به نظر میرسد سفر این دوره روحانی به نیویورک جزو سفرهایی خواهد بود که به شدت مورد توجه جهانیان خواهد بود. مهمترین ویژگی این سفر، لغو توافق برجام از سوی دونالد ترامپ رئیس جمهور امریکا است. بدون شک بسیاری از مقامات و تحلیلگران منتظر نحوه واکنش دولت کشورمان در قبال این بد عهدی امریکایی هستند. از سوی دیگر یکی از دستورکارهای روحانی پیگیری اجرای مطالبات برجامی ایران از طرف اروپایی است. از همین رو اجلاس وزرای خارجه ایران و سایر کشورهای باقی مانده در برجام یکی از دستورکارهای هیئت دیپلماتیک ایران در این سفر است. اما شاید چالش برانگیزترین نکته این سفر اجلاسی است که ترامپ قصد دارد، آن را در خصوص ایران و با استفاده از ریاست امریکا بر شورای امنیت سازمان ملل متحد به ریاست خود برگزار کند. قراراست که در این نشست ادعاهای امریکا در خصوص نقض قوانین بینالمللی از سوی ایران بررسی شود. حال سؤال اینجاست که چه کسی قرار است از سوی ایران در این نشست حاضر شود. بهرام قاسمی در این باره میگوید: پس از اتمام بررسیهای لازم، نحوه حضور ایران در این جلسه اعلام خواهد شد. به طور حتم هر اتفاقی که در این اجلاس روی دهد، دولت دستورصریح مقام معظم رهبری مبنی بر ممنوعیت هر گونه مذاکره در هر سطحی با دولت امریکا را باید مد نظر خود قرار دهد.
حسن روحانی بار دیگر عازم نیویورک مقر دائمی مجمع عمومی سازمان ملل متحد خواهد شد. این خبری است که بهرام قاسمی سخنگوی وزارت امور خارجه روز گذشته اعلام کرد.
سخنگوی وزارت امور خارجه گفت: رئیس جمهوری به سازمان ملل عزیمت خواهد کرد و این فرصت مغتنمی است که بتوانیم در سطح ریاست جمهوری و وزیر خارجه دیدارهای متعددی با سایر مقامات در حاشیه اجلاس داشته باشیم.
سخنگوی وزارت امور خارجه درباره کیفیت حضور روحانی در این اجلاس و دیدارهای وی با سایر روسا و شخصیتها در این اجلاس گفت: نمایندگی ایران در سازمان ملل در حال تنظیم دیدارهای دوجانبه رئیسجمهور با همتایان خود از دیگر کشورها در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد است. من در حال حاضر لیست این دیدارها را ندارم ولی این احتمال وجود دارد که چنین دیداری صورت بگیرد. با توجه به اینکه در آن مقطع هیئتهایی از کشورهای مختلف برای شرکت در نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد به نیویورک سفر میکنند.
البته سخنگوی وزارت امور خارجه در پایان منکر هرگونه اختلافی بین وزارت امور خارجه و سایر دستگاهها در خصوص سفر به نیویورک است. این سفر روحانی به نیویورک در امتداد تلاشهای سایر روسای جمهور کشورمان برای حضور فعال در عرصه جهانی است که سابقه آن به زمان ریاست شهید محمدعلی رجایی میرسد.
حضور ثابت روحانی
حقیقت این است تا پیش از دولت نهم حضور رؤسای جمهور در مجمع عمومی سازمان ملل متحد یک استثنا محسوب میشد. حضور محمدعلی رجایی رئیسجمهور وقت جمهوری اسلامی ایران اولین حضور یک مقام عالیرتبه در این سمت محسوب میشد. پس از آن رهبر معظم انقلاب اسلامی در دوران ریاست جمهوری خود در این اجلاس حضور یافت.
هاشمی رفسنجانی ترجیح داد که هیچگاه در این اجلاس حضور نیابد. از سوی دیگر رئیس دولت اصلاحات نیز تنها دو بار در هشت سال در این اجلاس حضور یافت، اما این محمود احمدینژاد بود که هر سال در این اجلاس حضور یافت که البته هر بار نیز با حاشیههایی همراه بود. در این میان حسن روحانی نیز به دلیل اینکه دیپلماسی مهمترین ستون دولت وی را در سالهای گذشته تشکیل میداد، در چهار سال دولت اول خود به طور کامل در مجمع حضور یافت.
اشتباه تاکتیکی روحانی
در سال ۹۲ و کمتر از دو ماه پس از حضور روحانی در پاستور او برای حضور در شصتوهشتمین مجمع عمومی سازمان ملل و در حالی که هنوز تکلیف پرونده هستهای ایران مشخص نشده بود راهی نیویورک شد و برای آنکه نشان دهد ایران به صلح جهانی اهمیت ویژهای میدهد در سخنرانی خود طرح جهان عاری از خشونت را مطرح کرد. او در این سفر با ۱۱ نفر از رؤسای دولتها و مقامات ارشد بینالمللی دیدار و گفتوگو کرد. ملاقات با بان کی مون دبیرکل سازمان ملل متحد، فرانسوا اولاند رئیسجمهور فرانسه و کریستین لاگارد رئیس صندوق بینالمللی پول از جمله این دیدارها بود، اما مهمترین اتفاق این سفر در پایان آن رخ داد که به سرعت به سرخط خبرهای مهم دنیا تبدیل شد. در حالی که مقامات ایرانی در حال آماده شدن برای پرواز به تهران بودند یک مکالمه تلفنی میان رئیسجمهور روحانی و باراک اوباما رئیسجمهور وقت ایالات متحده برقرار شد؛ تماسی که بعدها بسیاری از آن به عنوان یک اشتباه تاکتیکی یاد کردند که در زمان بدی انجام شد.
یکی دیگر از حاشیههای این سفر برگزاری اولین مذاکره رو در رو بین مقامات ایرانی و مقامات امریکایی پس از پیروزی انقلاب اسلامی بود. دومین سفر روحانی به نیویورک نیز بر مبنای رایزنی برای مذاکرات هستهای شکل گرفته بود. او در شصتونهمین مجمع عمومی سازمان ملل و نشست سران در زمینه تغییرات آب و هوا شرکت کرد و علاوه بر حضور در جمع مدیران رسانههای امریکایی، مصاحبههایی با شبکههای تلویزیونی سیانان، ان. بی. سی و بی. بی. سی انجام داد. رئیسجمهور در سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل باز هم به مسئله مبارزه علیه خشونت و افراطیگری اشاره کرد. حضور در جمع ایرانیان مقیم امریکا، کارآفرینان ایرانی مقیم امریکا، فعالان، صاحبنظران و سرمایهگذاران شرکتهای امریکایی، اعضای اندیشیدههای امریکایی، رهبران جوامع اسلامی امریکا و نخبگان سیاسی اندیشکدههای امریکایی از دیگر برنامههای سفر رئیسجمهور در نیویورک بود.
دیدار روحانی با دیوید کامرون، نخستوزیر وقت انگلیس که در آن زمان روابط دیپلماتیکش با ایران قطع بود از دیدارهای مهم این سفر به حساب میآید، البته در این میان نحوه رفتار دیپلماتیک کامرون در این سفر باعث شد تا برخی انتقادها نسبت به این دیدار در داخل مطرح شود.
فاجعه منا و مذاکره با سعودیها
یکی دیگر از سفرهای پر حاشیه روحانی به مقر سازمان ملل متحد، سفر سوم وی بود. به محض ورود روحانی تلفنی به او خبر دادند که فاجعه منا رخ داده و از همانجا دستورات لازم را صادر کرد. سفر سوم رئیسجمهور به ایالات متحده تحت تأثیر فاجعه منا و البته به دست آمدن توافق هستهای (برجام) قرار گرفت. شهادت زائران ایرانی در منا از مسائل مهمی بود که روحانی در بسیاری از دیدارهای خود آن را مورد توجه قرار داد و در سخنرانیاش در مجمع عمومی هم با اشاره به آن انتقاداتی را نسبت به عربستان سعودی مطرح کرد. رئیسجمهور برای پیگیری بیشتر این مسئله سفر خود به نیویورک را زودتر به پایان رساند و به ایران بازگشت.
یکی از مسائلی که در این سفر و در جریان حادثه منا سر و صدا کرد، تلاش محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه برای دیدار با الجبیر وزیر خارجه عربستان و امتناع وی از این دیدار و زانو زدن ظریف در مقابل امیر کویت از جمله صحنههایی بود که باز هم حواشی فراوانی را پدید آورد.