سرويس ايران جوان آنلاين: سایه انداختن بیش از دو دهه خشکسالی بر برخی استان‌های کشور از جمله سیستان‌وبلوچستان سبب شده تا مشکلات ریز و درشتی بر این مناطق حاکم شود به طوری که به گفته استاندار، خشکسالی حاکم بر سیستان‌وبلوچستان از زلزله و خسارت‌های آن بدتر است چراکه خشکسالی به نسبت زلزله کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد؛ لذا به منظور رفع این معضل بیشترین اعتبارات بخش کشاورزی استان صرف فعالیت‌های آب و خاک می‌شود. این مهم در حالی است که با توجه به برنامه‌ریزی‌های مدون برای تأمین آب مورد نیاز شرب و کشاورزی سیستان‌وبلوچستان از منابعی همچون آب‌های ژرف که هزینه بالایی نیز دارد می‌توان از منابع قنات‌ها استفاده کرد؛ موضوعی که موجب شد تا مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی سیستان وبلوچستان با اشاره به شرایط خشکسالی حاکم بر استان از مرمت و بازسازی بیش از ۱۵۰رشته قنات در این استان خبر دهد.
استان سیستان و بلوچستان با ۵ /۱۱ درصد وسعت کشور به عنوان بزرگ‌ترین استان جزو مناطق خشک و کم‌آب ایران محسوب می‌شود که خشکسالی‌های مداوم چندین ساله مردم این منطقه را با مشکلات متعددی رو به رو کرده است. به گفته کارشناسان خشکسالی پی در پی در این استان اثرات مخرب فراوانی در کاهش ذخایر آبی، افزایش کانون‌های بحرانی ریزگرد‌ها و روند شور شدن زمین‌های زراعی، از بین رفتن مراتع و پوشش گیاهی در منطقه و خشک شدن ذخایر آب زیر زمینی و قنوات داشته است.
پدیده خشکسالی ۲۰ ساله در سیستان و بلوچستان، خشکیدن تالاب بین‌المللی هامون در شمال و جازموریان در جنوب غرب استان، قطع آب رودخانه هیرمند، کاهش سفره‌های آب زیرزمینی، کمبود نزولات آسمانی، گرمای زیاد و تبخیر بیش از حد نرمال کشور این استان را با مشکلات زیادی در زمینه تأمین آب آشامیدنی و کشاورزی رو به رو کرده است.
بیشترین اعتبارات برای آب و خاک
سایه انداختن دو دهه‌ای خشکسالی بر استان سیستان‌وبلوچستان سبب شده تا بیشترین اعتبارات برای رفع دو معضل آب وخاک صرف شود. مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان با بیان اینکه بیشترین اعتبارات بخش کشاورزی استان صرف فعالیت‌های آب و خاک می‌شود، می‌گوید: «این مهم موجب شد تا در سال جاری ۱۰۳میلیارد تومان اعتبار در قالب ۱۶طرح و۳۰۰پروژه صرف اجرای فعالیت‌های آب و خاک در استان سیستان و بلوچستان می‌شود.» جعفر زربافتی با اشاره به اقداماتی که در این زمینه انجام گرفته است، می‌افزاید: «اجرای انواع سیستم‌های نوین آبیاری، مرمت و بازسازی قنوات، احداث جاده‌های دسترسی به مزارع، تسطیح و یکپارچه‌سازی اراضی کشاورزی، احداث کانال آبیاری عمومی و احداث استخر‌های ذخیره آب از جمله برنامه‌هایی است که در این زمینه اجرایی شده است.» آمار‌ها نشان می‌دهد از ابتدای سال جاری تا کنون ۷هزار هکتار از اراضی و باغات استان به سیستم‌های آبیاری نوین تجهیز شده و کار مطالعه بیش از ۲۵۰۰ هکتار به انجام رسیده و آماده اجرای سیستم‌های آبیاری است و علاوه بر آن طی سال جاری بیش از ۱۵۰رشته قنات در حال مرمت و بازسازی است. این در حالی است که به گفته مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی استان سیستان و بلوچستان به منظور بهره‌گیری مناسب از آب موجود نگاه ویژه دولت معطوف به انجام پروژه‌های آب و خاک شده و اعتبارات ویژه‌ای به این امر اختصاص یافته است.
قنات‌های ۷۰۰ ساله
از آنجا که بیشتر استان‌های کشور در مناطق گرم و خشک قرار گرفته است لذا این مهم سبب شده تا ایرانیان برای رفع مشکلات کم آبی از روش‌های مختلفی استفاده کنند که مهم‌ترین آن‌ها حفر قنات است. کرمان، خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان از جمله استان‌هایی به شمار می‌روند که قرار گرفتن آن‌ها در منطقه گرم و خشک سبب شده تا بالاترین تعداد حفر رشته قنات را به خود اختصاص دهند. در میان مناطقی که بالاترین تعداد قنات را به خود اختصاص داده است باید از شهرستان قصرقند نام برد؛ موضوعی که سبب شده تا این منطقه با داشتن تعداد قابل توجهی از قنات درآستانه ثبت ملی قرار بگیرد. یکی از کارشناس آب و آبیاری کشور در این خصوص می‌گوید: «مجموعه عظیم قنات‌های قصرقند در کشور بی‌نظیر بوده و با قنات‌های گناباد خراسان رضوی و جوپار استان کرمان برابری می‌کند.»
محمد برشان با اشاره به ویژگی این قنات‌ها می‌افزاید: «قنات‌های شهرستان قصرقند نشان از تمدنی کهن در این منطقه است و قدمتی حدود ۷۰۰ سال دارد که این قدمت کهن می‌تواند ثبت جهانی شود و گردشگران زیادی را به خود جلب کند.» شهرستان قصرقند با ۱۶۰ رشته قنات یکی از قطب‌های کشاورزی جنوب سیستان وبلوچستان به شمار می‌رود که ۷۰ درصد منابع آب کشاورزی قصرقند از همین قنات تأمین می‌شود. این در حالی است که در خشکسالی‌های اخیر، قنات‌های منطقه هم به شدت کم آب شده و کشاورزی را تحت تاثیر قرار داده است، به طوری که سطح زیر کشت برنج نیز به کمتر از ۳۰۰ هکتار کاهش یافته است، لذا برای رفع این مشکل مرمت و لایروبی ۱۰ رشته قنات در قصرقند به طور ویژه در دستور کار قرار گرفته است.
فرماندار قصرقند با تأیید این موضوع می‌گوید: «این طرح به همت وزارت کار، تعاون و رفاه‌اجتماعی و همکاری جهاد کشاورزی در شهرستان قصرقند آغاز شده است.» حمیرا ریگی می‌افزاید: «این تعداد قنات، سطح زیر کشت حدود ۳۰ هکتار زمین کشاورزی شهرستان قصرقند را پوشش می‌دهد.» این درحالی است که ۷۰ درصد منابع آبی کشاورزی این شهرستان از این قنات‌ها تأمین می‌شود و از ۱۶۰ رشته قنات این شهرستان ۸۰رشته قنات با کاهش سطح آب مواجه و ۸۰رشته قنات دیگر کاملاً خشک شده است.
