خبرگزاری رویترز در خبری ادعا کرد بانک کولنون چین قصد دارد روابط بانکی خود را با ایران به حالت تعلیق در بیارود. چنانچه این خبر به واقعیت پیوند بخورد، شاید بدترین خبری باشد که طی چند ماه اخیر، وزارت نفت و بانک مرکزی را با چالش بزرگی مواجه میکند.
این بانک چینی بازوی مالی و بانکی شرکت نفتی CNPC چین است؛ شرکتی که طی یک دهه اخیر به یکی از شرکتهای بزرگ نفتی تبدیل شدهاست و در ایران هم قراردادهای بزرگی را در دست داشت. CNPC بیش از ۷۵ درصد سهام این بانک را در اختیار دارد و خبر تعلیق همکاریهای بانکی کولنون با ایران، قطعاً با هماهنگی و اطلاع این شرکت چینی همراه بودهاست. کولنون به همراه هالک بانک و یک بانک اروپایی، در دوران تحریم تنها بانکهایی بودند که به صورت چراغ خاموش همکاریهای بانکی خود را با ایران ادامه دادند و از این رو، خبر رویترز میتواند بدترین خبر برای صنعت نفت باشد.
بیشتر پول نفت ایران از طریق این بانک چینی در قالب یورو و یوآن منتقل میشد و بانک مرکزی ایران هم بخشی از منابع خود را در این بانک سپردهگذاری کردهبود. قصد نداریم جزئیات دقیقتری از نحوه و حجم فعالیتهای بانکی میان ایران و چین را بازگو کنیم، ولی در صورت تعلیق این همکاری، چاله بزرگی مقابل ایران کنده خواهد شد که ریشه در اتفاق تلخی دارد. همانطور که گفته شد، بانک کولنون چین وابسته به شرکت CNPC است؛ این شرکت در دولت گذشته توسعه دو میدان بزرگ نفتی را بر عهده گرفت که یکی از آنها میدان آزادگان جنوبی بود. چینیها بر اساس راهبرد خود، یعنی اتصال منابع تولید به نیازهای مصرفیشان به این میدان آمدند، هرچند که به دلیل تحریمهای بینالمللی، کار چندانی برای توسعه این میدان انجام ندادند.
دولت یازدهم که آمد، تصمیم گرفت این قرارداد را فسخ کند تا چینیها با شکایت از ایران، یک میلیارد دلار از شرکت ملی نفت طلب کنند. از سوی دیگر، وزارت نفت با وجود اینکه اعلام کردهبود فاز دوم توسعه میادین آزادگان شمالی و یادآوران را به چینیها واگذار میکند، به یکباره تغییر نظر داد و اعلام کرد توسعه این میادین به مناقصه خواهد رفت. این برخوردها مصادف بود با روزهای شیرین برجام که روحیه غربگرایی به اوج خود رسیده بود؛ کارشناسان بسیاری هشدار دادند که باید با ایجاد یک توازن میان شرق و غرب، به فکر منافع ملی بود، ولی رویگردانی غیرقابل قبول وزارت نفت از چین، موجب شد تا پکن به مقابله با تصمیمات وزارت نفت بپردازد.
گرچه وزارت نفت سهم ۳۰ درصدی را برای فاز ۱۱ به این شرکت اختصاص داد تا کمی از فضای مقابله به مثل بکاهد، اما چینیها بیش از آنکه به گاز فکر کنند، خواستار توسعه میادین نفت ایران بودند تا به راهبرد خود پایبند باشند. راهبردی که موجب شده شرکتهای ساینوپک، پتروچاینا و CNPC در اقصی نقاط جهان حضور داشته باشند و نیازهای مصرفی خود را تأمین کنند.
متأسفانه هیچ مدیری در وزارت نفت، متوجه این مهم نشد و با احساسات سطحی ناسیونالیستی، استفاده از شرکتهای غربی را فریاد زد. این روند پنج ساله یکی از دلایلی است که چینیها امروز کجدار و مریز برخورد میکنند و سعی در افزایش منافع خود در ایران دارند.
برخوردهای عجیب وزارت نفت با چینیها نشان داد میان تهران و پکن هیچ رابطهای که نشان دهد دو کشور متحد هم هستند، وجود ندارد؛ نهتنها اینطور نبود، بلکه به گونهای تصمیمگیری شد که گویی قرار است خونی ریخته شود! طبیعی است در چنین شرایطی که شرکت CNPC از نفت ایران حذف میشود، مبادلات بانکی هم معلق شود. این شرکت چینی به عنوان پادوی شرکت توتال فرانسه در قرارداد فاز ۱۱ قرار گرفت و پس از آنکه فرانسویها اعلام کردند از توسعه فاز ۱۱ کنار میروند، به ناچار قرارداد به CNPC رسید، اما با این وجود، چینیها روابط بانکی خود را به حالت تعلیق در آوردند.
بخش مهمی از اتفاقاتی که امروز برای کشور رخ میدهد، حاصل اشتباهات بزرگی است که هیچکس قصد ندارد مسئولیت آن را بپذیرد. البته تأکید میشود برخوردهای عجولانه و هیجانی وزارت نفت یکی از دلایل بروز چنین شرایطی است. کاش کمی منافع ملی خود را در تصمیمات لحاظ میکردند.ای کاش....