چند سالی است که استان خوزستان درگیر گرد و غبار‌ها و ریزگرد‌هایی است که بعضاً چند روز شهر‌های مختلف آن را به تعطیلی کشانده و زندگی را در این منطقه از ایران مختل می‌کند. معضلی که به گفته مدیرکل مدیریت بحران خوزستان عدم اجرای پیوست‌های زیست محیطی موجب شده مسائل زیست محیطی را تشدید کند.
بر اساس گزارش‌های سازمان حفاظت محیط زیست در ایران علل گرد و غبار و ریزگرد‌ها می‌تواند نسبت به هر شهر متفاوت باشد، اما یکی از اصلی‌ترین اینها، زمین و دشت‌های رها شده و خشکی باتلاق‌ها است. همچنین وجود خشکسالی در منطقه می‌تواند پیش‌زمینه‌ای برای ایجاد زمین‌های رها شده و در نتیجه پیدایش گرد و غبار شود. اما آنچه می‌تواند چاره‌ای بر این معضل باشد برنامه‌ریزی درست و پای کار آمدن تمام سازمان‌ها و نهادهاست. گرد و غبار‌های خوزستان هم از جمله درد‌هایی است که گویی در بازی‌های بین‌سازمانی نسخه درمانش گم شده است. در همین رابطه مدیرکل مدیریت بحران خوزستان با بیان اینکه انتظار داریم همه دستگاه‌های متولی پروژه‌های خود را بر اساس پیوست‌های زیست محیطی اجرا کنند و قرار نیست درآمد برای جای دیگر و دودش برای مردم خوزستان باشد، می‌گوید: «باید بپذیریم که کل کشور و استان خوزستان با پدیده گرد و غبار مواجه هستند که دلیل اصلی این پدیده به تغییر شرایط اقلیمی برمی‌گردد. همه تغییرات اقلیمی به قهر طبیعت مربوط نیست. شاید حدود ۵۰ درصد این مسائل به دلیل دستبرد‌های بشر به محیط زیست است که موجب قهر طبیعت می‌شود و می‌بینیم که مشکلاتی برای مردم ایجاد کرده است و حتی سلامت آن‌ها را به خطر انداخته است.»
کیامرث حاجی‌زاده ادامه می‌دهد: «بخش دیگر این مسائل به دلیل این است که کشور‌های همسایه توجه لازم را به محیط زیست نداشته‌اند و علت عدم توجه کشور‌های همسایه به محیط زیست، درگیر شدن ساختار‌های مدیریتی و دولت‌های منطقه با مسائلی است که استکبار در به وجود آمدن آن‌ها نقش اساسی داشته است. همچنین سدسازی‌های بی‌حد و حصری که روی رودخانه‌های دجله و فرات انجام شده، مشکلاتی برای عراق، سوریه و ایران ایجاد کرده است.»
خوزستان در رتبه سوم پربارش‌ها
بر اساس گزارش هواشناسی خوزستان میانگین سالانه روز‌های خاکی در اهواز حدود ۶۱ روز است و از سال ۷۲ تا ۹۶ هر ساله یک روز و نیم به تعداد روز‌های گرد و خاک اهواز افزوده شده است.
به گفته مدیرکل هواشناسی خوزستان دو مورد گرد و خاک وجود دارد، گرد و خاک‌های گسترده که از کشور‌های همسایه منطقه را تحت تأثیر قرار می‌دهند و گرد و خاک محلی که در داخل استان رخ می‌دهند.
محمد سبزه‌زاری می‌گوید: «کانون‌های مختلف گرد و خاک در خوزستان وجود دارند. کانون‌های جنوب شرق، جنوب و غرب اهواز و قسمت‌های بین هندیجان و ماهشهر کانون‌های فعال گرد و خاک هستند که طی چند سال گذشته اهواز، شهر‌های شمالی استان خوزستان و حتی استان‌های ایلام و کرمانشاه را تحت تأثیر خود قرار داده‌اند.»
وی ادامه می‌دهد: «علاوه بر این، کانون‌های گرد و خاک در مناطق جنوب‌شرقی عراق بسیار فعال هستند و تقریباً این کانال‌ها را نیز به عنوان کانون‌های محلی گرد و خاک می‌دانیم، زیرا فاصله زیادی با استان خوزستان ندارند. گرد و خاک بیشتر این کانون‌ها به سمت کشور‌های کویت و شمال عربستان هدایت می‌شود، اما گرد و خاک یکی از کانون‌ها در شمال اماره، اهواز را درگیر خود می‌کند که یک پدیده کوتاه‌مدت است.»
سبزه‌زاری با بیان اینکه طبق آماری که در دست است ۷ درصد زمین‌های جنوب شرق اهواز که به کانون‌های گرد و خاک تبدیل شده‌اند زمین کشاورزی بوده، می‌گوید: «یکی از موارد مربوط به تبدیل شدن زمین‌های کشاورزی به شوره‌زار و گرد و خاک، خشکسالی است، اما موارد دیگری نیز در این زمینه تأثیرگذار هستند از جمله سدسازی‌هایی که انجام شده است؛ البته سدسازی مزایای زیادی دارد، اما یکی از معایب آن جلوگیری از سیلاب‌های طبیعی و کاهش حق‌آبه پایین‌دست‌ها و در پی آن خشک شدن رودخانه‌ها است.»
وی تأکید می‌کند: «میانگین روز‌های گرد و خاکی از سال ۷۲ تا ۹۶ در فصل بهار ۲۱ روز، در فصل تابستان ۲۰ روز، در فصل پاییز ۷.۳ روز و در زمستان ۱۲.۱ روز است. میانگین سالانه روز‌های خاکی در اهواز حدود ۶۱ روز است و از سال ۷۲ تا ۹۶ هر ساله یک روز و نیم به تعداد روز‌های گرد و خاک اهواز افزوده شده است.»
نکته حائز اهمیت اینکه بر اساس گزارش‌های سازمان هواشناسی خوزستان، امسال بارش‌های خوبی در استان صورت گرفته و در حال حاضر رتبه سوم بارندگی در کشور در اختیار خوزستان است.
