کشور ما چندین دهه است که با پدیده ورود مهاجران غیرقانونی کشور افغانستان درگیر است و با گذشت مدت‌زمان طولانی سازوکار‌های به کار گرفته شده برای سامان بخشیدن به این معضل راه به جایی نبرده است. عدم ثبات در کشور افغانستان سبب شده آسیب‌های آن به کشور ما سرازیر شود و به دنبال آن معضلات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی جامعه ما را با خود درگیر کند. مداخلات مستمر دولت‌های غرب در امور داخلی این کشور، عدم شکل‌گیری دولت یا حکومت باثباتی را منجر شده است، از همین‌رو با گسترش ناامنی‌ها عمده مردم این کشور چاره‌ای جز مهاجرت از کشور نداشته و ندارند. مقصد آن‌هایی که صاحب تخصص و بضاعت مالی بودند، عمدتاً کشور‌های اروپایی بوده و آن‌هایی هم که از بضاعت مالی برخوردار نبودند راهی کشور ما شدند و دول غرب نیز که آتش‌بیار معرکه موجود قلمداد می‌شوند به دلیل نداشتن مرز مشترک با افغانستان تلاش کردند جامعه خود را از آسیب‌هایی که مهاجران به دنبال خود ایجاد می‌کنند، مصون دارند.
این روز‌ها چالش‌های بسیاری در بدنه اجتماعی و شبکه‌های اجتماعی درباره حضور غیرقانونی مهاجران افغانستان ایجاد شده است. همزمان با تسلط طالبان بر افغانستان، هجوم گسترده مهاجران افغان به سمت مرز‌های ایران شدت گرفته و این اتباع بدون اینکه در اردوگاه‌ها اسکان داده شوند در شهر‌ها و روستای کشور ساکن شده‌اند، به‌طوری‌که از همان زمان اقلیم بسیاری از شهر‌ها و روستا‌ها به یک‌باره تغییر پیدا کرد و به صورت شهر، محله یا روستایی در افغانستان درآمد. همین رویداد نگرانی‌های بسیاری را در بدنه اجتماعی ایجاد کرد و چرایی این نابسامانی را مورد پرسش قرار داد.
فردی که به صورت غیرمجاز در کشورمان زندگی می‌کند، شخصی بدون هویت محسوب می‌شود و زمانی هم که مرتکب جرم شود، امکان ردیابی و بازداشت او وجود ندارد. حادثه تروریستی در بارگاه امام رضا (ع) نمونه بارزی از پناه دادن به اتباع غیرمجاز است. متهم که از اتباع غیرمجاز افغانستان بود، همراه برادر و دوستانش در یکی از محله‌های مشهد کار و زندگی می‌کرد و در فرصتی که به دست آورد حادثه‌ای را رقم زد که جامعه را تکان داد.
ما در صفحه حوادث، گزارش و اخبار بسیاری را منتشر می‌کنیم که مرتکبان آن اتباعی هستند که به صورت غیرقانونی وارد کشور و بروز جرائم بسیاری را منجر شده‌اند. تشکیل باند‌های آدم‌ربایی سازماندهی شده از سوی اتباع غیرمجاز که وظیفه آن‌ها گروگان گرفتن هموطنانشان برای اخاذی از خانواده‌هایشان است، از جمله اتفاق‌هایی است که همزمان با ساکن شدن اتباع غیرمجاز در کشور شدت گرفته که آمار آن در پلیس آگاهی کشور موجود است. تشکیل باند‌های سرقت و قاچاق اموال سرقت شده به کشور افغانستان، تعرض به کودکان، قتل و بروز جرائم دیگر از سوی اتباع اتفاق‌هایی است که مدام در حال بروز است.
تردیدی وجود ندارد ما با کشور افغانستان دارای اشتراک مذهبی، تاریخی و فرهنگی هستیم و ملت این کشور در دهههای گذشته تحت دخالت‌های دولت‌های غربی آسیب‌های بسیاری را تحمل کرده‌اند، اما این اشتراکات نباید سبب شود خدماتی که از سوی دولت ما به اتباع داده می‌شود، علیه کشورمان به کار گرفته شود، از همین‌رو جای تأسف است که پس از گذشت دهههای زیادی از بروز این معضل، دولت‌ها هنوز سازوکار‌های مشخصی را برای این آسیب به کار نگرفته‌اند. موضوع دیگر در این خصوص ناامن بودن مرز‌های شرقی کشور است که در دهههای گذشته منجر به قاچاق موادمخدر، ورود گروه‌های تروریستی و ورود اتباع غیرمجاز به کشور شده و هزینه‌های بسیاری را بر دوش جامعه گذاشته است، به‌طوری‌که اگر هزینه‌های ایجاد شده صرف امن شدن مرز‌های می‌شد، امکان بروز این گستره از آسیب ممکن نبود.
اتباع غیرمجاز مثل هر پدیده غیرمجاز و در هر کجای جهان که باشد با خود آسیب به دنبال دارد و آسیب‌هایی که از مجرای شکل‌گیری یک ملت غیرمجاز در جامعه به کشور وارد می‌شود، مشخص نیست دامنه‌اش به چه حوادثی منجر شود.
