جوان آنلاین: «اسناد کشف حجاب و کتابهای موجزی در این زمینه منتشر شده، اما کتاب جامعی که دایرهالمعارفگونه باشد و بتوان به آن ارجاع داد، هنوز منتشر نشده است. آثاری که در این زمینه وجود دارد، معمولاً بخشی از واقعیت است و کامل به آن نپرداختهاند.»
واقعه کشف حجاب که به دنبال تصویب قانونی در ۱۷دیماه ۱۳۱۴ در ایران رخ داد، یکی از اقدامات رضاشاه پهلوی بود که به موجب آن، زنان و دختران ایرانی از استفاده از چادر، روبنده و روسری منع شدند. انعکاس و تبیین ابعاد اینگونه اقدامات ضداخلاقی و دینی حکومت پهلوی در عرصههای مختلف فرهنگی و هنری وظیفهای بوده که متأسفانه تاکنون به خوبی صورت نگرفته است. این کاستی در حوزه کتاب و نشر بیشتر به چشم میآید. محمدرضا کائینی، پژوهشگر تاریخ معاصر در رابطه با کتابهایی که در این زمینه چاپ شدهاند به ایبنا میگوید: واقعیت این است؛ کتاب جامعی که دایرهالمعارفگونه باشد و بتوان به آن ارجاع داد یا الان به یاد ندارم یا منتشر نشده است. معمولاً آثاری که در این زمینه وجود دارد بخشی از واقعیت است و کامل به آن نپرداختهاند. این هم از مصیبتهای ماست که روی مسئلهای که این همه روی آن حرف میزنیم، دعوا داریم و چالش ایجاد میکنیم، هنوز یک دایرهالمعارف درباره آن تدوین نکردهایم. این در حالی است که اگر دیگران جای ما بودند، الان مطمئن باشید که یک دایرهالمعارف ۲۰جلدی در این مورد نوشته بودند. من فکر میکنم کسانی که تاریخ پهلوی را چه مخالف و چه موافق نوشتهاند، به هر حال به عنوان یکی از اقدامات رضاخان، فصلی را به این مسئله اختصاص دادهاند که مطالعه مجموع اینها میتواند برای محقق مفید باشد.
کائینی با اشاره به تغییر مقوله کشف حجاب از زمان رضاشاه تا امروز میافزاید: واقعیت این است که در آن زمان به مدد رعب، چماق و زورمداری کشف حجاب انجام میگرفت، اما الان با کور کردن دریچه عقلی افراد و تحریک احساسات آنها و به شکل نرم این کار انجام میشود. تفاوت کشف حجاب در زمان رضاشاه و این زمان در این است که آن زمان سخت و از بالا بود و امروز از طریق رسانهها و به نوعی چشمبندی و فریب عمومی و به شکل نرم صورت میگیرد و، چون کار فرهنگی درست و درمانی هم در این زمینه صورت نگرفته و موضوع تبیین نشده است و صرفاً از ابزارهای سخت مانند قانون و اینها استفاده میکنیم، نتیجه نخواهیم گرفت.
وی در ادامه اظهار میداد: ما تا زمانی که روی باورهای مخاطب کار نکنیم و او را به اعتقاد جدیدی نرسانیم، صرفاً لجاجت ایجاد کردهایم. دستکم در مورد بسیاری از افراد این قاعده صدق میکند. اگر انسانها متقاعد شوند که این قانون به نفع آنهاست و آمارهای آزار و اذیت را ببینند، بهطور طبیعی متقاعد خواهند شد که اینطور و با آسانی بیشتری میتوانند در جامعه فعالیت کنند. هدف این است که در مراودات اجتماعی افراد چیزی به جز فعالیت مفید مدخلیت نداشته باشد و مسائل غریزی و خصوصی منحصر به خانه و حیطه خصوصی افراد باشد. این منطق درست و قابل دفاعی است، اما، چون همین را هم نتوانستهایم به درستی روشن کنیم این فرآیند همچنان ادامه دارد و دشمنان هم با رویکرد سیاسی روی آن سوار شدهاند و اینکه به کجا برسد، مشخص نیست.
کائینی در پایان خاطرنشان میکند: اسناد کشف حجاب و کتابهای موجزی در این زمینه منتشر شده است، اما طبیعتاً اگر تیمی از محققان مانند فرآیند دایرهالمعارفنویسی که الان در دنیا و در ایران داریم هر کدام بخشی را به عهده بگیرند و با حضور یک سرویراستار و به سبک و سیاق دانشنامهنویسی این کار انجام شود، میتواند پایه اصلی باشد برای کارهای تبلیغی که قرار است انجام شود، یعنی تا زمانی که یک پایه اصلی نداشته باشیم، نمیتوانیم یک جریان درستی راه بیندازیم.