همین سال گذشته بود که معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به منظور رونق بخشیدن به بازار کتاب و ترویج کتابخوانی، تسهیلاتی را در قالب یارانه خرید کتاب از طریق کتابفروشیهای سراسر کشور، مستقیماً به خریداران کتاب پرداخت کرد. در این زمینه، دو طرح «کتابفروشی به وسعت ایران» و «عیدانه کتاب» در دو بازه زمانی اجرا شد که علاوه بر رونق کتاب به ویژه در نوروز، موجب پدید آمدن موج اعتماد و امیدواری در کتابفروشان سراسر کشور شد. به دنبال این ماجرا و موفقیت به دست آمده از این دو طرح، قرار شد این شیوه در تابستان امسال نیز دنبال شود.
در این طرحهای در نظر گرفته شده برای کتابفروشیها، آنهایی که شرایط لازم را داشتند، پس از ثبتنام در سایت مؤسسه خانه کتاب، کتابهای خود را با ۲۰ درصد تخفیف به خریداران ارائه کردند. مؤسسه خانه کتاب به نمایندگی از طرف معاونت امور فرهنگی مبلغ تخفیف را به کتابفروشان پرداخت کرد. طرح عیدانه کتاب با ثبت ۴۳ میلیارد و ۷۵۲ میلیون و ۷۲۹ هزار و ۴۵ ریال فروش، در روز ۱۵ فروردین به کار خود پایان داد و از همان وقت، مدیران مؤسسه خانه کتاب، قول تداوم آن در قالب جشنوارهای برای تابستان را دادند.
زنجان نیز از این سفره وسیع فرهنگی بینصیب نبوده و طبق اخبار اعلام شده در کنار استانهایی قرار گرفت که مردم آن خرید قابل توجهی داشتند. در این بین چند کتابفروشی بزرگ شهر نیز با همکاری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان میزبان کتابخوانان شد و به آنان هدایایی از جنس کتاب نیز تقدیم کردند. به رغم اینکه استان زنجان با بیش از ۹۰ دقیقه مطالعه بعد از تهران مقام دوم را از آن خود کرده است، اما این نمیتواند آمار قابل قبول برای استانی باشد که از چند سال پیش تا به امروز به عنوان شهر دانشگاهی شناخته شده است.
محمدجواد صادقی مدیر یکی از کتابفروشیهای شهر با یاد کردن از طرح عیدانه کتاب در بهار امسال خواهان ادامه طرح «طرح عیدانه کتاب» در فصول دیگر میشود و میگوید: «اجرای این طرح در فصل تعطیلی مدارس و دانشگاهها که زمان رکود کتابفروشیهاست، میتواند انگیزهای برای جذب مردم باشد.» وی با اشاره به اینکه اجرای این طرحها فرصتی است برای اقشار مختلف جامعه که کتابهای مورد نیازشان را تهیه کنند، میافزاید: «ارائه «طرح عیدانه کتاب» که امسال برای نخستین بار اجرا شده بود سبب شد در ایام تعطیلات نوروز که در واقع دوران رکود کتابفروشیها در سطح کشور محسوب میشود، میزان فروش ما نسبت به سالهای گذشته تا ۳ برابر رشد داشته باشد.»
طرح تابستانه کتاب دعوتنامهای برای همه
در یکی از کتابفروشیهای شهر که نسبتاً شلوغ است به دانشجویانی برخورد میکنم که این بار نه کتاب درسی بلکه در حال خرید کتابهای دیگری هستند. سمیه حاجیخانی دانشجوی معماری در زمینه طرحهای جدید وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای تسهیل خرید کتاب میگوید: «به نظر من طرح خوبی است چراکه در عید نوروز یک سری از مردم به جای پول برای عیدی از کتاب استفاده کردند. وی با اشاره به نقاط ضعف و قوت نمایشگاه کتاب میافزاید: «تخفیفهای ۲۰ تا ۵۰ درصدی که بعضی از نمایشگاهها و کتابفروشها ارائه میدهند اغلب شاهد حضور ناشران برتر نیستیم، اما در این طرح این ناشران هم حضور دارند.»
رضا سلماسی دانشجوی عمران نیز میگوید: «۲۰ هزار تومان عیدانه و یا تخفیف کتاب با سقف خرید حداقل ۱۰۰ هزار تومان به نظرم طرح جالبی است، اما نکته مهمتر این است که همه را دعوت کنیم تا سری به کتابفروشیها زده و ۲۰ درصد یا ۲۰ هزار تومان را بهانهای ببینید تا حتی اگر کتابی خریده نشود نام کتابفروشیهای شهرمان را بدانیم و برای چند لحظه هم که شده در بین کتابها قدم بزنیم.»
مهران سلامی دانشجوی روانشناسی درباره کسانی که کتاب خریداری میکنند عقیدهای دیگر دارد و بیان میکند: «تخفیف دادن برای خرید کتاب، سرانه مطالعه را در جامعه بالا نمیبرد. به جای این کارها باید فرهنگ مطالعه را در بین مردم رواج داد.وی میافزاید: «این کار با تخفیف خرید کتاب میسر نمیشود بلکه با ایجاد کتابخانههای سیار و کوچک محلهای در بین مردم، فرهنگ مطالعه رواج مییابد» چراکه برخی از مردم فقط عشق خرید کتاب را دارند و فقط قفسههای کتابخانه شخصیشان را پر میکنند. این دانشجو، نبود امکان خرید کتابهای زبان خارجه در قالب این طرح را از معایب آن عنوان میکند و میگوید متأسفانه این آثار مشمول طرح نمیشوند.
از سوی دیگر با توجه به اینکه آمار مطالعه در کشور ما پایین است باید تدابیری اندیشیده شود تا مردم به سمت و سوی کتاب و کتابخوانی سوق پیدا کنند، اما در زمانی که اینگونه طرحها اجرا میشود، اغلب مردم اقدام به خرید کتابهای کمکدرسی و آموزشی میکنند و کمتر به سراغ کتابهای تألیفی، علمی، پژوهشی و ادبی میروند.مسئول بخش کتابهای دانشگاهی یکی از مجتمعهای فرهنگی در این زمینه میگوید: «باید میزان تخفیفات افزایش پیدا کند و چند بار در سال این طرح اجرا شود تا به تدریج فرهنگ مطالعه، کتابخوانی و خرید کتاب در بین مردم افزایش یابد.» محسن رفیعی میافزاید: «با توجه به مشکلات اقتصادی، برخی مردم اعم از کتابخوانان و دانشجویان توانایی خرید کتابهای موردنظرشان را ندارند و بیشتر پولشان را صرف خرید مایحتاج روزانه میکنند. اجرای چنین طرحهایی سبب میشود آنها کتاب را هم به سبد خریدشان اضافه کنند.» کارشناسان معتقدند ارائه اینگونه طرحها مخصوصاً در ایام تعطیلات مدارس و دانشگاهها سبب میشود میزان فروش افزایش یابد.