نقش بخش خصوصی در جهش تولید دارای اهمیتی بسیار و اساساً این بخش موتور توسعه است. توسعه اقتصادی در هر کشوری بدون مشارکت و عزم جدی بخش خصوصی محقق نمی‌شود و رهبر معظم انقلاب به درستی نقطه عطف و پیش‌نیاز اساسی رشد تولید را «مشارکت مردم» تشخیص داده‌اند.
با نامگذاری سال۱۴۰۳ با عنوان «جهش تولید با مشارکت مردم» با وجود شعار‌های مشابهی که در باب اهمیت توجه به تولید در سال‌های اخیر از سوی رهبر معظم انقلاب ابلاغ شد، ایشان به درستی نقطه عطف و پیش‌نیاز اساسی رشد تولید را «مشارکت مردم» تشخیص داده‌اند.
در سال‌های اخیر اقدامات متعددی از سوی حاکمیت در جهت تشویق عموم فعالان اقتصادی به ورود به حوزه تولید انجام گرفته است که جدای از میزان موفقیت یا تأثیرگذاری آن‌ها باعث شده است بخشی از کسبوکارها به موضوعات مرتبط با تحقیق و توسعه و تولید بومی توجه کنند. صنعتی‌شدن یک حوزه و بومی‌سازی آن نه فقط با شعار و توصیه یا فشار دستگاه‌های دولتی بلکه با رفع واقعی موانع و ایجاد بستر رشد و سودآوری شرکت‌ها از سوی قانونگذار ممکن می‌شود. در حال حاضر موانع متعددی سر راه تولید در حوزه «فاوا» متصور است که بخشی ناشی از مشکلات عمومی اقتصادی کشور و بخشی نیز مختص نتیجه روش‌ها و سیاست‌های اعمال‌شده در این حوزه خاص است.
نقش بخش خصوصی در جهش تولید حوزه صنعت ای‌سی‌تی دارای اهمیت بالایی است و اساساً بخش خصوصی موتور توسعه است. توسعه اقتصادی در هر کشوری بدون مشارکت و عزم جدی بخش خصوصی محقق نمی‌شود.
در کشورمان به دلیل وجود منابع فراوان قابل احصا از مواد پتروشیمی تا فلزاتی، چون مس و نقره، فولاد و حتی منابع لیتیوم و دیگر مواد مورد نیاز تولید، ظرفیت بالایی برای تولید کالای باکیفیت با قیمت رقابتی وجود دارد. جمعیت جوان کشور مستعد رشد جهشی و توسعه هر صنعتی است که به دلیل جذابیت‌های حوزه فاوا برای نسل جوان می‌تواند بستری فوق‌العاده برای اشتغال‌زایی و توانمندسازی این بخش از جامعه باشد. ارزان‌بودن انرژی، دستمزد‌ها و دیگر هزینه‌ها به دلیل کاهش ارزش ریال هم می‌تواند زمینه را برای صادرات محصولات و خدمات فراهم کند. نمودار رشد در حوزه فاوا به دلیل تغییرات سریع فناوری و قابلیت انتقال و همچنین فناوری‌های نرم‌افزاری قابل دسترسی بسیار کوتاه‌تر از صنایع سنگین و مادر، چون خودروسازی یا ساختمان‌سازی، فولاد، تولید برق و دیگر حوزه‌هایی است که شاید تمرکز و حمایت از آن‌ها سال‌هاست در جریان است، ولی نتیجه ملموسی برای رشد و بالندگی جامعه ایجاد نکرده‌اند.
در حوزه فاوا هم با اینکه حدود۴۰سال از ورود این صنعت به کشور گذشته و شاهد ظهور و بروز فناوری‌های مختلف از سوی شرکت‌های کوچک و بزرگ هستیم ولی همچنان صنایع و کسب‌و‌کار‌های فعال در این زمینه به نسبت دیگر صنایع کشور یا فعالان همین حوزه در کشور‌های همسایه یا با اقتصاد مشابه، نحیف و ناتوان هستند.
در حال حاضر بخش خصوصی فاوا در ایران برخلاف کشور‌های توسعه‌یافته، مسیر کوچک‌شدن و انقباض را طی و با تلاش زیاد و مواجهه با بحران‌های متعدد صرفاً برای بقای خود روزمرگی می‌کند و امید یا برنامه گسترده‌ای برای رشد و توسعه در افق آینده نزدیک نمی‌بیند. بحران نیروی انسانی، شامل نبود توسعه آموزش‌های تخصصی، نبود ارتباط مؤثر دانشگاه و صنعت، مهاجرت نیرو‌های زبده، مشکلات تأمین اقلام و مواد اولیه به دلیل تحریم‌ها و مشکلات ارزی، نبود دسترسی به دانش فنی و مشارکت در پروژه‌های جهانی به دلیل قطع ارتباط با بسیاری از کشور‌های صاحب فناوری و مشکلات داخلی شامل قوانین متعدد، دست و پاگیر و خلق‌الساعه، مواردی هستند که این صنعت را زمینگیر کرده‌اند.
برای اینکه بخش خصوصی بتواند در جهش تولید نقش خوبی ایفا کند، مهم‌ترین اقدامی که دولت می‌تواند برای کمک به رشد تولید فاوا انجام دهد، مقررات‌زدایی است. کاهش انتظارات از بخش خصوصی و اجازه تمرکز فعالان اقتصادی بر خدمت و محصول خود می‌تواند بیشترین تأثیر را بر موفقیت کسبوکارها داشته باشد. در حال حاضر یک مدیر کسب‌و‌کار فاوا بیش از ۶۰درصد وقت خود را صرف مواجهه با بحران‌ها، تعامل ناسالم با نهاد‌های حاکمیتی صادرکننده مجوز، سازمان امور مالیاتی و سازمان تأمین اجتماعی می‌کند. وجود سامانه‌های متعدد، بخشنامه‌های غیرشفاف و تصمیمات سلیقه‌ای که از مدیری به مدیر دیگر متفاوت است، پیش‌بینی‌پذیری و قابلیت اطمینان برای آینده‌ای مشخص را برای فعالان اقتصادی به کمترین حد خود رسانده است. مدیری که امکان پیش‌بینی وضعیت کسب‌و‌کار خود را حتی برای سه ماه آینده ندارد، چطور می‌توان به جهش تولید یا توسعه محصول در برنامه‌های یک، سه، پنج یا ۱۰ ساله فکر کند؟ به قولی «واگذارکردن بخش خصوصی به انجام کار تخصصی خود» و «کمترین دخالت حاکمیت در امور بخش خصوصی» می‌تواند کلید حل بسیاری از مشکلات و موانع توسعه و جهش تولید باشد.
یک نکته مهم دیگر که در نامگذاری امسال نیز بر آن تأکید شده «مشارکت مردم» و اجازه رشد به «بخش خصوصی واقعی» است. از زمان عملیاتی‌شدن قانون خصوصی‌سازی و واگذاری بسیاری صنایع به نهاد‌های شبه‌حاکمیتی، عمده رشد صنایع در شرکت‌هایی رخ داده است که تحت مالکیت بخش خصوصی واقعی نیستند. این شرکت‌ها با داشتن ارتباط حاکمیتی و دسترسی‌هایی فراتر از فعالان اقتصادی بخش خصوصی بسیاری از حوزه‌های صنعت را به انحصار خود درآورده و در نتیجه رقابت و ارتقای کیفیت و هرگونه رشد و توسعه را ناممکن کرده‌اند. تلاش حاکمیت برای خروج از بخش‌هایی از صنعت که بخش خصوصی امکان حضور و ارائه خدمت و محصول در آن دارد، می‌تواند تأثیر بسزایی در جهش تولید حوزه فاوا داشته باشد. در سال گذشته قانون جهش دانش‌بنیان با ممانعت از ورود نهاد‌های حاکمیتی به بازار‌ها و قرارداد‌هایی که بخش خصوصی در آن حضور دارد، بستری قانونی برای این اقدام فراهم کرد، ولی اجرای آن هنوز در اولین مراحل و تأثیر عملی آن بسیار ناچیز است. لازم است با توجه و تمرکز دولت و نهاد‌های ناظر همچون سازمان بازرسی کشور به اجرای درست و دقیق این قانون زمینه برای توسعه بخش خصوصی فراهم شود.
| عضو هیئت مدیره سندیکای صنعت مخابرات ایران
