جوان آنلاین: «با توجه به کاهش بیش از ۹۰ درصد مبتلایان در بیماران خاص در کشور هپاتیت C در عمل حذف شده و می‌توان حذف این بیماری را به صورت رسمی به سازمان جهانی بهداشت اعلام کرد.» این خلاصه نامه‌ای است که سید مؤید علویان، رئیس انجمن علمی مطالعات بیماری‌های کبدی ایران خطاب به وزیر بهداشت نوشته و ضمن ارائه چکیده‌ای از عملکرد ساختار بهداشتی کشور در حذف این بیماری، خواستار اعلام رسمی حذف هپاتیت C در کشور و پیگیری انتقال این تجربه به سایر کشور‌ها شد؛ موضوعی که دستاورد مهمی برای نظام سلامت کشور محسوب می‌شود و یکی از نشانه‌های پیشرفت حوزه بهداشت و درمان در سال‌های اخیر به گونه‌ای که با برنامه‌ریزی دقیق از سال ۱۳۷۵ تاکنون توانستیم در روندی ۲۸ ساله این بیماری را در کشورمان ریشه‌کن کنیم.
هپاتیت‌های ویروسی یکی از عمده‌ترین مشکلات سلامت عمومی در جهان امروز محسوب و هر سال میلیون‌ها نفر به این بیماری مبتلا می‌شوند و جمعی از آن‌ها نیز مبتلا به انواع حاد یا عوارض ناشی از بیماری و حتی مرگ می‌شوند.
هپاتیت‌های ویروسی به دلیل هزینه‌هایی که ایجاد می‌کنند، بار سنگینی بر دوش نظام‌های سلامت تحمیل می‌کنند. بر همین اساس در سال‌های اخیر سازمان جهانی بهداشت و به تبع آن کشور‌های جهان توجه بیشتری به بیماری هپاتیت ویروسی B و C کرده‌اند. هدف سازمان جهانی بهداشت عمدتاً تشویق دولت‌ها به تقویت تلاش‌ها برای مبارزه با هپاتیت‌های ویروسی یا عفونت کبدی است که در سراسر جهان تعداد قابل‌توجهی از انسان‌ها را به کام مرگ می‌کشاند. ایران نیز یکی از ۱۲۴ کشور متعهد به حذف هپاتیت تا سال ۱۴۱۰ خورشیدی (۲۰۳۰ میلادی) شد. به دنبال همین تعهد نیز در سال ۱۴۰۰ تعداد ۱۴ هزار و ۵۰۰ بیمار و سال گذشته ۱۶ هزار و ۵۰۰ بیمار در کشور درمان شدند، اما بنابر اعلام مسئولان وزارت بهداشت برای رسیدن به هدف حذف هپاتیت تا سال ۲۰۳۰ باید سالانه بالغ بر ۲۰ هزار بیمار در کشور درمان شوند. با وجود این، به گفته رئیس انجمن علمی مطالعات بیماری‌های کبدی ایران با توجه به کاهش بیش از ۹۰ درصد مبتلایان در بیماران خاص در کشور ما موفق به حذف بیماری هپاتیت C شده‌ایم.
ایران در منطقه‌ای با شیوع بالای هپاتیت
آنطور که رشید رمضانی، رئیس اداره کنترل و مبارزه با هپاتیت وزارت بهداشت می‌گوید، در سطح جهان ۳۵۴ میلیون مورد مبتلا به هپاتیت B و C زندگی می‌کنند که از این تعداد ۲۹۶ میلیون نفر مربوط به هپاتیت مزمن B و ۵۸ میلیون نفر هم آلوده به هپاتیت مزمن C هستند. مناطق جهان به چند دسته منطقه با شیوع بالا، متوسط و پایین هپاتیت تقسیم می‌شوند و ایران در منطقه شیوع پایین بیماری قرار دارد. این درحالی است که در کشور‌های منطقه امروز میزان شیوع هپاتیت بالا است. از طرفی در بسیاری از کشور‌های جهان هپاتیت‌های ویروسی اولین علت پیوند کبد است.
به اذعان دکتر رشید رمضانی، رئیس اداره کنترل و مبارزه با هپاتیت وزارت بهداشت، بروز هپاتیت B و C در ایران در جمعیت خاصی مانند معتادان تزریقی رواج دارد که در این جمعیت، ۳۰ تا ۳۵ درصد آلوده به هپاتیت C هستند. از طرفی پس از سه دوره بررسی هپاتیت B و C در زندان‌های کشور مشخص شد که میزان شیوع هپاتیت C به میزان ۹/۵ درصد و هپاتیت B حدوداً ۲ درصد است. گروه دیگری که دارای رفتار‌های پرخطر جنسی هستند نیز در معرض ابتلا به هپاتیت B و C هستند؛ به طوری که ۷ درصد این افراد مبتلا به هپاتیت C هستند. در واقع اکنون بالغ بر ۱۸۵ هزار مبتلا به هپاتیت C در کشور داریم.
تعهد وزارت بهداشت به ریشه‌کنی هپاتیت تا ۲۰۳۰
با توجه به اعلام سازمان جهانی بهداشت در خصوص کشف دارو‌های ضد ویروسی که منجر به درمان قطعی هپاتیت C در بازه زمانی سه تا چهار ماه می‌شود، دومین برنامه راهبردی حذف هپاتیت‌های ویروسی نیز مدتی بعد در کشور تهیه شد و بنابر اعلام وزارت بهداشت، ایران نیز یکی از ۱۲۴ کشور متعهد به حذف هپاتیت تا سال ۱۴۱۰ خورشیدی (۲۰۳۰ میلادی) شد. به دنبال همین تعهد نیز در سال ۱۴۰۰ تعداد ۱۴ هزار و ۵۰۰ بیمار و سال گذشته ۱۶ هزار و ۵۰۰ بیمار در کشور درمان شدند، اما بنابر اعلام مسئولان وزارت بهداشت برای رسیدن به هدف حذف هپاتیت تا سال ۲۰۳۰ باید سالانه بالغ بر ۲۰هزار بیمار در کشور درمان شوند.
در راستای سیاست‌های کاهشی شدن روند بیماری نیز از دی ماه سال ۱۴۰۱ غربالگری و شناسایی بیماری هپاتیت در نظام شبکه بهداشتی کشور ادغام شد و در بعد درمانی نیز اکنون برای بالغ بر ۱۰ هزار بیمار مبتلا به هپاتیت C که در پنج گروه‌آسیب‌پذیر و کمتر برخوردار (زندانی، معتاد، فاقد بضاعت مالی مناسب، افراد تحت پوشش کمیته امدام امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی) هستند، درمان رایگان انجام می‌شود.
شایع‌ترین راه انتقال هپاتیت C از طریق تزریق ناایمن، استریلیزاسیون ناکافی تجهیزات پزشکی و خون‌های آلوده است، ولی با احتمال کمتر از طریق تماس جنسی غیر‌ایمن و از طریق مادر به کودک نیز منتقل می‌شود. با وجود این، از راه شیر مادر، غذا، آب یا تماس‌های عادی مثل بغل کردن، بوسیدن، غذا و نوشیدنی مشترک با فرد آلوده، بیماری منتقل نمی‌شود. این بیماری در سال‌های اخیر با کشف دارو‌های جدید تقریباً به طور کامل قابل‌درمان است و ویروس از بدن فرد مبتلا به طور کامل پاک می‌شود. دوره نهفتگی این بیماری دو الی شش ماه است و تقریباً ۸۰ درصد افراد مبتلا به فرم مزمن هیچ علامتی نشان نمی‌دهند.
درخواست اعلام رسمی ریشه‌کنی هپاتیت C
حالا سید مؤید علویان، رئیس انجمن علمی مطالعات بیماری‌های کبدی ایران، در نامه‌ای به بهرام عین‌اللهی وزیر بهداشت گفته‌است: «همانطور که مستحضرید وزارت بهداشت با سال‌ها فعالیت و تلاش مستمر در جهت حفظ سلامت جامعه که منجر به کاهش قابل‌توجه بار بیماری‌های ناشی از هپاتیت B و هپاتیت C در جامعه خصوصاً بیماران خاص شده‌است.»
طبق توضیحات وی، غربالگری خون‌های اهدایی از نظر هپاتیت C از سال ۱۳۷۵ اثر چشم‌گیری در کاهش شیوع این بیماری در جمعیت‌های پرخطر از جمله بیماران هموفیلی، تالاسمی و دیالیزی داشته‌است.
از طرف دیگر، آغاز برنامه غربالگری تمامی بیماران خاص از نظر هپاتیت C و درمان رایگان آن‌ها در سال ۱۳۸۵ که توسط آن وزارتخانه هدایت و حمایت شده‌است. همچنین با پیگیری‌های شبکه هپاتیت ایران و دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور و مراکز علمی و تحقیقاتی وابسته، از میزان مبتلایان به این بیماری به طور قابل‌توجه کاسته است.
این مدل به عنوان یک مدل موفق در جوامع علمی خارج و داخل کشور مطرح و مورد تقدیر قرار گرفته‌است. شیوع هپاتیت C در بیماران هموفیلی از ۴۰ درصد به کمتر از یک درصد و در بیماران تالاسمی از ۳۰ درصد به کمتر از یک درصد و در بیماران دیالیزی از ۱۸ درصد به کمتر از یک درصد در سراسر کشور کاهش جدی پیدا کرده‌است. لازم به ذکر است همکاری انجمن‌های مردم‌نهاد، کانون هموفیلی، انجمن تالاسمی ایران و خانواده بیماران هموفیل و تالاسمی زبانزد است.
علویان ادامه داده‌است: درمان رایگان بیش از ۲۰ هزار بیمار خاص مبتلا به هپاتیت C برگه درخشانی از خدمت خالصانه به این بیماران است که سبب کاهش جدی مرگ و میر ناشی از آن شده‌است. در بسیاری از استان‌ها، از بیماران خاص مبتلا به بیماری هپاتیت خبری نیست و اولین استان در سال ۱۳۹۶، خراسان جنوبی بود که ریشه‌کنی هپاتیت C در بیماران خاص انجام داد و از طرف شبکه هپاتیت ایران به مسعود ضیایی متخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری جایزه نینا (Novelty in NoHep activity) اهدا شد.
وی از وزیر بهداشت خواسته حذف هپاتیت C با توجه به کاهش بیش از ۹۰ درصد مبتلایان در بیماران خاص در کشور به سازمان بهداشت جهانی اعلام و پیگیری انتقال این تجربه به سایر کشور‌ها را پیگیری کند.
همچنین با تأکید بر تمامی مراکز بیماران خاص در کشور تا در صورت مشاهده موارد ابتلای جدید به هپاتیت C با تأیید مولکولی (پی‌سی‌آر) سریعاً به وزارت بهداشت اعلام، تا پیگیری درمان و ریشه‌یابی راه انتقال در موارد جدید صورت گیرد.
