سرویس جامعه جوان آنلاین: براساس آییننامه ابلاغی سال ۹۴وزارت علوم، دانشجویان دوره کارشناسی ارشد میتوانند در دوره تحصیل خود حداکثر ۱۲واحد به عنوان جبرانی بگذرانند، اما میزان شهریه و ترتیب ارائه دروس هر دوره تحصیلی، رشته یا گرایش بر عهده گروه آموزشی است.
وقتی هیئت امنا حکم میکند
نکته قابل توجه در این آییننامه که البته با اعتراض و تجمعات بسیاری از دانشجویان دانشگاههای مختلف به خصوص دانشگاههای برتر همراه بود، بحث دریافت شهریه از دروس جبرانی است؛ زیرا دانشجویان معترض دریافت هزینه از این دروس را مغایر قانون اساسی و رایگان بودن آموزش عالی تلقی میکنند و معتقد هستند که براساس قانون تحصیل دانشجویان در دوره روزانه باید رایگان و بدون پرداخت هیچ هزینهای صورت بگیرد.
از سوی دیگر مسئولان دانشگاههای مختلف هم دلایل خاص خود را برای دریافت شهریه بابت ارائه دروس جبرانی دارند. بهطور مثال سیدحسین حسینی، معاون آموزشی دانشگاه تهران درباره علت دریافت شهریه از دانشجویان برای دروس جبرانی گفته بود: «براساس آییننامه، دانشجویان روزانه نباید شهریهای را پرداخت کنند، ولی اگر در رشتهای پذیرش شوند که نیاز باشد برای آنها درسهایی تحتعنوان دروس جبرانی ارائه شود، براساس مقررات که هم مصوب هیئتامنای دانشگاه است و هم تبصره ماده ۹ آییننامه آموزشی دوره کارشناسیارشد که عنوان میکند امکان ارائه ۱۲ واحد درس جبرانی به این دانشجویان وجود دارد که هزینه این دروس طبق تعرفه مصوبه هیئتامنای دانشگاه دریافت میشود.»
افت کیفی آموزش!
هرچند دانشگاهها بابت ارائه این دروس از دانشجویان خود شهریه دریافت میکنند، اما نکته جالب اینکه برخی رؤسای دانشگاهها مانند سیدحسن صدوق، رئیس دانشگاه شهید بهشتی در اسفند ۹۷ حضور این دانشجویان را باعث افت کیفی آموزش و حتی ریزش اعتبارات دانشگاهها دانسته و عنوان کرده است: «دانشجویان سنواتی، بهویژه در دوره کارشناسی ارشد از جمله عوامل تأثیرگذار در افت کیفی آموزش و ریزش و سایش اعتبارات دانشگاه به حساب میآیند. مشکل باز بودن انتخاب رشتههای ارشد برای رشتههای نامرتبط و نیاز به گذراندن واحدهای درسی اضافی و جبرانی و درنتیجه بار مالی و هزینههای گزاف تحمیلشده بر دانشگاه به دلیل ارائه دروس پیشنیاز و پرداخت حقالتدریس ازجمله مشکلات ماست.»
بی برنامگی وزارت علوم
مسئولان دانشگاههای کشور کم و بیش اظهاراتی درباره دریافت شهریه دروس جبرانی داشتهاند، اما نکته قابل تأمل این است که هیچکدام از مسئولان وزارت علوم تا امروز واکنشی نسبت به این مسئله نداشتهاند.
حتی پیگیری برخی رسانهها در سال گذشته از مسئولان وزارت علوم به نتیجهای نرسید و گویی بالاترین مرجع تصمیمگیری در آموزش عالی کشور نیز برنامه مشخصی برای دریافت یا عدمدریافت شهریه بابت این دروس ندارد و در این مدت ترجیح دادند دعوا بین دانشجویان و مسئولان در همان زمین دانشگاهها باقی بماند.
در واقع دانشجویان در آزمونی بزرگ شرکت کرده و پذیرفته میشدند، اما مسئولان دانشگاه معتقد بودند که اگر دانشجویی برای ادامه تحصیل وارد رشتهای متفاوت شود، باید تعدادی از واحدها را به عنوان واحدهای جبرانی بگذراند و شهریه پرداخت کند.
تاوانی به نام شهریه
در اعتراضهایی که در سالهای اخیر در دانشگاههای بزرگ کشور برپا بود، دانشجویان معتقد بودند که اقدام دانشگاهها برای گذراندن دروس جبرانی و دریافت شهریه از دانشجویان مغایر قانون اساسی است که در آن تحصیل رایگان تلقی شده است.
حرف دیگر دانشجویان این بود که برخی از رشتههای کارشناسی ارشد، دوره کارشناسی ندارند یا حتی گاه ظرفیت پذیرش در دوره لیسانس به اندازهای محدود است که ظرفیت ارشد از آن بیشتر است. در این شرایط به طور طبیعی عدهای مازاد از رشتههای دیگر وارد دوره کارشناسی ارشد میشوند. ضمن اینکه در قانون اساسی تأکید شده، آموزش عالی در حد خودکفایی کشور باید رایگان باشد.
پایان یک ماجرای غیرقانونی
با وجود اینکه در طول این سالها نه تنها رؤسای دانشگاهها حاضر نبودند از دریافت شهریه دروس جبرانی کنار بکشند، مسئولان وزارت علوم هم که قطعاً اصلیترین دستگاه اجرایی برای ورود به چنین مباحثی است، تنها به تماشای کشوقوسهای دانشجویان با رؤسای دانشگاهها بسنده کردند.
اما حکم دیوان نشان میدهد در تمام این مدت حق با دانشجویان بوده است و نباید ریالی بابت ارائه دروس جبرانی از دانشجویان گرفته میشد؛ چراکه دیوان عدالت اداری دریافت این مبلغ از دانشجویان را مغایر قانون دانسته و همین مسئله برای اثبات عمل غیرقانونی دانشگاهها کافی است. حالا تکلیف پولهایی که در این مدت از دانشجویان گرفته شده چه میشود؟!