اگر موضوع كمبود آب را در ايران يك درد مشترك براي تمام استان‌ها در نظر داشته باشيم اما استان‌هايي هستند كه نامشان با كوير گره خورده و هر قطره آب حكم زندگي را برايشان دارد. يزد از جمله آنهاست و مشكل كمبود آب در اين استان آن‌قدر حاد است كه در اوايل امسال امام جمعه يزد براي رفع مشكل آب شرب يزد از مسئولان خواست تا با جديت پيگيري انتقال آب به اين استان باشند. اما حالا و در ميان اين همه قحطي آب، ترانشه‌هاي حاصل از برداشت شن و ماسه در محدوده مهم‌ترين منابع آب زيرزميني استان يزد در حالي به محلي براي تخليه غيرقانوني و شبانه نخاله‌هاي صنعتي و شيميايي تبديل شده كه هنوز واكنشي از سوي مسئولان استان به اين موضوع نشان داده نشده و هر روز بخش عظيمي از آبهاي باقي را نيز آلوده مي‌كنند.
برآورد‌ها نشان مي‌دهد نياز بخش شرب و بهداشت استان يزد در بحث آب در افق سال ۱۴۲۵ به ميزان ۲۳۰ ميليون متر مكعب مي‌رسد در حالي كه با توجه به محدوديت منابع آبي موجود استان برنامه‌ريزي براي تأمين آب شرب از منابع خارجي استان انجام شده است. در همين رابطه اوايل امسال بود كه وقتي امام جمعه يزد از مسئولان استاني خواست تا پيگير مسئله انتقال آب به اين استان باشند مدير كل آب منطقه‌اي يزد از تلاش مسئولان براي حل مشكلات خط انتقال آب به اين استان خبر داد.
جواديان‌زاده گفت: «متأسفانه امسال عمده بخش‌هاي كشور درگير خشكسالي شديد بودند و در فلات مركزي كه يزد هم شامل آن مي‌شود خشكسالي‌هاي گزارش شده در 50 سال اخير بي‌سابقه است.»با اينكه آمار و ارقام‌ها و گزارش‌هاي ارائه شده از طرف مسئولان استاني نشان مي‌دهد كه همه آنها از عمق فاجعه مطلع هستند اما گويي هيچ عزمي براي حفظ منابع موجود وجود ندارد و مسئله آب و كمبود بارش‌ها به موضوعي براي سخنراني‌ها تبديل شده و بس.
گواه اين ادعا همين بس كه از يزد خبر مي‌رسد ترانشه‌هاي حاصل از برداشت شن و ماسه در محدوده مهم‌ترين منابع آب زيرزميني اين استان در حالي به محلي براي تخليه غيرقانوني و شبانه نخاله‌هاي صنعتي و شيميايي تبديل شده كه دستگاه‌هاي نظارتي چشم‌هايشان را بر روي اين مسئله بسته‌اند و هنوز واكنشي به اين موضوع نشان داده نشده است.
برداشتهاي بدون نظارت قانوني و زيست‌محيطي شن و ماسه در محدوده‌اي آبرفتي به وسعت پنج كيلومتر مربع با عمق 10 متر در نزديكي روستاي شحنه در مسير جاده خضرآباد يزد در حالي صورت مي‌گيرد كه به گفته شاهدان هم اكنون ترانشه‌هاي حاصل از آن به محلي براي تخليه شبانه و غيرقانوني نخاله‌هاي صنعتي و شيميايي تبديل شده است. استفاده برداشت كنندگان شن و ماسه از رانت وقتي مشخص مي‌شود كه بدانيم آنها به ازاي هر تن برداشت شن و ماسه از اين اماكن تنها 400 تومان به دولت پرداخت مي‌كنند و هر تن از اين مصالح طبيعي برداشت شده در بازار آزاد، با قيمتي بيش از 60 هزار تومان به فروش مي‌رسد.
مسئولان بي‌خيال، بلاي جان محيط‌زيست
وقتي در معدني شن و ماسه برداشت مي‌شود، تراشه‌ايي عميق به وجود مي‌آيد كه معمولاً خالي مي‌ماند اما در يزد تراشه‌هاي ايجاد شده در محل كه به بافت‌هاي درشت دانه رسيده، به محل تخليه ضايعات صنعتي تبديل شده. نكته حائز اهميت اين است كه اين تراشه بر روي مهم‌ترين و بهترين منابع آب زيرزميني استان يزد قرار دارد و بارش باران يا بروز سيلاب‌هاي فصلي در اين منطقه منجر به نفوذ آلودگيهاي شيميايي به ويژه فلزات سنگين به منابع آب شرب استان مي‌شود .
به غير از آلوده شدن آب، ذرات رس، گوگرد، كربن، آرسنيك و روي به صورت ميكروني در هنگام برداشت شن و ماسه وارد هوا شده و آلودگيهاي زيست‌محيطي را نيز به همراه دارند. معاون حفاظت و امور اراضي منابع طبيعي استان مشكل به وجود آمده در اراضي منطقه بالا دست روستاي شحنه و تخليه نخاله‌‌ها در اين منطقه را موضوعي قديمي مي‌داند كه قرار است در جلسه‌اي با معاونت عمراني استانداري مطرح و مورد بررسي قرار گيرد.
جعفر اسماعيلي‌پور در حالي مي‌گويد: «مقرر است در اين جلسه علاوه بر معاون عمراني استاندار، ديگر متوليان امر مانند نماينده اداره مسكن و شهرسازي، محيط‌زيست و شهرداري نيز دعوت شوند تا پس از تصميمگيري در اين مورد با افراد خاطي در اين موضوع برخوردهاي قانوني و لازم انجام شود.» كه هر روز بخش زيادي از آب يزد آلوده مي‌شود.متأسفانه معاون حفاظت و امور اراضي منابع طبيعي استان يزد هنوز معتقد است همه مسائل بايد بررسي شوند و موضوعات به اين مهمي را به تشكيل جلسات در آينده‌اي نامعلوم موكول مي‌كند!
اين مسئول در مورد مجوزهاي صادر شده در اين مورد هم مي‌گويد: «وضعيت مجوز برداشت‌كنندگان اين منطقه بايد جهت مديريت و جلوگيري از تخلفات در اين مورد بررسي و تعيين شود.»وي با اشاره به تخليه ضايعات به صورت غيرقانوني و بدون حضور مسئول ناظر، ادامه مي‌دهد: «قبل از تخليه، هيچ نيرويي به عنوان ناظر در محل مذكور وجود ندارد تا دارا بودن مجوز اين افراد بررسي شود و نظارت نيروهاي گشت اداره كل منابع طبيعي استان نيز به صورت دائمي نيست.»
آب شيرين كن‌ها در راهند
استان يزد با 10 شهرستان و يك ميليون و 138هزار نفر جمعيت در ناحيه مركزي ايران، كمتر شاهد نفوذ ابرهاي باران زاست. دوري و دسترسي نداشتن يزد به دريا يكي از عوامل پايين بودن ميزان بارندگي است و به همين دليل مردمان اين بخش از ايران پهناور از لحاظ تأمين آب، متكي به منابع آبي زير زميني و خارج از استان خود هستند. در اوج گرما و تب تابستان، شركت آب و فاضلاب استان يزد با خريد چهار دستگاه آب شيرين‌كن تصميم گرفت تا اولين نمونه آن را در يكي از مناطق شهري 600 هزار نفري خود نصب كند.
با اين تفاسير و با اين هزينه كردها، در شرايطي بخشي از آبنهاي زير زميني استان در سايه بي‌توجهي و بي‌كفايتي مسئولانش آلوده مي‌شود كه بر اساس آمارها سالانه 130 درصد از آبهاي تجديد شونده يعني 30 درصد مازاد بر ظرفيت استان مصرف مي‌شود. البته بايد فراموش نكنيم كه هر سال بر جمعيت استان هم اضافه شده و مشكل تأمين آب و نياز به اين مايع را بيشتر مي‌كند.
