داستان یك گزارش
اگر بخواهیم این گزارش را به صورت یك داستان تعریف كنیم، باید بگوییم تصور كنید فرزند شما به دنیا آمده و شما بسیار خوشحال هستید. مسلما همه این را میدانند و در خوشحالی شما شریك هستند. داستان اما از جایی شروع میشود كه شما به عنوان والدین او از هر حركت و رفتار كودكتان عكس میگیرید، عكس را روی صفحه فیسبوك، اینستاگرام و .. با دیگران به اشتراك میگذارید و عدهای بهسرعت عكسهایتان را الایكب میكنند و اگر صفحهتان خصوصی نباشد، این عكس در بخش اكسپلورر اینستاگرام پخش خواهد شد و بسیاری بدون اینكه بخواهند، عكس را میبینند. حالا تصور كنید 20 سال بعد زمانی كه كودك شما، جوانی رعنا شده است، با دیدن برخی عكسهایش دلخور شود و به این نتیجه برسد كه شما حریم شخصی او را نقض كردهاید. سوال این است كه از دیدگاه اخلاقی چقدر صحیح است كه والدین، عكسهای كودكانشان را به اشتراك بگذارند؟ آیا ما به عنوان والدین میدانیم كه آنها در آینده چه حسی نسبت به عكسهای كودكیشان خواهند داشت؟ آیا قانون در این باره متنی دارد یا فرزندان اجازه احقاق حق دارند؟
حق و حقوق مجازی
همانطور كه حق و حقوق كودكان در عالم حقیقی قابل پیگیری است و باید رعایت شود، رعایت حقوق و كرامت كودك توسط والدین در فضای مجازی ضروری است و رعایت نكردن آن به نوعی ورود به حریم خصوصی كودكانی است كه قادر به تصمیمگیری و احقاق حق خود نیستند. این مساله آنقدر اهمیت دارد كه گاهی ممكن است رعایت نكردن حقوق كودك در این خصوص جرم و تخلف محسوب شده و قابل پیگیری نیز باشد. در پیماننامه حقوق كودك، اینطور آمده است: اكودك حق برخورداری از حریم خصوصی و كرامت انسانی را داشته و سوءاستفاده از تصویرش توسط والدین چه با هدف درآمدزایی باشد یا خیر، بدون اجازه كودك، نقض حریم خصوصی اوست.ب در واقع وقتی والدین فرزندانشان را ابزاری برای كسب درآمد و تبلیغ محصولات شركتها قرار میدهند، این رفتار والدین با برخی قوانین در حقوق كودك و كنوانسیونهای حمایت از حقوق كودك و قانون جرایم رایانهای منافات دارد و جرم آشكار تلقی میشود.
به خاطر پول و فالوئر
نامش امیر است و 38 سال دارد. پدر یكی از پرطرفدارترین كودكان اینستاگرامی به نام پوریا كه از همان ابتدای تولد، صفحهای را با نام پسرش در این شبكه اجتماعی درست میکند و عكسهای او را در این صفحه با مردم به اشتراك میگذارد. او در این باره گفت: امن حرف شما را قبول ندارم. در گذشته پدر و مادرها سعی میكردند از حداقل امكاناتی كه در دست داشتند، عكسهایی از فرزندانشان ثبت كنند. حالا كه آلبوم از مد افتاده است و تكنولوژی این امكان را به ما داده، چرا لحظات شیرین آنها را ثبت نكنیم؟ باور كنید اگر چند روز در اینستاگرام پوریا پست نگذارم، مردم در دایركت سراغ او را میگیرند و از من شاكی میشوند كه چرا كمكار شدهام!ب.
پریسا، مادر یكی از دیگر از كودكان است كه صفحهای با 600 هزار فالوئر در اینستاگرام دارد. او درخصوص انتشار عكسهای فرزندش اینطور گفت: ااز زمانی كه صحرا هنوز به دنیا نیامده بود، عكسهای سونوگرافیام را در فیسبوكم منتشر میكردم. اصلا قصد تبلیغات نداشته و ندارم. من صفحات مجازی را ایجاد كردم تا حرفهایی كه دوست داشتم به او بگویم را همانجا بنویسم و صحرا بداند كه چقدر دوستش دارم.ب
این قوانین برای خارجیهاست!
سپهر، برادر امیرماكان یكی دیگر از كودكان پرطرفدار اینستاگرامی است. او درخصوص مدیریت صفحه برادر كوچكش اینطور گفت: اامیرماكان صورت شیرینی دارد و مدیریت صفحهاش با من است. اصلا قبول ندارم كه این كار جرم است و این قوانین برای خارجیهاست! هیچكس نیست كه بگوید عكسهای زیبا دوست ندارم و برادر من هم در بزرگسالی چنین ادعایی نخواهد داشت! خانواده من به این روش بسیار شناخته شدهاند و امیرماكان به یكی از مدهای ایران تبدیل شده است. این صفحه روش درآمدزایی ماست.ب
درآمدزایی با تبلیغ
متاسفانه در برخی موارد اشتراكگذاری عكسهای كودكان، تنها به ارائه حالات یك كودك ختم نمیشود. ماجرا از این قرار است كه هنگامی كه صفحه اینستاگرام این كودكان پربیننده شد، شركتها و كمپانیهای بزرگ تبلیغاتی سعی میكنند با هدف قرار دادن این كودكان برای تبلیغات محصولات خود به سود بیشتری برسد.
موسسات تبلیغاتی با وسوسه كردن خانوادهها با پولهای هنگفت، این كودكان را قربانی افزایش سود شركتهای خود میكنند و در این شرایط خانوادهها نیز با تبلیغ محصولات آن شركت به وسیله كودك خود این معامله را قبول میكنند. این در حالی است كه آنها هیچ نگاهی به آینده كودك ندارند و عواقب این عمل را در نظر نمیگیرند. روانشناسان در این حالت میگویند كودك این والدین تبدیل به اكودك كارب شده است. یكی دیگر از تبلیغاتی كه این روزها بسیار پرسر و صدا شده و انتقادات بسیاری نیز به دنبال داشته، آرایش غلیظ برخی كودكان است كه صفحات اینستاگرام را پر كرده است. برخی والدین با پهن كردن لوازم آرایشی برندی خاص در اطراف كودكشان به تبلیغ محصولات آرایشی میپردازند و این در حالی است كه كودك را از پایینترین سنین با مفهومی آشنا میكنند كه او از بچگی كردن تصویری نخواهد داشت...