اردیبهشت ماه گذشته، تهران در شرایطی میزبان النا دوهان، گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل شد که باید پیه هر گونه گزارشی را به تن میمالید، حتی گزارشی که احیاناً ممکن بود خانم دوهان آن را بیطرفانه منتشر نکند. دوهان نهایتاً پس از ۱۰ روز اقامت در ایران در عین آزادی عمل کامل، گزارشی منتشر کرد که مهر تأییدی بود بر اثرات ظالمانه تحریمهای مخرب غرب و در رأس آن امریکا علیه ایران؛ گزارشی که البته تنها ناشی از فعالیتهای خانم دوهان در ایران نبود بلکه او، قبل از سفر بیشتر از دو سال روی آن کار کرده بود. نکته دیگری که بر اهمیت این گزارش افزوده، این است که ایران در دیدارهای دوهان با سمنها (NGOs) نقشی نداشت و برنامه این دیدارها را خودش تنظیم کرده بود. دوهان در شرایطی به ایران آمد که مخالفان سفر او ترسیده بودند، توپ نقض حقوق بشر از زمین ایران به زمین امریکا و اروپا بیفتد، از این رو حقوق سیاسی و مدنی را به میان کشیدند.
دکتر مهدی جلالیشاد در گفتگو با «جوان» ضمن اشاره به مدارج علمی گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل میگوید: «خانم دوهان درجه علمی دکترای حقوق بینالملل و دکترای حقوق اروپا از دانشگاه دولتی بلاروس و سالها سوابق علمی و پژوهشی و اجرایی دارد، از این رو موضعگیریهای او را میتوان در حد نظریات دکترین حقوقی در نظر گرفت، به همین دلیل مردم وی را به عنوان گزارشگر ساده نبینند.» جلالیشاد میگوید: «علاوه بر اینکه نظریات کارشناسی دوهان دست ایران را برای طرح دعوای حقوقی در مجامع بینالمللی باز میکند، از این موضوع هم نباید غافل شد که قبلاً هم ایران دارای چنین حقی بوده است و اکنون با وجود گزارش گزارشگر سازمان ملل، امکان اقدام حقوقی بیشتر از قبل فراهم میشود.»
به گفته جلالیشاد، از این گزارش استفادههای زیادی میتوان کرد، نه تنها ایران بلکه از این به بعد در بیانیههای عدمتعهد و کشورهای در حال توسعه گروه ۷۷ و کشورهایی که دغدغههای اینچنینی دارند، به آن استناد خواهد شد: «برای ایران هم گزارش یاد شده یک سند حقوقی است و هر استفادهای میتوان از آن کرد. میتوان در محاکم قضایی دوجانبه و بینالمللی از آن استفاده کرد.» این کارشناس حقوق بینالملل تأکید دارد که ایران در جهت استیفای حقوق حقه خود میتواند به ICJ (دیوان بینالمللی دادگستری) مراجعه کند و از طریق سازمانهای حقوقی بینالمللی و حتی حمایت مؤسسات حقوقی بینالمللی اقدام کند. به گفته دکتر جلالیشاد تأثیرات تحریم، فقط متوجه وضعیت معیشت نیست بلکه جنبه دیگری از آثار تحریمها بر مردم ایران نیز اهمیت دارد. تحریمها بر شرایط پیشرفت علمی و دستاوردهای دانشبنیان یک ملت هم اثر میگذارد که حتماً باید به این نکته توجه شود. تحریمها بر ورزش، میراث فرهنگی، کارهای آکادمیک و همچنین رفاه اجتماعی نیز اثرگذارند.
جلالیشاد ضمن تأکید بر اهمیت قدرت رسانه در جهان به موضوع حضور اتباع خارجی در ایران اشاره دارد: «در گزارش خانم دوهان بحث حضور اتباع خارجی در ایران قابل طرح است. بیش از ۱۰ تا ۱۴ درصد از ساکنان ایران اتباع خارجی هستند. هر چند عمده آنها افغان هستند، ولی صرفاً به افغانها محدود نمیشوند.»
جلالیشاد یادآور شد: «در این راستا مرکز حقوق بینالمللی ریاست جمهوری تکالیف و تعهداتی درباره ملت و حقوق ملت دارد و باید آن را در مجامع بینالمللی پیگیری کند و به غیر از آن قوه قضائیه به تصدی دادستانی باید اقدام کند. این موارد از لحاظ تکلیف کلی، همه مؤسسات حقوق بینالملل و همه افرادی که تخصص دارند و دانشآموخته حقوق بینالملل هستند، باید نظراتشان را در این مورد اعلام کنند.»