هندیها اعلام کردهاند واردات نفت از ایران را صفر کرده و دیگر نفتی از ایران وارد نمیکنند؛ مودی نخست وزیر هند که در انتخابات اخیر هندوستان هم به پیروزی رسیدهاست، در کشمکش تحریمی ایران به طور کامل از امریکا تبعیت کرد و قصد دارد نفت مورد نیاز خود را از کشورهای دیگر تأمین کند. قیمت نفت ایران طی یک سال اخیر تا به امروز جزو ارزانترین نفتهای وارداتی هند بودهاست و این جدای از امتیازاتی است که در حوزه حمل و نقل و تخفیفهای پنهان نصیب پالایشگران هندی میشود. نخست وزیر این کشور رابطه نزدیکی با امریکا و اسرائیل دارد و در میان سیاستمداران این کشور، غربگرا شناخته میشود و با وجود روابط نسبتاً خوبی که با تهران برقرار کرده بود، اما در نهایت تصمیم گرفت راه خود را از ایران جدا کند.
این البته خصلت هندیهاست که در اینگونه مواقع با بازیهای خستهکننده به دنبال اخذ امتیازات بیشتری هستند، اما این مرتبه، دهلینو زمین بازی را تغییر داده و تصمیم گرفته کنار بنشیند. یکی از دلایل مهم کنارهگیری هندیها این است که در تجارت میان دو کشور، رابطه منطقی وجود ندارد و خروج ارز از هند به سمت ایران، از وارداتش بیشتر است درست بر عکس عربستان و برخی کشورهای نفتی که تجارت میان دو کشور، در بالاترین سطح قرار دارد.
از این ماجرا بگذریم، برگ برنده ایران در رابطه دو طرفه میان تهران و دهلینو، بندر چابهار است که از تحریمها معاف شدهاست. این به چه معناست؟ بسیار ساده است، امریکا واردات نفت هند از ایران را از تحریم مستثنا نکرده و در ازای آن بندر چابهار را مستثنا کرده است که کاملاً به سود هندیها و برای ایران – دراین شرایط- چندان در اولویت نیست. اینکه امریکا بندر چابهار را از تحریمها معاف کرده، به دلیل تضعیف چین در منطقه است زیرا پکن با سرمایهگذاری در بندر گوادور پاکستان و بنا کردن زیرساختهای بندری و عمرانی در این کشور، قصد دارد بازارهای خود را تا اروپا توسعه دهد و این به معنای قدرتمند شدن چین است.
این در حالی است که مقایسه بندر گوادور و چابهار نشان میدهد بندر ایرانی در مقایسه با بندر پاکستانی از موقعیت بهتری برخوردار است و با نظر به وجود زیرساختهای قوی عمرانی و ریلی در ایران و همچنین امنیت کاملی که در کشور وجود دارد، هندیها سریعتر از چینیها میتوانند راه خود را هموار کنند.
امریکا طی یک دهه گذشته از هر ابزاری برای کند کردن رشد اقتصادی چین و تضعیف اقتصاد این کشور بهره بردهاست و به هیچ عنوان علاقهای به چینیسازی گوادور ندارد، هرچند که حاضر نیست تحریمها را به چین کشانده یا با تهدید مستقیم اسلامآباد، این کشور را برای کنار گذاشتن چین از گوادور تحت فشار قرار دهد.
هندیها از ایران نفت وارد نمیکنند و در ازای آن به بندری دسترسی دارند که میتواند منافع این کشور و امریکا را تأمین کند. وزیر امور خارجه دیروز در یک سفر مهم به چابهار سفر کرد و طی بازدید از این بندر، بلافاصله راهی پاکستان شد و با نخست وزیر این کشور دیدار کرد. سفری که میتواند هندیها را با احساس خطر مواجه کند و این خطر زمانی جدیتر میشود که ظریف از احداث پارک پتروشیمی در چابهار توسط چینیها خبر داد.
این خبر بدترین اتفاق برای هندیهاست، زیرا دهلینو بهشدت به دنبال احداث چند مجتمع پتروشیمی در این بندر است تا نیازهای خود را تأمین کند. هندیها به دلیل توسعه صنعت کشاورزی خود به کود شیمیایی و اوره نیاز دارند که قصد داشته و دارند این نیاز را با احداث این واحدها در ایران برطرف کنند. حالا ظریف با این پیام، نشان داد در صورت عملیشدن توقف واردات نفت ایران توسط هند، تهران به سوی اجرایی کردن بنادر دو قلو – چابهار و گوادور- پیش خواهد رفت که امتیازی مهم برای چین و خطری بسیار بزرگ برای هند و امریکاست.
بهرهگیری از کارتهای بازی و نشاندادن جدیت جمهوری اسلامی ایران در پاسداشت از منافع ملی خود در زمین چابهار، کمترین اقدامی است که از دولت انتظار میرود؛ به طور قطع هندیها علاقهای ندارند چابهار را از دست بدهند و در ازای آن، شاهد قدرتگیری چینی باشند که به دنبال اجراییکردن جاده ابریشم تا چند سال آینده است.