سازمان بسیج هنرمندان ازجمله سازمانهای اقشار بسیج است که در زمینه جذب و سازماندهی هنرمندان در قالب گروهها و انجمنهای هنری- ادبی، انجام فعالیتهای آموزشی، پژوهشی و مطالعاتی در حوزههای تخصصی، حمایت از تولیدات هنری هنرمندان و ایجاد میدانهای رقابت هنری- ادبی و فرصت حضور هنرمندان در قالب برگزاری جشنوارهها و مسابقات هنری- ادبی فعالیت دارد. به بهانه هفته بسیج با امیر نصیربیگی که از اردیبهشت ماه سال جاری مسئولیت این سازمان را به عهده گرفته است به گفتوگو نشستیم. وی همچنین دبیر جشنواره هنری فیلم و تئاتر مقاومت است که این روزها در حال برگزاری است.
اعضای سازمان بسیج هنرمندان چگونه انتخاب و سازماندهی میشوند؟
بسیج هنرمندان یک تشکل کاملاً مردمی و داوطلبانه است که هنرمندان بسیجی همه رشتههای هنری در این سازمان ثبتنام میکنند و سازماندهی میشوند تا در انجمنهای تخصصی و گروههای ادبی- هنری در سطح شهر و شهرستان و کشور فعالیت داشته باشند. ما در همه استانها دفتر داریم. سازمان مرکزی ما هم در تهران به عنوان هدایتگر و سیاستگذار حرکتهای هنری، انجمنهای تخصصی هنری و ادبی را پشتیبانی میکند. غالب اعضای سازمان مرکزی هم از پیشکسوتان و سرآمدان رشتههای هنری هستند و افتخار دارند که فعالیتهای هنری را با نظارت و پایش تخصصی لازم در جهت آرمانهای انقلاب و نظام اسلامی هدایت میکنند. یکی از مأموریتهای اصلی سازمان بسیج هنرمندان هم کادرسازی و تربیت نیروهای هنری انقلابی است.
امسال برگزاری جشنواره هنری تئاتر مقاومت هم بر عهده شما است؛ چه برنامههایی برای این جشنواره پیشبینی شده است؟
افتخار دارم که دبیر شانزدهمین جشنواره تئاتر مقاومت باشم. این جشنواره آنچنان که پیشبینی شده از ششم تا دهم آذر ماه امسال، در تهران با حضور گروههای نمایشی استانهای مختلف کشور برگزار میشود. در این جشنواره حدود۳۲۰ نفر از هنرمندان سراسر کشور حضور خواهند داشت. در حاشیه جشنواره هم کارگاههای تخصصی را برگزار خواهیم کرد که توانمندسازی علمی و عملی هنرمندان بسیجی از مهمترین اهداف ما از برگزاری این کارگاهها خواهد بود. شرکتکنندگان ضمن تماشای نمایشهای جشنواره که آموزش غیرمستقیم است، با حضور در کارگاهها از آموزش مستقیم هم بهره خواهند برد.
تعریف شما از تئاتر مقاومت چیست؟ آیا به موضوع مدافعان حرم هم میپردازید؟
بله. قبلاً جشنواره تئاتر مقاومت به نام جشنواره تئاتر دفاع مقدس برگزار میشد و اخیراً به جشنواره تئاتر مقاومت تغییر نام داده شد تا فراگیری بیشتری داشته باشد و شامل جبهه مقاومت در سایر کشورها هم شود. برای همین در این جشنواره، موضوعات مختلفی پیشبینی شده که شامل حوزه مقاومت اقتصادی، سیاسی، نظامی، اجتماعی، علمی و مقاومت فرهنگی هم میشود و ما از شخصیتهای داخلی و خارجی جبهه مقاومت که در میان ما هستند یا به شهادت رسیده باشند تقدیر خواهیم کرد که شامل مجاهدان و مدافعان حرم، شهدای ترور وشهدای هستهای هم خواهد بود. مقاومت واژهای است که همه این موارد را به لحاظ مفهومی و گستره موضوعی شامل میشود و طبق برنامه تقریباً مصادیقی از همه این موضوعات را در جشنواره خواهیم داشت.
یکی از نعمتهای انقلاب اسلامی این است که رهبر انقلاب خود یک کارشناس زبده فرهنگی هستند که مطالباتی در زمینه فرهنگی دارند. بسیج هنرمندان در عمل به منویات ایشان و تحقق مطالبات ایشان چه کرده است؟
بسیج هنرمندان در مسیر منویات رهبر انقلاب و تحقق مطالبات ایشان پیشگام است. من در فصل برنامهریزی سال ۹۷ به این مجموعه ملحق شدم و از همان ابتدا همواره یک درخواست از همکارانم داشتم که همه برنامههای ما باید از تدابیر و فرمایشات مقام معظم رهبری نشئت بگیرد و باید تلاش کنیم تا مطالبات و دغدغههای مقام معظم رهبری را به صورت علمی پیگیری نماییم و زمینه اجرایی آنها را در سازمان بسیج هنرمندان فراهم کنیم. البته دغدغهها و مطالبات مقام معظم رهبری در گذشته نیز مورد توجه سازمان بوده است و در برنامهریزیها در اولویت بوده است. در بحث شبکهسازی که گفتم از مطالبات حضرت آقاست هم در سازمان بسیج هنرمندان تلاش کردیم که ایجاد کنیم و هر روز کمک میکنیم تا این شبکه تقویت و کارآمد شود و بتواند در لایههای اجتماعی تأثیرگذار باشد؛ چراکه حرکتی که تأثیر اجتماعی نداشته باشد عملاً نمیتواند مورد ارزیابی قرار گیرد و منشأ اثر و فایده باشد. همچنین به محصول و خروجی برنامهها توجه ویژه داریم که این هم از مطالبات مقام معظم رهبری است. اکنون ایشان نسبت به جریان سرود و تأثیری که حوزه سرود میتواند در جریانسازی هنری کشور داشته باشد تأکید دارند و ما الان این موضوع را به عنوان یکی از اقدامات ویژه بسیج هنرمندان در دستور کار داریم و انشاءالله در ماههای آینده جشنواره سرودهای حماسی و آواهای انقلابی را برگزار خواهیم کرد.
منظورتان احیای سرودهای اوایل انقلاب و دوران دفاع مقدس است؟
هم بخشی از سرودهای قبلی را بازسازی میکنیم و هم سرودهای جدید تولید میکنیم. الان هم یکی، دو تا سرود جدید تولید کردهایم که در این ایام رونمایی میشود. سرودی برای شیخ نمر عالم و اندیشمند عربستانی ساخته شد و یک مورد هم برای خود بسیج تولید شده است. این جشنواره همه سرودهایی که زمینهساز حرکتهای بزرگ بوده -چه در دوران پیروزی انقلاب، چه در دوران دفاع مقدس، چه بعد از آن- همه اینها را در بر میگیرد. تلاش میکنیم که اولاً آن سرودها حفظ، بازسازی و احیا شود. دوم اینکه مشابه همین سرودها را با تجربهای که خوانندگان این سرودها به جوانان امروز منتقل میکنند، تولید کنیم.
درباره بهبود وضعیت فرهنگی کشور چه برنامههایی دارید؟
یکی از اقدامات اساسی سازمان بسیج هنرمندان، کمک به سالمسازی فضای هنری و فرهنگی کشور است. ما تلاش داریم تا فضای هنر و ادبیات را از همه هجمههایی که این روزها از داخل و خارج متوجه آن است، مصون نگه داریم. آنها میخواهند فرهنگ کشور را از مسیر انقلابی و اسلامی خود خارج کنند و ما باید از قلمرو فرهنگ کشور صیانت کنیم.
ما وظیفه داریم به رشد و توسعه هنر انقلابی و ارزشی کمک کنیم تا به تقویت و رشد هنرمندان انقلابی بینجامد. اینکه ما هنرمندان را نه به اسم بلکه به رسم از سراسر کشور از استانها و شهرستانهای حتی محروم شناسایی میکنیم و زمینه حضور آنها را در جشنواره سراسری فراهم میکنیم، کمک به رشد آنهاست و به شکلی برنامهریزی میکنیم که این هنرمندان بتوانند در نقاط مختلف کشور و در عرصههای مختلف ظهور و بروز داشته باشند. قطعاً آینده فرهنگ و هنر این کشور را هنرمندانی رقم میزنند که به این مسیر ملحق میشوند. حضور هنرمندان انقلابی و ارزشی به سالمسازی و صیانت از فضای فرهنگی، قلمروهای فکری و فرهنگی ما کمک میکند و منجر به توسعه هنر انقلابی و ارزشی میشود و این همان چیزی است که بسیجیان هنرمند و سازمان بسیج هنرمندان مد نظر دارند.
هنر ابزار مهمی برای توسعه تفکر بسیجی است؛ چقدر از این ابزار استفاده میشود؟
تمام اقداماتی که در بسیج هنرمندان انجام میشود همه با ابزار هنر اتفاق میافتد. هنر به ما کمک میکند تا در مسیر تعالی فرهنگ کشور حرکت کنیم. ما باید از هنر استفاده کنیم تا بتوانیم حرفها و پیامهای خودمان را به جامعه مخاطب انتقال دهیم و در هدایت فکری و محتوایی جامعه تأثیر و نقشآفرینی داشته باشیم. هدف سازمان، نقشآفرینی ویژه در عرصههای اجتماعی و هنری کشور است تا موازنه هنری به سمت ارزشهای اسلامی و انقلابی سنگینتر شود و بتواند مقابل هجمههای فرهنگی و هنری دشمن به جامعه ما ایستادگی کند. ما در همه سالهای گذشته سعی کردیم که با تولیدات هنری و حضور و بیان و اقدام هنرمندان بسیجی و انقلابی در جامعه تأثیرگذار باشیم و تأثیرگذار بودیم. آثار هنرمندان بسیجی تأثیر بسزایی در عرصه فرهنگی و هنری کشور داشته است. نمونه آن را شما در استقبال مردم از فیلمها و کتابهای مرتبط با دفاع مقدس میبینید که همواره پرفروشترین یا از پرفروشترینهای آثار سینمایی و ادبی کشور بودند. ما بهشدت از اقدامات شعاری و سطحی پرهیز میکنیم؛ زیرا اینگونه اقدامات نمیتواند سرمنشأ و الگو و مؤثر واقع شوند و ماندگار هم نخواهند بود.
فضای هنرمندان کشور چقدر با تفکر بسیج همخوانی دارد؟
یقین بدانید که یکی از سناریوهای دشمن خطکشیهای غلط میان خودمان است. مرزبندی باید باشد، اما نه میان خودمان بلکه با دشمن باید مرزبندی داشته باشیم. نباید تقسیمبندیهای کاذب کنیم. در حالی که ما با اکثر قریب به اتفاق هنرمندان اصول مشترک داریم. همه آنها افتخار میکنند که در مملکت خودشان زیر پرچم کشور عزیزشان فعالیت و کارهای هنری خود را تولید و عرضه میکنند. چه بسا برخی از این هنرمندان از من مسئول و سایر مسئولان سازمانها و دستگاهها جلوتر هستند. به نظر من واقعاً اینها به مملکت خودشان و به فرهنگ و هنر بومی ما علاقهمند هستند. با تمام توان از فرهنگ و هنرشان دفاع میکنند. البته ممکن است با برخی اختلاف سلیقه داشته باشیم که طبیعی است یا برخی با ما مخالف باشند که قابل تعمیم به همه هنرمندان نیست. یقین دارم که اکثر قریب به اتفاق هنرمندان ما به ارزشهای انقلابی و اسلامی اعتقاد دارند و خیلی محکمتر از امثال من پای نظام و ارزشهای آن ایستادهاند.
چند درصد فیلمهای سینمایی که ساخته میشوند با فرهنگ و تفکر بسیجی همخوانی دارد؟
خیلی کم. ما استفاده لازم را از ظرفیتهای هنری برای معرفی بسیج و فرهنگ، تفکر و آرمانهای بسیج و کارکردی که از شجره طیبه بسیج شاهد هستیم، نکردیم. میتوانم بگویم متأسفانه غفلت صورت گرفته است. البته آثاری تولید شده است ولی با توجه به گستره عمومی بسیج قابل توجه نیست. ظرفیت بسیجیها بسیار بیشتر از آن چیزی است که الان خروجی آن را میبینیم. ظرفیت بسیج یعنی ظرفیت کشور. آحاد ملت ایران با تعریف حضرت امام (ره) و مقام معظم رهبری بسیجی هستند که در همه دستگاهها و نهادها و سازمانها و نهادهای مردمی حضور دارند. این ظرفیت عظیمی است که متأسفانه بهخوبی از آن استفاده نکردهایم. برای همین هم تعداد آثاری که منطبق بر فرهنگ و تفکر بسیجی ساخته شده کم است. هنرمندان بسیجی باید همت کنند تا آثار ارزشی بیشتری را تولید کنیم، آثاری که کارکردهای بسیج را در بخشهای مختلف تبیین کند. امیدوارم در سالهای آینده، تولیدات بیشتر و با کیفیت بالاتری را در حوزه بسیج داشته باشیم.
بسیاری از کارشناسان معتقدند که سینما اکنون بسیار بیشتر از قبل به کمدیهای مبتذل و سخیف گرایش پیدا کرده است. همین الان هم نمونههایی از اینگونه فیلمها بر پرده سینماها در حال اکران است. بهطوری که خانوادهها نگرانند و نمیتوانند با فرزندان خود به سینما بروند. بسیج هنرمندان برای تغییر این نگاه و گرایش سینما چه اقدامی میتواند انجام دهد؟
در این حوزه سازمان بسیج هنرمندان به طور مستقیم ورود نکرده و نمیکند. به عبارتی تولید، مأموریت مستقیم ما نیست. این مأموریت بر عهده بخشهای دیگر است. ما وظیفه داریم در بخش تولید کمک و حمایت کنیم. ما اگر ببینیم جایی در حال انجام کار فاخر هنری و فرهنگی است حمایت میکنیم. در حوزه سینما هم اینگونه است. حرف شما کاملاً درست است؛ ما هم این نگرانیها را داریم، ما باید طنز سالم خانوادگی داشته باشیم، برنامههای شاد و بانشاط لازم است تا جامعه دچار افسردگی و ناامیدی نشود بلکه شور و شوق و امید ایجاد کند. اینها لازم است، اما این چیزی که شما فرمودید در قالب طنز ارائه میشود، من خودم خجالت میکشم نام اینها را طنز بگذارم. اینها طنز نیستند یکسری تولیدات سخیف هستند که من فکر میکنم هیچ کسی تحمل ادامه این روند را ندارد. اما مراکزی هستند که میتوانند در این زمینه ورود کنند و اساساً مأموریت آنها همین است. ما هم حمایت خواهیم کرد. البته این را هم بگویم که برخی از خود هنرمندها هم الان اعتراض دارند و موافق اینگونه تولیدات سینمایی نیستند و تأکید میکنند که باید کارهای خوب و پرمحتوا و مطابق با ارزشهای جامعه تولید شود که این خود ظرفیتی است که در اختیار تولیدکنندگان است تا با استفاده از همین هنرمندان، طنز فاخر تولید کنند. سازمان بسیج هنرمندان هم میتواند در بخش سوژهپردازی و ایدهیابی و ارتقای کیفی تولیدات کمک کند. این نیاز اکنون در بخش تئاتر بیشتر از سینما احساس میشود. ما باید کارهای دینی و انقلابی و ارزشی داشته باشیم و از طرفی یکسری کارهای فاخر و طنز و کمدی فاخر هم باید داشته باشیم، بدون اینکه کسی را تخریب کند، بدون اینکه ارزشها را زیر پا بگذارد، بدون اینکه به ساحت اخلاقی جامعه تجاوز کند و همه چیز را زیر سؤال ببرد تا هم شادیآور باشد و هم در عین حال آموزش بدهد و پیام ارزشمندی را منتقل کند.
اکنون هنرمندان و بهاصطلاح سلبریتیهای جامعه بیش از آنکه اظهارنظر هنری و فرهنگی داشته باشند درباره موضوعات اقتصادی و سیاسی و بینالمللی اظهارنظر میکنند، بعد هم بقیه به آنها پاسخ میدهند. یک موجی راه میافتد و بعد هم فراموش میشود؛ چقدر موافق اینگونه اظهارنظرها هستید؟
نه تنها من بلکه خیلی از دوستان دیگر این حوزه که با آنها صحبت داشتیم بر این نظر بودند که نباید هر کس در هر حوزهای اظهارنظر عمومی کند. این نخبگان و کارشناسان هر بخش و حوزه هستند که باید درباره مسائل تخصصی اعلام نظر کنند. البته این به فرهنگ عمومی جامعه هم بستگی دارد. هم از این جهت که خیلی از افراد در مورد همه چیز، خودشان را کارشناس و متخصص میدانند و هم اینکه در فرهنگ عامه اگر کسی در یک زمینه نخبه و کارشناس باشد، حرفهای او را در همه زمینهها تخصصی میدانند، درحالی که اینطوری نیست. آنها میتوانند در کنار کارشناسان هدایتگر جامعه باشند و از اعتماد جامعه به خودشان حسن استفاده را به عمل آورند. این اشکالی ندارد، اما اگر در هر زمینهای خود را مرجع بدانند، در نهایت به ضرر خودشان تمام خواهد شد. مرجعیت آنها میتواند در سایه نخبگان اتفاق بیفتد و امیدوارم که جامعه ما هم بیش از این به سمت نخبگان حرکت کند و چهرههای مشهور در عین حال که خودشان در زمینه کاری خود، جزو نخبگان هستند بتوانند شأن و منزلت خود را هم حفظ کنند.
در سازمان خود چقدر از نظر متخصصان و کارشناسان بیرون سازمان بهره میبرید؟
سازمان بسیج هنرمندان کارگروههای فکری متعددی را تشکیل داده است که در رأس آنها هیئت اندیشهورز سازمان بسیج هنرمندان قرار دارد که این اتفاقاً از مطالبات مقام معظم رهبری هم است. این هیئت با حضور چهرههای شاخص فرهنگی، هنری و ادبی کشور تشکیل شده و سازمان را در سیاستگذاریها و تصمیمگیریها پشتیبانی میکند. واقعاً کمک میکنند و نظر میدهند و پشتوانه اقدامات سازمان هستند. با این پشتوانه علمی و فکری است که احتمال خطا در عملکردها کاهش مییابد و اثرگذاری کارها نیز بیشتر میشود.
اشاره کردید سازمان شما از تولیدات هنری حمایت میکند. این حمایتها چگونه صورت میگیرد؟
بیشتر حمایتها معنوی و فکری است. البته در رایزنی با نهادهای دیگر هم از هیچ کمکی دریغ نمیکنیم. ضمن آنکه عرض کردم خودمان تولیداتی داریم، اما از تولیدات دیگران که همجهت با ما باشند هم حمایت میکنیم. اگر منظور شما کمکهای مالی و تجهیزاتی است باید بگویم خیلی در این زمینه دست ما باز نیست. ولی برای تأمین آنها از بخشهای دیگر تلاش میکنیم. میدانید که تولید، قلمرو هزینهبری است و تا منابع نباشد، تولیدی هم صورت نمیگیرد و خیلی از تولیدکنندگان وقتی وارد این قلمرو میشوند وقتی با مشکلات این چنینی مواجه میشوند، کار را رها میکنند و ما، چون با سایر سازمانها و نهادها تعامل داریم، در حد مقدور کمک میکنیم تا تولیدات آنها به سرانجام برسد.
یکی از ابعاد فرهنگ و تفکر بسیجی ایثار و جهاد و شهادتطلبی است. هنر چقدر به این بعد از فرهنگ بسیجی پرداخته است؟
در سالهای گذشته خوب پرداخته شده است. هر کسی از زاویه نگاه خود به این مقوله پرداخته است که اتفاقاً در بسیاری از موارد هم خیلی زیبا پرداخته شده است. در برخی آثار هنری واقعاً لحظات نابی را به تصویر کشیدهاند و به این بعد از فرهنگ بسیج بسیار عالی پرداخته شده است. مقام معظم رهبری واقعاً زیبا فرمودهاند که حوزه دفاع مقدس یک گنج است که باید برویم دنبالش و آن را کشف کنیم. حقایق و لحظات ناب نه فقط در خصوص شهادت بلکه در سایر زمینهها فراوان وجود دارد که جای پرداختن هنری دارد. بسیاری از فرماندهان، رزمندگان، جانبازان و آزادگان ما گنجینه حرفهای ناگفته هستند؛ و امیدوارم بتوانیم این کار را انجام بدهیم. نمونه آن همین کتاب فرنگیس است که اخیراً رونمایی شد و حضرت آقا هم تقریظ فرمودند. از این نمونهها فراوان است. ما باید قهرمانان دفاع مقدس را با زبان هنر و ادبیات معرفی کنیم. حضرت آقا خیلی جدی این موارد را رصد میکنند و با تقریظ خود به جامعه ادبی و فرهنگی کشور پیام میدهند. ما پیرو ولایت هستیم و باید به تولید اینگونه آثار اهتمام داشته باشیم. ما میتوانیم با تدوین اینگونه خاطرات و همت هنرمندان، آنها را به آثار هنری تبدیل کنیم تا ضمن معرفی الگو به جامعه، آنها را در تاریخ ماندگار کنیم.
چقدر از رسانهها در تحقق مطالبات رهبری در این زمینه بهره میبرید؟
ابتدا از شما و روزنامه «جوان» که در این حوزه گام برمیدارید تشکر میکنم. هم اطلاعرسانی میکنید و هم آگاهیبخش هستید. درواقع یک بال اصلی بسیج هنرمندان رسانهها هستند. بدون تردید، رسانهها تأثیرگذار هستند. ما از این ظرفیت باید استفاده کنیم، بهویژه رسانههای ارزشی و انقلابی که نسبت به توسعه هنر انقلابی و اسلامی دغدغه بیشتری دارند. این تعامل میتواند دوطرفه باشد. ما باید کار هنری فاخر تولید کنیم و رسانهها هم در تولید هرچه بهتر این آثار و هم در فراگیری آنها میتوانند به ما کمک کنند.