در این مدت اخیر روی قیمت کاغذ تأثیر زیادی داشته است، بنابراین کتابی که ما زیر چاپ میبریم یا باید براساس نوسانات ارزی باشد یا فروش بدون توجه به بالا و پایین بودن دلار که ضرر است و خروجی مالی برای خود ما نخواهد داشت. با این وضعیت اصلاً نمیشود روی کار چاپ و نشر حساب باز کرد.
چرا کاغذ ایرانی استفاده نمیکنید تا دستخوش نوسانات ارز نباشید؟
استفاده ازکاغذ ایرانی در دستگاه چاپ چند صد میلیونی خیلی کم است، چون پرز دارد و مشکلزاست، اما کاغذ خارجی تنوع زیادی دارد و هر بار به شیوه تازهای به بازار عرضه میشود، به طوری که وزن کتاب را تقریباً نصف میکند، خیلی به صرفهتراست و مردم هم بیشتر اینگونه کتابها را میخرند.
چرا نمیتوانیم کاغذ ایرانی مرغوب و باکیفیت تولید کنیم؟
به طور قطع میتوانیم همانطور که موشک به هوا بردیم و انرژی هستهای راهانداختیم تولید کاغذ خوب هم کاری ندارد، اما مشکل جای دیگری است که باید رفع شود. اگر باید بخش تولید را درست کنیم توزیع و پخش کتاب هم به خوبی انجام شود.
تخفیفهای بالا روی کتاب در فروش آنها تأثیری دارد؟
اتفاقاً این تخفیفهای صوری به کتاب بسیار ضرر میزند، چون بدون اطلاع از قیمت کتاب و اینکه آیا این تخفیف منطقی است یا نه مشتری کتاب میخرد، درحالی که افراد در جریان نوسانات قیمت سایر ملزومات زندگی به دلیل مصرف مداوم آن هستند، ولی از وضعیت قیمت کتاب اطلاعی ندارند. مثلاً نمیدانند نهجالبلاغهای که به قیمت ۳۰ هزار تومان است و ۵۰ درصد تخفیف دارد قیمت بالایی است و میتوانند بدون این تخفیف با قیمت ۸ هزارتومان هم نهج البلاغه تهیه کنند. این تخفیفهای بالا همزمان با بالا بردن قیمت کتاب در مدت زمانی کوتاهی خوب بود، اما کمکم به دلیل عدم نظارت به کتاب ضرر رساند.
پیدیافهای اینترنتی به فروش کتاب ضرر نمیزند؟
متأسفانه بسیار بد است. باعث کاهش فروش کتاب کاغذی و مکتوب شده است، زیرا همان مقدار فروش کتاب را در فضای مجازی برده است.
چرا انتشاراتی جهانی مانند آمازون در حوزه کتابهای مذهبی نداریم؟
به دلیل اینکه زیاد خریدار جهانی نداریم؛ البته مترجمهای خوبی در کشور هستند، ولی از آنجایی که بحث فرهنگ و چگونگی ارائه آن مطرح است هنوز موفق نشدیم به خوبی در سطح بینالمللی حضور داشته باشیم. نمایشگاه سالانه کتاب فرانکفورت بهترین فرصت برای عرضه کتاب از سوی کشور ماست، چون هر کشوری یک غرفه دارد، اما امسال به دلیل حضور سلمان رشدی در نمایشگاه ما خودمان را تحریم کردیم و به نمایشگاه نرفتیم؛ درصورتیکه در چنین جاهایی باید باشیم و آنتیتز فرهنگی خوبی ارائه کنیم، اما کنار رفتیم و در عوض گروهکهای ضدایرانی، چون منافقین و مجاهدین خلق غرفه گرفتند و هرچه خواستند تبلیغ منفی ضد ایران و اسلام کردند.
یکی از کتابهای حوزه کودک شما که فروش خوبی هم داشته است «محمد مثل گل بود» چطور شد در حوزه کودکان این کتاب را منتشر کردید؟
کتاب «محمد مثل گل بود» به نوعی سنن النبی کودکان است که در آن به زبان ساده اخلاق و سیره پیامبر با تصویر و داستان روایت شده است تا هم کودکان با آن ارتباط برقرار کنند و هم دوست داشته باشند و یاد بگیرند. در این کتاب ۴۰ محور از سیره و سبک زندگی پیامبر با زبانی روان و صمیمی بیان شده است و بچهها با تمثیلهایی که حیدری ابهری نویسنده کتاب آورده، غیرمستقیم وارد زندگی شخصی پیامبر میشوند. ساختار کتاب به گونهای طراحی شده که کودکان حضور پیامبر را در زندگی عادی خود حس کنند و به راحتی بتوانند از آن حضرت الگو بگیرند. این کتاب علاوه بر آموزش سبک زندگی پیامبر به رشد تفکر کودکان و پرورش هوش اخلاقی آنان نیز کمک میکند. علاوه براین مثالهایی که نویسنده در ابتدای هر مورد بیان کرده است به کودک کمک میکند که نسبت به اصل قضیه توجه بیشتری کند، زیرا مثالها با دقت انتخاب شدهاند و این روش یکی از روشهای آموزشی قرآن کریم محسوب میشود.
کتاب را در مقابل هتاکی نشریه شارلی ابدو منتشر کردهاید؟
ابتدا اینطور نبود و کتاب در هشت جلد با قیمت ۲۵۰۰ و مجلد ۲۰ هزار تومانی چاپ شد، اما بعد از هتاکی شارلی ابدو به حکم وظیفه مسلمانی تصمیم گرفتیم از حق خودمان بگذریم و قیمت کتاب را کمتر از معمول بزنیم. در ۹۶ صفحه گلاسه رنگی و ابعاد خشتی بزرگ کار و زیر قیمت به بازار عرضه کردیم بدون هیچ انتفاعی تا دین خود را ادا کرده باشیم. تیراژ خوبی بود. آقای ابهری از حق تألیف خود تقریباً گذشت ما هم هزینههای خود را در نظر نگرفتیم.
بازخورد کتاب را چطور دیدید؟
بچهها خیلی آن را دوست دارند، چون طرحها ساده، اما حرفهای هستند. حتی میتوانند از روی آنها هم نقاشی کنند و نکات اخلاقی و رفتاری را در کنار نقاشیها یاد بگیرند و با کتاب مأنوس شوند. یکی از دوستان کتاب را ورق ورق کرد و با مداد رنگی از بچهها خواست تا از روی آن نقاشی بکشند و جایزه بگیرند. استقبال خوبی هم از آن شد.
از سوی سازمان یا ارگانی برای توزیع کتاب با شما همکاری شد؟
چون کتاب آموزش سبک زندگی پیامبر به کودکان است آموزش و پرورش از آن استفاده کرد. همچنین کمیته امداد در اقدامی جالب کتاب را به مناطق محرومی، چون سیستان و بلوچستان و کردستان برد که با اقبال خوبی همراه بود.
در حال حاضر برخی کتابها را در انبار نگه میدارند تا متناسب با قیمت ارز و دلار عرضه کنند. این احتکار کتاب را تأیید میکنید؟
البته اسمش احتکار کتاب نیست، چون اگر اینکار صورت گیرد به ضرر خود نشر و نویسنده میشود. کتاب کالایی با تاریخ مصرف است اگر ناشری عرضه نکند، ناشر دیگر آن را وارد بازار میکند و به فروش میرساند پس اصلاً کار عاقلانهای نیست.