سرویس سبک زندگی جوان آنلاین- مریم ترابی: بعضی والدین وقتی فرزندشان را به دلایلی دعوا میکنند از جملاتی مثل «تو یک بیعرضه هستی! هیچ وقت یک کار را درست انجام نمیدهی! تو دست و پا چلفتی هستی! تو بیلیاقتی! و...» استفاده میکنند. آنها فرزند خود را به این نتیجه سوق میدهند که اصلاً آدم به درد بخوری نیست و نباید در کاری دخالت کند. کودکانی که با این نوع برخوردها بزرگ میشوند کودکان درماندهای هستند. وقتی کودک با این ذهنیت که عرضه انجام یک کار درست را ندارد بزرگ میشود در نوجوانی و جوانی نیز به یک فرد منزوی بدون اعتمادبه نفس تبدیل میشود که واقعاً توان انجام سادهترین کار را هم ندارد.
همیشه انگ زدن مانع رشد شخصیت کودک میشود. انسانها در هر سن و سالی که باشند رفتار و گفتار دیگران را تجزیه و تحلیل میکنند. کودکان نیز از این موضوع مستثنی نیستند، ولی بسیاری از والدین در مواجهه با کار و رفتار اشتباه فرزند خود از جملات ناشایستی استفاده میکنند و رفتارهای تحقیرآمیزی بروز میدهند که در ذهن و شخصیت کودک رسوخ و در بزرگسالی برای او مشکلاتی ایجاد میکند. بیماری درماندگی در واقع به بخشی از وجود انسان اشاره دارد که ناتوانی و شکست را برای خود ملکه ذهنی کرده و پذیرفته است که توانا نیست. بیشتر بچههایی که دوست دارند دنبالهرو دیگران باشند و از خود هیچ ارادهای ندارند در واقع قربانی تربیت اشتباه والدین خود بوده و مبتلا به بیماری درماندگی هستند. هر چقدر در کودکی فرزند خود را تحقیر کنیم و اجازه ندهیم شخصیت او به خوبی رشد کند نتیجه آن را در نوجوانی و جوانی به شکل بدی میبینیم. از سویی نوجوانی و سن بلوغ ماهیتاً ممکن است برای فرزندان ما همراه با انزوا و پرخاشگری باشد، حال اگر این دوران با انگ زدنها و تحقیر کردنهای والدین توأم باشد بیشک وضعیتی بحرانی برای آنان ایجاد خواهد کرد. فراموش نکنیم کودکی که ما در کودکی درماندهاش کردهایم به احتمال زیاد در نوجوانی منزوی و در جوانی فاقد اعتمادبهنفس خواهد شد.
والدین آیا تصور میکنند کودکی خود را بدون کوچکترین اشتباه و خطایی گذراندهاند؟ قطعاً همه ما بزرگترها در کودکی خطاهایی را مرتکب شدهایم، پس چرا این انتظار را از کودکان خود داریم که همیشه درستترین کار را انجام دهند و اگر اشتباهی مرتکب شوند آنان را تحقیر میکنیم؟ چرا سعی نمیکنیم با دقت در انتخاب واژهها هنگام صحبت کردن به فرزند خود کمک کنیم راه درست را پیدا کند.
آیا همیشه در طول روز فرزند شما یکسره کارهای اشتباه انجام میدهد یا نه فقط گاهی دچار خطا میشود؟ او قطعاً در کنار برخی اشتباهات خود کارهای درست و خوبی هم انجام میدهد. درست شبیه شما و همه انسانها. پس اشتباهات او را بزرگنمایی نکنید، چون فرزندتان باور میکند که همیشه بد است و هیچ وقت خوب نیست و کمکم درمانده خواهد شد. شما باید به این باور برسید که همه انسانها ممکن است کار اشتباه انجام دهند و طبعاً کودکان اشتباهات بیشتری خواهند داشت. کودکان موجودات بکر و معصومی هستند که غیر از ما هیچ کس را ندارند تا راه درست زندگی کردن را از او بیاموزند، پس با فرزندان خود منصفانه رفتار کنیم. آنها به کمک ما احتیاج دارند، نه طعنه و کینه و سرزنش ما. باید به صورت شفاف و کوتاه برای آنها مشخص کنیم کجا اشتباه شده و چگونه میتوانند آن را جبران کنند. هر چقدر کودک خود را تحقیر کنیم این رفتار در عمق شخصیت او نفوذ میکند و در آینده به اشکالی منفی و ناهنجار خود را نشان میدهد.
اگر ما والدین به الگو بودن خود برای فرزندانمان اعتقاد داشته باشیم به رفتارهای خود بیشتر دقت میکنیم. بچهها دقیقاً به حرفهای ما و نحوه بیان ما گوش میدهند و رفتارهای ما نقش مهمی در درک آنها نسبت به خودشان دارد. برای آنکه فرزندمان درک سالم و درستتری از خودش به دست بیاورد، بهتر است از جملات دقیقتری در برخورد با آنها استفاده کنیم. مثلاً به جای استفاده از این جمله که «با کارهایت مرا دیوانه میکنی» بهتر است بگوییم: «بعضی از کارهایی که میکنی ناراحتکننده است.» این جمله به او نشان میدهد که تنها بخشی از کارهای او شما را ناراحت میکند، نه همه کارها و حتی خود کودک. به جای استفاده از جمله «خجالت بکش» به او بگویید میدانید که او هم به اندازه شما از این کارش ناراحت است، زیرا این حرف باعث میشود او هم از کارش خجالت زده شود. بهتر است به جای جمله «ساکت شو» به او بگویید که آرام باشد. بچهها حرفهای توهین آمیز را به سرعت میآموزند و بعید نیست در ارتباط با شما هم از آنها استفاده کنند.
همیشه جریمه، تنبیه و تحقیر کارساز نیست. تشویق نیز میتواند بسیار مؤثر باشد، به خصوص هنگامی که کودک برخلاف عادات قبلی، برای نخستین بار به حرف شما گوش میکند و آنچه را که خواستهاید انجام میدهد. هرگاه متوجه حرف شنوی فرزندتان شدید، او را تشویق کنید و به او بگویید از این کار او متشکرید. یادمان باشد هیچگاه در ارتباط با تربیت کودک مرز ادب و احترام را نشکنیم حتی زمانی که قصد تنبیه او را داریم.