بنا گزارش روزنامه صبح نو، پس از عرضه نفت در بورس طی دو دوره موفقیت‌آمیز و صدور مجوز شورای عالی هماهنگی اقتصادی قوا برای عرضه ۳ میلیون بشکه دیگر، حال روند فروش نفت در بورس انرژی قانونی شد و در کمیسیون تلفیق بودجه ۹۸ نیز به تصویب رسید که طبق آن، دولت مکلف است نفت را به صورت ماهانه در بورس عرضه نماید.
عرضه نفت در بورس به عنوان یکی از راه های بی‌اثر کردن تحریم‌های نفتی از سوی کارشناسان مطرح بود که به‌رغم تلاش برخی عوامل داخلی و خارجی برای جلوگیری از آن، در آبان‌ماه امسال اجرایی شد و طی
دو دوره، یک میلیون بشکه از آن به فروش رفت اما این روند متوقف شد.
حال طبق مصوبه کمیسیون تلفیق ، وزارت نفت مکلف است ماهانه حداقل دو میلیون بشکه نفت خام سبک ایران و یک میلیون بشکه نفت خام سنگین ایران و دو میلیون بشکه میعانات گازی پالایشگاه پارس جنوبی را به صورت مداوم و منظم با امکان تسویه صددرصد ریالی و امکان تسویه نقدی و مدت‌دار در رینگ بین‌الملل (صادراتی) بورس انرژی در چارچوب قوانین و مقررات سازمان بورس عرضه کند و گزارش عملکرد خود را هر سه ماه به کمیسیون انرژی مجلس ارسال کند.
امکان پرداخت وجه ریالی نفت عرضه شده در بورس
علی اکبر پورابراهیم، مدیرعامل شرکت بازرگانی نفت ضمن استقبال از این تصمیم مجلس شورای اسلامی گفت: وزارت نفت در سال‌های اخیر تجربه متعدد عرضه فرآورده‌های نفتی را در بورس داشته است اما در خصوص نفت خام، فقط تجربه‌ای را در سال 1390 داشت.
وی با بیان اینکه با توجه به شرایط تحریمی که در آن قرار گرفتیم تصمیم بر آن شد تا تجربه پیشین عرضه نفت خام را با تغییراتی تکرار کنیم، ادامه داد: با پیشنهاد وزارت نفت و ابتکار شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا، دوباره نفت خام در بورس انرژی داخل کشور عرضه شد.
پورابراهیم با اشاره به اینکه در دو مرحله پیش یک میلیون بشکه نفت فروخته شد، افزود: بر اساس نتایج عرضه پیشین، اصلاحاتی را به شورای عالی هماهنگی اقتصادی پیشنهاد کردیم که یکی از این اصلاحیه‌ها، کاهش حجم محموله‌ها به 35 هزار بشکه بود.
وی گفت: در اطلاعیه فعلی نسبت به قبلی دو تغییر مهم ایجاد شد یکی اینکه امکان پرداخت وجه محموله به صورت 100 درصد ریالی فراهم شده است همچنین دوره باز پرداخت را به 90 روز افزایش دادیم.
پورابراهیم افزود: متقاضیان خرید نفت در بورس انرژی باید 6 درصد مبلغ مورد معامله را در روز عرضه واریز کنند در حالی که این رقم پیش از آن، 10 درصد بود.
وی درباره تضامین خرید محموله‌های نفتی در بورس هم گفت: کسی که برنده مزایده فروش نفت خام شد باید سقف پرداخت خود را به 20 درصد ارزش محموله برساند و بقیه را باید در مهلت 90 روز پرداخت کند که برای این 80 درصد باقیمانده، ضمانت‌های ال سی ریالی گرفته می‌شود.
مدیرعامل شرکت بازرگانی نفت در پاسخ به این پرسش که آیا پیشنهاد کمیسیون تلفیق بودجه 98 مجلس مبنی بر عرضه ماهانه 5 میلیون بشکه نفت خام و میعانات گازی در بورس انرژی داخلی، امکان‌پذیر است، گفت: تلاش می‌کنیم این پیشنهاد اجرایی شود.
با توجه به وابستگی بودجه دولت به درآمدهای نفتی ضرورت چاره‌اندیشی جهت اجرای راهکارهایی برای مقابله با تحریم‌های نفتی آمریکا بیش از گذشته احساس می‌شود چراکه کاهش صادرات نفت این ابهام را برای کارشناسان به‌وجود آورده که بودجه سال آینده با توجه به روند فعلی تحقق نخواهد یافت. همچنانکه مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی نیز پیش بینی کرد که سال آینده ۶۶ هزار میلیارد تومان از درآمدهای نفتی و ۷ هزار میلیارد تومان از درآمدهای مالیاتی درنظر گرفته شده در لایحه بودجه ۹۸ محقق نخواهد شد.
همچنین اسدالله قره‌خانی، سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس در گفت‌وگویی با اشاره به کسری بودجه سال آینده گفت: « با توجه به تحولات بازار نفت و تحریم‌ها این احتمال هست که میزان درآمدهای نفتی از 143 هزار میلیارد تومان به 100 هزار میلیارد تومان برسد و اگر این اتفاق رخ دهد، ما هم باید تدابیر لازم را اتخاذ کنیم.»
عرضه نفت در بورس یکی از راهکارهای جدی برای دور زدن تحریم‌های نفتی آمریکاست که باعث می‌شود نفت کشور در قالب محموله‌های کوچک و به صورت مویرگی در بازارهای خاکستری منطقه به فروش برسد. عرضه ماهانه حداقل 6 میلیون بشکه نفت خام و میعانات گازی زمینه را برای جذب تجار و سرمایه‌گذاران خارجی در بورس انرژی کشور فراهم می‌کند و بدین ترتیب می‌توان نفت را در بستری غیرقابل شناسایی برای آمریکا به فروش رساند.
همچنین یکی دیگر از مصوبات کمیسیون تلفیق بودجه 98 در رابطه با فروش نفت در بورس مربوط به تسویه بدهی‌های دولت با تحویل نفت خام است که این اقدام نیز به طور قابل ملاحظه‌ای بار بدهی‌های موجود را از دوش دولت برمی‌دارد. طبق این مصوبه دولت مجاز شد؛ خالص بدهی قطعی خود را به اشخاص حقیقی، حقوقی، تعاونی و خصوصی در چارچوب مقررات مربوطه -که تا پایان سال 97 ایجاد شده باشد- را تا مبلغ 20هزار میلیارد تومان از محل تحویل نفت خام براساس قیمت بورس انرژی تسویه کند مقدار نفت تحویلی مازاد بر سقف تعیین شده به منابع عمومی دولت اختصاص می‌یابد.
در مجموع به نظر می‌رسد مجلس شورای اسلامی این بار گام‌های اساسی برای بی‌اثرکردن تحریم‌های آمریکا برداشته و در صدد است با فروش نفت در بورس مانع کسری بودجه دولت در سال 98 شود، اقدامی که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان در صورت تداوم مؤثر خواهد بود.
اما در این راه باید کارشناسان و به ویژه مجلس شورای اسلامی به مشکلاتی که در گذشته درعرضه نفت در بورس وجود داشته، توجه کنند که با رفع آن مشکلات دیگر توقفی در عرضه انرژی در بورس نباشیم.
همچنانکه آقای علی بختیار، عضو کمیسیون انرژی مجلس نحوه انتقال پول را یکی از مسائل جدی می‌داند که باید به آن توجه شود. این نماینده مجلس اعتقاد دارد: «اگر امروز معامله‌ای در بورس انجام می‌شود و فردی می‌خواهد نسبت به خرید در بازار سرمایه اقدام کند باید LC ارزی از یک بانک معتبر ارزی ارائه دهد. در شرایطی که کشور در تحریم‌های بانکی قرار دارد، ارائه LC به این شکل به صورت معتبر در بورس کار را مشکل می کند و این عملیات تحویل نفت در پایانه نفتی و اختلافاتی که ممکن است در ترمینال‌های نفتی رخ دهد در بورس دیده نشده است.»
وی با اشاره به اینکه بورس ایران صرفاً در داخل کشور کار کرده و به صورت منطقه‌ای یا بین‌المللی فعالیت نمی‌کند، ادامه داد: عرضه نفت خام در بورس می تواند کشور را دچار مشکلات جدی کند چراکه فروش نفت بازار جهانی می‌خواهد و شخصی که کشتی 2 میلیون بشکه‌ای نفت را خریداری می‌کند صرفاً نمی‌تواند آن را در بازار داخل به فروش برساند.
نماینده مردم گلپایگان می‌گوید: «فردی که نفت را از بورس خریداری می‌کند باید این نفت را به پالایشگاه‌های خارج از کشور عرضه کند و احتمال اینکه چند نفر به صورت موازی با یک پالایشگاه نفتی در خارج از کشور مذاکره کرده و قیمت‌ها را به هم بریزند وجود دارد.»
حال با توجه به تجربه‌هایی که در عرضه نفت در بورس داشته‌ایم باید سازوکارهای مشخص و دقیق برای عرضه نفت در بورس تعیین شود تا این راهکار بتواند گرهی از مشکلات نفتی کشور بگشاید و بتواند به عنوان یک پایه پولی مطمئن یکی از منابع درآمدی بودجه سال آینده کشور شود.
