ازدواج زودهنگام و اجبار به ترک تحصیل دختران بهواسطه این ازدواج، یکی از موضوعاتی است که محور مباحث برخی فعالان حوزه زنان و طرفداران تغییر قانون و افزایش سن ازدواج دختران را تشکیل میدهد. چهرههایی که معتقدند ازدواج مانع از ادامه تحصیل دختران میشود و این مسئله در برخی مناطق جدیتر است.
بیتردید ازدواج درسنین پایین میتواند یکی از دلایل ترک تحصیل باشد به خصوص با قوانینی که در گذشته مانع تحصیل این دختران در مدارس عادی میشد و آنها را ملزم به تحصیل در مدارس بزرگسالان میکرد. حالا، اما ظاهراً تسهیلاتی برای ادامه تحصیل این افراد در نظر گرفته شده است.
عباس سلطانیان، معاون آموزش دوره متوسطه دوم وزارت آموزش و پرورش با اشاره به ماده ۵۳ آیین نامه اجرایی مدارس توضیح میدهد:در این ماده آمده است؛ دانشآموزان دختری که ازدواج کردهاند با تأیید و صلاحیت مدیر در خصوص بررسی شرایط آنها میتوانند ادامه تحصیل دهند. در حقیقت ما تسهیلاتی برای دانشآموزانی که در سن پایین ازدواج میکنند قرار دادهایم. حتی اگر دانشآموزانی داشته باشیم که بنا به دلایل مختلف نتوانند در مدارس روزانه درس بخوانند، مدارس بزرگسالان، آموزش از راه دور و داوطلب آزاد و شیوههای مختلف و متنوعی را در دوره دوم متوسطه در نظر گرفتیم که دانشآموزان در هر جای کشور امکان ادامه تحصیل داشته باشند.
با وجود تمام اینها، اما از زاویه دیگری هم میتوان به ماجرای ازدواج زودهنگام دختران به خصوص در مناطق محرومی همچون سیستان و بلوچستان، خراسان، هرمزگان و کرمان نگاه کرد؛ نگاهی که میگوید دختران سیستانی و مناطقی از این قبیل به این دلیل به ازدواجی زودهنگام تن در میدهند که هیچ امکاناتی برای درس خواندن در اختیارشان نیست. به باور برخی فعالان حقوق کودک اگر اجبارها و الزامات سنتی را کنار بگذاریم واقعیت این است که وقتی شرایط و امکان تحصیل برای یک دختربچه ۱۲، ۱۳ ساله ساکن این مناطق فراهم نباشد، هیچ تفریح و دغدغه دیگری برای گذران روزمرگیها در این مناطق دورافتاده وجود ندارد و بههمیندلیل دختربچهها چارهای جز ازدواج ندارند.
محرومیت از تحصیل و فقدان دسترسی به امکانات مناسب برای گذران زندگی و اوقات فراغت، اغلب این کودکان را در معرض ازدواجهای زودهنگام قرار میدهد.
فعالان حقوقی و نمایندگانی که طرحهای کودک همسری را مطرح میکنند اگر از این زوایه هم به ماجرا نگاه کنند شاید طرحهایی برای تسهیل تحصیل و رایگان کردن واقعی درس خواندن و همگانی کردن آن را هم درکنار طرحهای نمایشی خود به تصویب برسانند. بدون شک دخترانی که فرصت مناسبی برای آموزش دارند و به قدر کافی توانمند شدهاند میتوانند در تصمیمگیری برای سرنوشت و آینده خود هم دخالت کنند و تأثیرگذار باشند و از این رهگذر بخشی از معضل کودک همسری یا ازدواجهای زودرس هم حل خواهد شد.