اولین کار نمایشی مشترک میان ایران و سوریه در حلب و دمشق اجرا شد. تئاتر «خورشید از حلب طلوع میکند» به یکی از وقایع مهم تاریخ عاشورا اشاره دارد. در این نمایش شاهد بازسازی روایت دیدار راهب مسیحی با سر بریده امام حسین (ع) و سخن گفتن راهب با سیدالشهدا (ع) هستیم. این نمایش محصولی از سازمان هنری رسانهای اوج است. به مناسبت اولین همکاری ایران با یکی از کشورهای منطقه برای تولید یک نمایش بزرگ مذهبی، گفتوگوی کوتاهی با کوروش زارعی کارگردان «خورشید از حلب طلوع میکند» داشتهایم.
اولین همکاری ایران با سوریه در اجرای یک نمایش را شاهد بودیم، چرا سوریه برای این کار انتخاب شد؟
سازمان اوج از مدتها پیش به فکر اجرای یک کار هنری در سوریه بود و با حکمفرما شدن آرامش در این کشور، شرایط انجام این کار مهیا شد. فرصت مغتنمی بود که ایده نمایش راهب مسیحی که داستانش در سوریه اتفاق افتاد را روی صحنه ببریم. پیشنهاد کارگردانی این کار را اوج به من داد و من هم از آن استقبال کردم، چون مدتها بود میخواستم کاری درباره مدافعان حرم بسازم و این کار باعث شد بسیاری از برادران مدافع حرم را از نزدیک ببینم.
پیشتولید نمایش چطور پیش رفت؟
سفری به سوریه داشتم و بازیگران را انتخاب کردم. بعد محل اجرای نمایش را در حلب انتخاب کردیم که دقیقا همان «دِیر» محل وقوع داستان راهب مسیحی است که کاروان اسرای عاشورا در آنجا اقامت کرد. آن محل هنوز هم وجود دارد و ما برای اجرای نمایش از همان جا استفاده کردیم.
در خبرهایی که از اجرای نمایش منتشر شد به استقبال خوب مردم سوریه از نمایش «خورشید از حلب طلوع میکند» اشاره شده بود، این استقبال را چگونه ارزیابی میکنید؟
ما هشت شب در حلب و ۱۰ شب در دمشق اجرای نمایش داشتیم. محل اجرای نمایش در دمشق، مصلای زینبیه این شهر بود. درباره استقبال باید بگویم در این مدت هر شب بیش از ۲ هزار نفر تماشاگر داشتیم. تصور خودمان هم این نبود که اینچنین ارتباط خوبی بین تماشاگر و نمایش ایجاد شود و باورهایشان نسبت به واقعه عاشوا تا این حد به ما نزدیک باشد. در میانه اجرا صدای هق هق گریه و غلیان احساسات تماشاگران را میشنیدیم.
ما همکاری سینمایی با کشورهای عربی داشتهایم، اما در تئاتر پیش از این نمایش همکاری وجود داشته است؟
«خورشید از حلب طلوع میکند» اولین کار مشترک میان ایران و سوریه است و تاکنون کار مشترکی با کشورهای همسایه نداشتهایم و نکته مهم این است که مشارکت این نمایش از سوی یک مجموعه غیر دولتی انجام شده است.
گویا نمایش از حیث اجرا کار بزرگی بوده است، پیام این نمایش به بیننده سوری چه بوده است؟
اجرای نمایش «خورشید از حلب طلوع میکند»، بزرگترین اتفاق هنری در سوریه پس از حوادث چند سال اخیر است. من در این نمایش سعی کردم دواعش سال ۲۰۱۸ میلادی را که در سوریه هستند، با دواعش سال ۶۱ هجری که در کربلا آن جنایت را انجام دادند به هم گره بزنم و به مخاطب نشان بدهم این جریان ادامه همان تفکری است که در عاشورا دست به جنایت زد. این کار همراهی مخاطب را بیشتر میکرد. در حلب که اکثر ساکنانش مسیحی، اهل تسنن و علویها هستند، مفتی اهل تسنن این شهر به دیدن نمایش آمد و گفت: شما ما را با واقعیت روبهرو کردید.
این همکاری مشترک چقدر در رسانههای سوریه بازتاب داشت؟
رسانههای مکتوب و رادیو و تلویزیون کشور سوریه و شبکههای ماهوارهای این کشور از نمایش گزارش پخش کردند. شبکههای «العالم» و «الکوثر» هم اجرای این نمایش را پوشش دادند. در گزارشهای این شبکه از همکاری میان ایران و سوریه در اجرای نمایش به عنوان یک اتفاق خوب فرهنگی یاد میشد. مسئولان فرهنگی کشور سوریه نیز از نمایش بازدید داشتند و، چون نوع اجرای این نمایش برای آنها جالب بود، خواستار برگزاری ورکشاپهای آموزشی تئاتر در آن کشور شدند.
وضعیت کشورهای عربی در هنر تئاتر چطور است؟
در میان کشورهای عربی، سوریه و مصر دارای تئاتر هستند و در این هنر حرفهایی برای گفتن دارند. تعاملی که با اجرای «خورشید از حلب طلوع میکند» به وجود آمد میتواند منجر به تولید کارهای مشترک بیشتری میان ایران و سوریه شود.
چقدر از تیم اجرای نمایش ایرانی و چه تعداد سوری بودند؟
نزدیک به ۲۰ نفر از عوامل تولید که کارهای پشت صحنه را انجام میدادند، ایرانی بودند، اما بازیگران نمایش همگی اهل کشور سوریه بودند.
نمایش چند بازیگر دارد؟
حدود ۶۰ بازیگر داشتیم که از بازیگران شناخته شده تئاتر سوریه بودند.
قاعدتاً زبان نمایش باید عربی باشد؟
بله، نمایش به زبان عربی است.
به خاطر تفاوت زبانی، برقراری ارتباط میان شما و بازیگران سخت نبود؟
به واسطه اینکه همسرم عرب خوزستانی است تا حدی لغات عربی را شنیده و بلد بودم، در طول کار نیز دستیار عرب ایرانیام آقای کریم عساکره که از هنرمندان خوب تئاتر خوزستان و اهل خرمشهر است، با من همراه بود. حین تمرین هم بعد از چند روز توانستیم به زبان مشترکی با بازیگران برسیم و طوری شد که وقتی من با دستیارانم فارسی صحبت میکردم، آنها متوجه میشدند و زمانی هم که آنها عربی حرف میزدند من متوجه منظورشان میشدم.
این نمایش در ایران هم اجرا میشود؟
بله، به فکر اجرای نمایش در استان خوزستان هستیم، چون در این استان عربهای ایرانی زیادی زندگی میکنند و احتمالاً در سال آینده اجراهایی در شهرهای اهواز، آبادان و خرمشهر برای هموطنان عربزبان خواهیم داشت.
«خورشید حلب...» قابلیت اجرا در دیگر کشورها را دارد؟
صحبتهایی برای اجراهای بینالمللی شده است و احتمالا در کشورهای همسایه و منطقهای عربزبان مثل عراق و لبنان اجرا خواهیم داشت.
تئاتر ایران چقدر حضور بینالمللی داشته است؟
همکاری بینالمللی تئاتر داشتهایم، اما تعدادشان شاید اندازه انگشتان یک دست باشد. کارگردانهایی از کشورمان به دیگر کشورها رفتهاند و با همکاری گروههای تئاتر آن کشورها، اجراهایی داشتهاند. این اجراها اغلب در کشورهای غربی و اروپایی بوده است و میتوانم بگویم اجرای نمایش «خورشید از حلب طلوع میکند» اولین تجربه کار مشترک ایران و کشورهای آسیایی است.
برای حضور در جشنواره تئاتر فجر، برنامهای ندارید؟
در این باره هم صحبت کردهایم و باید دید که مسئولان سازمان اوج تا چه حد علاقهمند هستند این کار اتفاق بیفتد. در صورت تمایل میتوانیم فیلم اجرا را برای جشنواره بفرستیم تا برای حضور در جشنواره بینالمللی تئاتر فجر، بازبینی کنند.