سرویس ایران جوان آنلاین: بی‌توجهـی به ساخت‌وساز‌ها در مکان‌های نامناسب ازجمله مسیل‌ها همچنین بی‌کیفیتی مصالح به کار برده شده درساختمان‌سازی و پل‌ها از جمله دلایلی است که همواره از آن‌ها به عنوان عوامل تهدیدکننده در زمان وقوع سیل یاد می‌شود. با این حال بی‌توجهی به این اصل از سوی صاحبان و کارشناسان سبب شده است هنگام بارش‌های شدید و جاری شدن سیل خسارت بسیاری ازجمله جانی و مالی به این مکان‌ها وارد شود. موضوعی که موجب شد معاون هماهنگی امورعمرانی استانداری لرستان با اشاره به سیلاب اخیر لرستان اعلام کند: «عمده منازل و ابنیه آسیب‌دیده در مسیل قرار داشتند و پل‌هایی بودند که بر اساس اصول و با جانمایی دقیق ساخته نشده بودند و همچنین در بعضی از این سازه‌های صدمه‌دیده، مصالح بی‌کیفیت به کار برده شده بود.» لذا این نکته مهم ایجاب می‌کند در زمان ساخت‌وساز مجدد تمامی این اصول به طور جدی مورد توجه قرار گیرد تا جلوی خسارت‌های تکراری گرفته شود.
سایه انداختن نزدیک به دو دهه خشکسالی در کشور موجب شده است برخی مدیران شهری با بی‌توجهی به مسیل‌ها و مکان‌هایی که در قبل مسیر حرکت رودخانه‌ها یا سیلاب‌های ناشی از بارش‌های شدید بود اجازه ساخت‌وساز بدهند؛ موضوعی که با بارش‌های اخیر دچار بحران و حوادث شده‌اند که دراین میان می‌توان به لرستان اشاره کرد. اوایل آذرماه بود که سازمان هواشناسی طی هشداری از وقوع بارش‌ها در روز‌های دوم و سوم در این استان خبرداد و از ساکنان مسیل‌ها و حاشیه رودخانه‌ها خواست با توجه به این مهم از این مناطق خارج و در مکان‌های امن ساکن شوند. سرانجام بارش‌ها سبب شد تا خسارت سنگینی به پلدختر و سایر شهرستان‌ها وارد شود، به طوری که برآورد‌های اولیه نشان داد ۱۰۰ میلیارد تومان خسارت به این مناطق وارد شده است. مدیرعامل هلال احمر لرستان با بیان اینکه بارش‌ها و جاری شدن سیل در استان لرستان باعث قطع راه ارتباطی حدود ۲۵۰ روستا، قطع شدن آب، برق و گاز در تعداد زیادی از روستا‌ها شد، گفت: «این موضوع به ۳ هزار و ۲۰۰ نفر در قالب بیش از ۷۰۰ خانوار آسیب وارد کرد.»
حریم مسیل‌ها و رودخانه‌ها در معرض آسیب‌ها
وقوع سیل اخیر در لرستان نشان داد منازل مسکونی که در حریم رودخانه‌ها بودند بیشترین خسارت را داشتند. معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری لرستان با اشاره به سیلاب اخیر لرستان بیان کرد: «عمده منازل و ابنیه آسیب دیده در مسیل قرار داشتند و پل‌هایی بودند که بر اساس اصول و با جانمایی دقیق ساخته نشده بودند و همچنین در بعضی از این سازه‌های صدمه‌دیده، مصالح بی‌کیفیت به کار برده شده بود.» احمد مرادپور افزود: «هم‌اکنون در بعضی جا‌ها این کار انجام شده است و باید به فکر راه و چاره‌ای بود. با توجه به توپوگرافی خاص استان در هر بارش، احتمال وقوع سیل را داریم و منطقه مستعد است برای همین باید با اندیشیدن تمهیداتی خسارات احتمالی را به حداقل رساند.» از آنجا که اکثر روستا‌های لرستان در حاشیه رودخانه ساخته شده‌اند، لذا این موضوع وضعیت شهرستان‌های لرستان به خصوص پلدختر را در وضعیت بحرانی قرار داده است. مدیرکل مدیریت بحران لرستان دراین خصوص گفت: «از آنجا که ۵۰۰ ساختمان در پلدختر حداقل فاصله را با رودخانه کشکان دارند، لذا این مهم خسارت قابل توجهی را به ساختمان‌ها و ساکنان وارد ساخت.» غلامرضا آقامیرزایی افزود: «بی‌توجهی به مکان‌هایی که در آن ساخت‌وساز انجام می‌گیرد، درکنار بی‌کیفیتی مصالح ساختمانی از جمله دلایلی است که سبب شده است هم‌اکنون سیل در استان مشکل‌ساز شود.»
ساخت‌وساز درحریم رودخانه‌ها و مسیل‌ها ممنوع
بررسی کارشناسان نشان می‌دهد، رعایت نکردن شرایط زمین برای ایجاد و پایدارسازی سازه‌ها، بررسی آب زیرزمینی و مهندسی رودخانه در اجرای پروژه‌های عمرانی منطقه، موجب تشدید خسارات ناشی از سیل در تخریب پل‌ها، راه‌ها، تأسیسات خطی و متمرکز و همچنین مناطق مسکونی می‌شود. این درحالی است که بالا بردن ارتفاع پل‌ها، لایروبی منظم رودها، احداث و بهینه‌سازی کانال‌های آب و توجه به حفظ حریم رودخانه‌ها ازجمله مواردی است که به کاهش تلفات ناشی از سیل منجر می‌شود.
استاد آب شناسی دانشگاه تهران درباره حریم رودخانه‌ها گفت: «حریم رودخانه یک تعریف حقوقی دارد و یک تعریف علمی. تعریف حقوقی حریم رودخانه، محدوده سیل را با دوره بازگشت ۲۵ ساله در نظر می‌گیرد، یعنی منطقه‌ای که در سیل‌هایی با دوره بازگشت ۲۵ سال به زیر آب می‌رود.» محمد مهدوی اظهار داشت: «از نظر علمی می‌توان حریم‌های مختلفی برای رودخانه تعریف کرد، مانند حریم برای سیل با دوره بازگشت ۲۵ ساله، ۵۰ ساله و یکصد ساله که هر چقدر دوره‌ها بلندتر باشد کاربری‌هایش فرق می‌کند.» این استاد دانشگاه ادامه داد: «برای مثال هتل‌ها و بنا‌های مهم را باید خارج از حریم یکصد ساله ساخت، ولی خانه یک طبقه و معمولی را می‌توان با رعایت یکسری ضوابط بین حریم ۲۵ تا ۵۰ ساله احداث کرد.»
