تالاب میقان با وسعت حدود ۲۵ هزار هکتار یکی از ۱۰ تالاب مهم کشور است که نبود یک مدیریت جامع، حیات آن را به خطر انداخته است؛ خطری که هم مردم مناطق مرکزی کشور را تهدید میکند و هم به قیمت از دست رفتن یکی از زیستگاههای بزرگ پرندگان بهخصوص ۱۰ هزار درنای خاکستری منجر میشود.
فعالیتهای یک شرکت معدنی هم از مهمترین عوامل تهدید تالاب است و بیش از ۱۵ سال است که مشغول استخراج سولفات سدیم از کف تالاب شده؛ مادهای شیمیایی که برای تهیه پودرهای شستوشو از آن استفاده میشود و این شرکت با گذراندن یک هفتخوان در نهایت با ظرفیت محدود از محیطزیست مجوز گرفت و به همین بهانه آرامآرام تولید را افزایش داد. تمام این فعالیتهای معدنی در حالی اتفاق میافتد که دنیا به سمت پودرهای شستوشوی عاری از سولفات سدیم رفته است.
عمق این تالاب یک متر تا ۵/۱ متر است و اتفاقی که با برداشت املاح از کف تالاب در آن میافتد، این است که بعضی جاها عمق آن به سه یا چهار متر میرسد و آب در گودالها جمع میشود و اطراف آن خشک میشود و وقتی هم که خشک شد با یک باد ریزگردهای نمکی و سولفات به سمت شهرهای اطراف میروند.
جالب اینکه این تالاب بیش از ۱۲۰ گونه پرنده دارد و از گذشته این مکان، محلی برای رفتوآمد درنای خاکستری و فلامینگوها بوده که هر سال وضعیت بغرنجتری پیدا میکنند.
بخشی از فاضلاب اراک هم به این تالاب میریزد و مشکلات تالاب را بیشتر کرده. یکی از آنها این است که اکوسیستم تالاب را بهم ریخته؛ یعنی آب شیرین و گرم وارد تالاب آب شور میکند. این آب شیرین باعث تولید نیزار شده و در همین نیزار سال پیش آتشسوزی گستردهای اتفاق افتاده است.
حوضه آبریز تالاب میقان یک حوزه ۵۵۰ هزار هکتاری است که از هشت مسیل رودخانه آب وارد آن میشده، ولی امروز شاهد این هستیم که هیچکدام از این مسیلها هیچ ورودی در فصول مختلف ندارد مگر اینکه روان آبهای سطح شهر اراک زیاد شود و از آنجا وارد تالاب شود.
در این حوضه آبریز ۵۵۰ هکتاری، حدود ۲۷۰ سد خاکی وجود دارد و این سدها باعثشده که روان آبهای فصول بارش پشت این سدها جمع شود، تحت این عنوان که ما میخواهیم آب در سفرههای زیرزمینی نفوذ کند. در حالی که اگر این سدها، سال اول نفوذ داشته باشند، سالهای بعد طبیعتاً به خاطر رسوباتی که به وجود خواهد آمد، نفوذی نخواهند داشت و عملاً از کارکرد خودش خارج و باعث تبخیر بیشتر و از دست رفتن منابع آبی میشود.
اما این تالاب با قدمت ۲ هزار ساله تاکنون مرکز کشور را از هجوم گسترده ریزگردها مصون داشته است. ریزگردهایی که شاید تنها به این استان مرکزی محدود نماند و گستره وسیعتری را آلوده کند. از پنج کانون بحران فرسایش بادی استان که بیش از ۴۰ هزار هکتار وسعت دارد، بزرگترین آن مربوط به تالاب میقان است. یعنی حذف کامل این تالاب، بحران فرسایش بادی را از هجوم ریزگردها بدل خواهد کرد.