سرويس سیاسی جوان آنلاين: یک مقام مطلع در سازمان انرژی اتمی گفت که توقف برخی تعهدات برجامی بر اساس دستور شورای عالی امنیت ملی آغاز شده است.
به گزارش «جوان» یکی از مهمترین اقدامات ایران در مقابل بدعهدی اروپاییها و همچنین خروج یکجانبه امریکا از برجام، بیاعتبار کردن برخی تعهدات برجامی بود. ایران در قالب برجام تعهدات گستردهای را تقبل کرده است که برخی از آنها در چارچوب ان. پی. تی و برخی دیگر در قالب اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی است، با این حال برخی دیگر از محدودیتها فراتر از تمام این موارد و شامل تعهداتی است که بخشی از فعالیتهای هستهای ایران را به صورت بنیادین محدود میکند. این محدودیتها شامل محدودیت در درصد میزان غنیسازی، محدودیت در تعدد مکانهای غنیسازی و همچنین حجم مواد ذخیره شده غنی شده است.
در این بین اولین اقدام ایران در مقابل عهدشکنی غربیها لغو همین محدودیت بود، البته این اقدام در قدم اول بسیار ملایم بود و شامل موارد خاصی نمیشد چراکه ایران قصد داشت مهلتی دیگر به کشورهای اروپایی برای کاهش تعهدات خود بدهد.
محدودیتهایی که ایران در قدم اول قصد لغو آنها را دارد، عملاً به وسیله عدم تمدید معافیتهای هستهای امریکا دیگر توان اجرایی شدن را ندارد. یک هفته قبل از شروع برجام امریکا برخی معافیتهای هستهای در چارچوب برجام را لغو کرد.
بر اساس سخنان کریستوفر فورد معاون وزیر امور خارجه امریکا معافیتهایی که برای ادامه همکاری دیگر اعضای توافق هستهای برای همکاری با ایران در سه سایت هستهای این کشور یعنی فردو، بوشهر و اراک صادر شده بودند، تمدید میشوند، اما به جای اینکه این معافیتها برای ١٨٠روز تمدید شوند ٩٠ روز تمدید خواهند شد. دو معافیت دیگر که در زمینه صدور آب سنگین به مقصد عمان و صدور مازاد بر ٣٠٠ کیلو گرم اورانیوم غنی شده در مقابل واردات اورانیوم طبیعی یا ماده هستهای موسوم به کیک زرد، لغو خواهد شد.
قدم اول ایران
حالا چند روز پس از بیانیه روحانی به نظر میرسد ایران گامهای اجرایی را برای لغو محدودیتها آغاز کرده است. یک مقام مطلع در سازمان انرژی اتمی گفت: اجرای برنامههای مربوط به توقف برخی تعهدات کشور در برجام که در بیانیه شورای عالی امنیت ملی بر آن تأکید شده آغاز گردیده است. وی خاطرنشان ساخت: توقف برنامههای مربوط به رعایت سقف تولید اورانیوم غنیشده و همچنین تولید بدون محدودیت آب سنگین در تأسیسات اراک که در دوره ۶۰ روزه مربوط به گام اول بر انجام آن تأکید گردیده، برنامههایی است که با جدیت دنبال میشود.
این مقام مسئول که نخواست نام وی اعلام گردد، افزود: طی روزهای جاری برای آگاهی افکار عمومی از اقدامات انجامشده، برنامههایی برای بازدید نمایندگان رسانههای گروهی از تأسیسات فعال در نطنز و اراک پیشبینی شده که بهزودی اعلام خواهد شد.
ایران چه محدودیتهایی را برداشته است
مطابق توافق برجام ایران مجاز بود که تا سقف ۳۰۰ کیلوگرم اورانیوم با خلوص کم در انبارهای خود نگهداری کند. میزان تعیین شده ذخیره آب سنگین ایران هم ۱۳۰تن بود. آژانس بینالمللی انرژی اتمی در ۱۴ گزارش خود طی هزارو ۲۰۸ روز گذشته، تأیید کرده بود که ایران درباره اورانیوم غنی شده به تعهد خود پایبند بوده است. درباره آب سنگین چند بار ایران به طور بسیار محدودی در حد ۱۰۰کیلوگرم از میزان مجاز نگهداری فراتر رفت، اما به سرعت خود را با تعهد برجامیاش هماهنگ کرد.
بحث تولید آب سنگین برای تأسیسات هستهای ایران در اراک یکی از چالشبرانگیزترین موارد برجام بود که ماهها وقت برای توافق درباره آن صرف شد. این آب سنگین اجازه راهاندازی رآکتورهای نسل جدید در حوزه تولید انرژی را میدهد که کشورهای غربی مدعی استفاده از آن در حوزه تسلیحاتی بودند. همچنین محدود کردن ایران در حوزه ذخیره مواد هستهای به ادعای غربیها اجازه حرکت سریع ایران را به سمت تولید بمب هستهای کاهش میدهد.
قدمهای بعدی ایران چه خواهد بود
نکته اصلی در این باره این است که این دو مورد قدم اول ایران در این حوزه نخواهد بود و میتوان به زودی انتظار قدمهای جدیتری را نیز داشت و اروپاییها باید به فکر اقدامات جدیتری برای حفظ برجام باشند. اگر اروپاییها عقلانیت کافی را به کار گیرند، طی این ۶۰ روز اقداماتی انجام خواهند داد. حداقل و آسانترین کاری که در مقطع فعلی اروپا میتواند انجام دهد این است که سهمیهای از نفت ایران را خریداری کرده و پول آن را یا از طریق اینستکس یا سرمایهگذاری در شرکتهای کوچک یا انتقال کالا به ایران پرداخت کند. اگر اروپا هیچ اقدامی انجام ندهد و همچنان بخواهد تعلل کند، ایران وارد فاز دوم خواهد شد. ورود به فاز دوم نیز به معنای خروج ایران از برجام نیست بلکه ممکن است ایران در فاز دوم تا حدودی در بازرسیها با طمأنینه و فاصله بیشتری اقدام کند، بنابراین ایران گام به گام و فاز به فاز پیش خواهد رفت و فاز اول فعلاً هشدار به اروپا را در دل خود دارد. با وجودی که مشکلات فعلی ایران ناشی از اقدامات تحریمی امریکاست، اما اروپا نیز به تعهدات خود عمل نکرده است و پس از این برای حفظ برجام باید جدیت نشان دهد، به خصوص آنکه پس از خروج دونالد ترامپ از توافق برجام، ایران بارها اعلام کرده بود اقدامات متقابل را در زمان مقتضی انجام خواهد داد، اما چون تهران امیدوار به نتیجه دادن اینستکس و دیگر اقدامات اروپا بود، تاحدودی دست نگه داشت.
حالا باید دید آیا اروپا میتواند در مسیر اجرای برجام قدم بلندتری بردارد یا باید در انتظار قدمهای بعدی ایران در این خصوص باشیم.