جوان آنلاین: قهرمان‌پروری و قهرمان‌سازی مهم‌ترین راهبرد مقابله با مسئله سلبریتی‌هاست؛ توجه نکردن به مسئله قهرمان‌سازی در جامعه و عدم بهره‌مندی از ظرفیت شخصیت‌های شاخص و برجسته حوزه‌های مختلف منتج به پدیده ناموزون و نچسبی به اسم «سلبریتی» می‌شود. وقتی جامعه‌ای از وجود قهرمانان واقعی خالی می‌شود، پهلوان پنبه‌ها و شاخ‌های مجازی فرصت عرض‌اندام پیدا می‌کنند.
بروز فتنه سال گذشته و نقش‌آفرینی مخرب و اقدامات ضد ملی و مردمی برخی سلبریتی ها، باعث شد بسیاری از دلسوزان و دغدغه‌مندان کشور سؤالاتی را در رابطه با این تحرکات سلبریتی‌ها مطرح کنند. در واقع اوضاع یله و رها شده فضای مجازی و اقدامات خلاف قانون و ضد حاکمیتی برخی از چهره‌های شناخته‌شده عرصه‌های فرهنگی و هنری در آن که گاهی به همنوایی این افراد مشهور با دشمن و حتی صدور فرمان ایجاد اغتشاش و آشوب همراه می‌شد، زمینه نگرانی و چاره‌جویی را برای کنترل بیشتر حاکمیت بر این فضا و کنشگرانی که دنبال‌کنندگان زیادی دارند، برای همگان ایجاد کرد.
سلبریتیسم ویرانگر
ناظران و چهره‌های دانشگاهی حوزه‌های علوم اجتماعی و پژوهشگران حوزه رفتاری به عنوان یکی از راه‌های مقابله و کنترل این فضا، موضوع پرورش و ایجاد قشری به نام سلبریتی‌های فرهنگی را مطرح می‌کردند. دکتر مجید ابهری، جامعه‌شناس و رفتار‌شناس ایرانی یکی از این افراد است که ضمن انتقاد به عدم تدبیر مسئولان در مواجهه با این پدیده می‌گوید: «متأسفانه هیچ کدام از نهاد‌های فرهنگی و تربیتی در جامعه به فکر پیشگیری و اصلاح مقابله نیستند. متفکران، نخبگان ادبیات فارسی، فرهنگ تربیتی و اجتماعی باید دور یکدیگر جمع شوند و به ریشه‌یابی و علت‌شناسی این پدیده‌های ویرانگر بپردازند تا شاید بتوانیم کار را قبل از رسیدن به ویرانی اتمی متوقف کنیم.»
این جامعه‌شناس شناخته‌شده کشورمان در ادامه می‌افزاید: «در حال حاضر جامعه ما دچار شلختگی فرهنگی و آشفتگی اجتماعی‌شده و از آنجایی که برخی از والدین و مربیان درباره فرزندان، نوجوانان و جوانان احساس مسئولیت نکرده یا اینکه این احساس چندان قاطعانه و خلاق و سازنده نبوده، جوانان در تابعیت از سلبریتی‌ها، فضای مجازی و شبکه‌های ماهواره‌ای، انواع پوشش‌ها را از روی نماد‌های موجود در این فضا‌ها انتخاب کرده و به کار می‌برند.»
ابهری در خصوص مواجهه با موضوع سلبریتی‌ها خاطر نشان می‌کند: «باید با استفاده از رفتارشناسان، روان‌شناسان و جامعه‌شناسان ضمن بررسی و ارزشیابی نهاد‌های فرهنگی و تربیتی دلسوزانه قدم به میدان گذارند و اجازه ندهند هر کس به هر شکل دلخواه وارد میدان شود. برای پیشگیری و اصلاح امور یادشده باید از کارشناسان، اساتید و پژوهشگران دلسوز و دانشمند بهره‌گیری کرده و به جای انجام برنامه‌های روبنایی و ظاهری به کار‌های ریشه‌ای و عمقی دست بزنیم.»
در روز‌های اخیر نیز برخی مسئولان دولتی انتقادات بحق و درستی را به نسبت به رفتار و اقدامات سلبریتی‌ها در عرصه‌های مختلف و بزنگاه‌ها مطرح کردند. یکی از کسانی که اظهاراتش در این حوزه بازخورد رسانه‌ای زیادی پیدا کرده‌است، انسیه خزعلی معاون امور زنان و خانواده رئیس‌جمهور است. خزعلی چند روز پیش در نشست «ارائه ظرفیت‌های حوزه علمیه خواهران در همکاری با معاونت زن وخانواده» که در مؤسسه آموزش عالی حوزوی معصومیه خواهران برگزار شد، گفته بود: «افراد حوزوی که استعداد و توانایی اولیه برای کار‌های هنری و رسانه‌ای مانند ساخت فیلم، بازیگری و فیلمنامه دارند، معرفی شوند تا آموزش‌های لازم را فرا بگیرند. چرا ما باید اسیر سلبریتی‌ها باشیم که حرکت‌های ضدارزشی می‌کنند.»
روزنامه جوان روز گذشته با انتشار مطلبی در واکنش به اظهارات معاون امور زنان و خانواده رئیس‌جمهور نوشت: «راهکار سلبریتی‌ها در ایران را باید در ضعف مدیریت‌های فرهنگی جست‌وجو کرد که در طراحی ساز و کار‌هایی که بتواند فضای عمومی کشور را مدیریت کند، دچار غفلت و کم‌کاری هستند و گرنه در صورت اصلاح نشدن فضای عمومی سینما و تئاتر هر طلبه‌ای که به این فضا ورود می‌کند، می‌تواند به سرعت به جایگاهی برسد که شاید خود نیاز به مددرسانی داشته باشد.»
پرورش سلبریتی؛ پروژه یا پروسه؟
محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در رابطه با چگونگی مواجهه و ورود به مسئله پرورش سلبریتی می‌گوید: «دوستانی که در چنین بحث‌هایی اظهارنظر می‌کنند، تصور می‌کنند کار پروژه‌ای است، در حالی که این موارد بیشتر پروژه نیست. شکل گرفتن سلبریتی پروسه‌ای است که باید در یک فرآیند متداول و طبیعی اتفاق بیفتد. خیلی نقش مهندسی و مدیریت در اینجا کار را جلو نمی‌برد، بلکه فضای عمومی است که شکل می‌گیرد و مردم و هنرمندان غالباً در فضا‌های ویژه‌ای به نقطه‌ای می‌رسند که به چهره‌های خاص تبدیل می‌شوند.»
اسماعیلی با تأکید بر اینکه در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بنای ما این است که همه عناصر فرهنگی شناخته‌شده و ناشناخته فرصت کنشگری داشته‌باشند، می‌افزاید: اینکه کدام چهره در منظر عمومی بیشتر مورد اقبال قرار می‌گیرد به ذائقه مخاطب و نقش‌آفرینی خود این بازیگران، کنشگران و چهره‌ها برمی‌گردد. شرایط عمومی جامعه این را تعیین می‌کند و دستور‌ی نیست و توقعی هم نیست دستگاه‌های دولتی بخواهند چنین کاری کنند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی خاطر نشان می‌کند: باید تلاش کنیم همه چهره‌ها در حوزه‌های مختلف اجتماعی کنش‌های متناسب با اقتضائات زیست‌بوم ایرانی - اسلامی داشته‌باشند و این وظیفه ماست، اما چهره‌سازی مهندسی نیست و خیلی با این ادبیات در این حوزه موافق نیستم.
راهبرد قهرمان‌سازی
واقعیت این است که راه مواجهه با مسئله سلبریتی‌ها ایجاد و تأسیس مدرسه و کارگاه سلبریتی‌سازی نیست و همانطور که وزیر ارشاد می‌گوید این مسئله یک پروسه و روند است که در زمان کوتاه به نتیجه نمی‌رسد. به غیر از توسعه فضای مجازی و تحولات تکنولوژیک که همه دنیا متأثر از ابعاد مختلف آن است و صرفاً بعضی از خروجی‌های متنوع آن مسئله شکل‌گیری شاخ‌های مجازی، بلاگرها، استریمینگ و سلبریتی‌ها محسوب می‌شود؛ لکن یکی از مهم‌ترین دلایل عمده در رشد عجیب و غریب پدیده سلبریتی در کشورمان عدم قهرمان‌سازی از شخصیت‌ها و چهره‌های ملی و شاخص است. روشن است وقتی جامعه‌ای از قهرمانان واقعی که در حوزه‌های مختلف افتخار‌آفرینی کرده و می‌کنند، خالی و تهی بشود، جای آن‌ها را قهرمانان بدلی و کاذبی مثل سلبریتی‌ها می‌گیرند که در بزنگاه‌های تاریخی به جای وحدت‌آفرینی و خدمت به فرهنگ و تمدن کشورشان به عناصر نفوذی دشمن در جبهه خودی تبدیل می‌شوند. جامعه ممکن است در یک بازه زمانی کوتاه مشغول برخی سلبریتی‌ها بشود، اما به دلیل بی‌ریشه‌بودن آن‌ها به همان سرعت فراموش می‌شوند، ولی قهرمانان واقعی و اسطوره‌های وطنی محبوب نسل‌ها می‌مانند.
