جوان آنلاین: طرح همیار پلیس در سال ۱۳۷۴ با هدف ارتقای امنیت اجتماعی و جلب مشارکت مردم در امر پیشگیری از تخلف و جرم، به ابتکار نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران اجرا شد. این طرح ابتدا در مدارس و با هدف آموزش دانش‌آموزان در زمینه‌های مختلف ایمنی و ترافیکی آغاز شد. با گذشت زمان، این طرح گسترش یافت و به سایر اقشار جامعه نیز تعمیم داده شد. ارتقای سطح آگاهی عمومی در زمینه‌های مختلف ایمنی و ترافیکی، جلب مشارکت مردم در امر پیشگیری از جرم و جنایت، ایجاد حس مسئولیت‌پذیری در بین اقشار مختلف جامعه و کمک به نیروی انتظامی در تأمین امنیت جامعه از جمله مهم‌ترین اهداف تعریف شده برای این طرح بود. همیاران پلیس و نیز موضوعات آموزشی به خصوص در حوزه کودکان و دانش‌آموزان در بحث ایمنی حمل و نقل بهانه‌ای است تا وارد گفتگو با سرهنگ احسان الله هدایتی رئیس اداره آموزش همگانی پلیس راهور شویم.
هفتم اردیبهشت روز ایمنی حمل و نقل انگیزه‌ای برای پرداختن به این موضوع مهم است. اساساً ایمنی حمل و نقل به چه معناست؟
به نظر می‌رسد همه روز‌ها باید روز ایمنی حمل و نقل نامگذاری شود و همه دست‌اندرکاران به ویژه نهاد‌ها و سازمان‌های ذی‌ربط از جمله پلیس، سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای و سایر دست‌اندرکاران به طور جدی در راستای ارتقای ایمنی و حمل و نقل و پیشگیری از تصادفات تلاش کنند. ایمنی مقوله‌ای مهم و یکی از دغدغه‌های اصلی همه کشور‌ها در حوزه حمل و نقل و ترافیک است. در مقوله ایمنی به سه مؤلفه عامل انسانی، عامل خودرویی و همچنین عامل راه به عنوان زیرساخت ترافیکی پرداخته می‌شود. گرچه راه و سهم خودرو در وقوع تصادفات انکارناپذیر است، اما عامل انسانی یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های شکل‌گیری تصادفات و از سوی دیگر به همان اندازه یکی از مؤلفه‌های پیشگیری از وقوع تصادف در نظر گرفته می‌شود، چراکه در تجزیه و تحلیل آمار‌ها به این نتیجه می‌رسیم که عامل انسانی حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد علل وقوع حوادث ترافیکی در کشور‌های در حال توسعه خاصه در کشور ماست. در واقع باید گفت اقدامات پیشگیرانه از تصادفات با هدف ارتقای ایمنی حمل و نقل مقوله‌ای آموزشی و رفتارسازی مقوله‌ای انسانی محسوب می‌شود. ما معتقد هستیم اگر آموزش به یادگیری و نهایتاً به رفتارسازی منجر شود در بهبود رفتار‌های ترافیکی و همراه‌سازی عموم کاربران بسیار مؤثر است و همچنین منجر به کاهش و پیشگیری از تصادفات رانندگی خواهد شد. پلیس راهور در گام نخست به شناخت جامعه هدف و کاربران ترافیکی پرداخته است. بر همین اساس با تهیه متون آموزشی، تربیت افسران آموزش همگانی و متعاقب آن برگزاری جلسات و نشست‌های مختلف، نسبت به آموزش و بازآموزی مقررات برای رانندگان در حوزه حمل و نقل عمومی راکبان موتورسیکلت و نیز رانندگان متخلف و مقصر در تصادفات اقدام خواهد کرد. جهت‌گیری اهداف آموزشی ما به طیف رانندگان خلاصه نمی‌شود؛ دانش‌آموزان در مقاطع مختلف تحصیلی به عنوان جامعه هدف آموزشی و سرمایه انسانی کشور نیز مورد نظر هستند. در طرح ملی همیاران پلیس محتوای مرتبط با سنین خود را دریافت می‌کنند و این آموزش‌ها منجر به آگاهی بخشی دانش‌آموزان و خود مراقبتی و صیانت از این سرمایه بی‌بدیل انسانی در برابر تصادفات می‌شود. از طرفی باعث شکل‌گیری رفتار‌های صحیح ترافیکی در سنین بزرگسالی خواهد شد و همچنین ایفای مسئولیت دانش‌آموزان در نقش همیاران پلیس در کاهش و پیشگیری از تخلفات رانندگی والدین هم بسیار مؤثر است. بر همین اساس است که اعتقاد داریم هر روز باید روز ایمنی و حمل و نقل باشد.
جناب سرهنگ! ما ایرانی‌ها بد رانندگی می‌کنیم یا مشکل به جای دیگری برمی‌گردد؟ منظور ما بیشتر این است که بدانیم آیا رفتار‌های پرتنش در رانندگی مؤثر است و مثلاً خودخواهی و رقابتی عمل کردن در آن دیده می‌شود؟!
باید عرض کنم که شمار رانندگان متخلف کمتر از ۱۰ درصد جامعه رانندگان کشور است و اصولاً همه رانندگان، رانندگان خوب و قانونمند و بهنجار هستند، ولی لازم است برای آن معدود رانندگان متخلف اقدامات ایجابی و سلبی توأمان صورت گیرد تا شاهد توسعه رفتار‌های صحیح ترافیکی معدود رانندگان قانون گریز هم باشیم. از جمله می‌توان با برگزاری کارگاه‌ها و کلاس‌های آموزش حضوری و همچنین اعمال قانون متخلفان به عنوان بدیهی‌ترین اقدامات ایجابی و سلبی برای این رانندگان برنامه‌ریزی و اجرا کرد.
جرائم رانندگی هر سال بیشتر می‌شود تا جایی که امسال هم از افزایش چندین برابری آن با هدف پیشگیری صحبت به میان آمده است. آیا جریمه به تنهایی عامل بازدارنده در رانندگی و رفتار پرخطر است؟
ما معتقدیم تخلف زیربنای وقوع تصادف است، بنابراین اگر به هر شیوه‌ای چه اقدامات ایجابی و چه سلبی بتوانیم تخلفات به ویژه تخلفات حادثه آفرین را کاهش دهیم در پیشگیری از وقوع تصادفات مؤثر خواهیم بود. در واقع جریمه هدف نیست، ولی ابزار برخورد با متخلفان است. ابزاری برای کسانی که با رفتار‌های نابهنجار خود ایمنی و سلامت سایرین و سایر آحاد جامعه را دستخوش مخاطره می‌کنند. در واقع همین بستر‌های قانونی است که قانونگذار به مجریان قانون که پلیس راهور باشند در حوزه ترافیک این اجازه را داده که با جریمه، فرد متخلف را متنبه سازند و از تکرار تخلف پیشگیری کنند.
آیا توسعه حمل و نقل عمومی در کاهش تخلفات و تصادفات و به طور کلی ایمنی مؤثر است؟
توسعه حمل و نقل عمومی با رویکرد آسانی، ارزانی و ارتقای ایمنی می‌تواند در کاهش حجم تردد وسایل نقلیه شخصی در جوامع اثرگذار باشد، بنابراین توصیه می‌کنیم برای سلامت محیط زیست و همچنین کاهش آلایندگی‌های محیطی به ویژه آلودگی هوا ناشی از سوخت وسایل نقلیه عمومی، کاربران الگوی سفر‌های شهری خود را تغییر دهند و با استفاده از حمل و نقل عمومی به کاهش تردد‌های شهری و رسیدن به جامعه ایمن و سلامت و برخورداری از هوای پاک کمک کنند و کمک حال سازمان‌ها و متولیان مدیریت شهری باشند.
برای کاهش تخلفات راکبان موتورسیکلت چه توصیه‌هایی دارید؟
موتورسواران به عنوان یکی از کاربران آسیب‌پذیر در حوزه ترافیک برای پلیس راهور در حوزه اقدامات پیشگیرانه از تصادفات حائز اهمیت هستند، بنابراین توصیه می‌کنیم زمان رانندگی همه نکات ایمنی و پیشگیرانه از وقوع تصادف را مدنظر قرار دهند. تمامی مدارک رانندگی اعم از گواهینامه، کارت موتورسیکلت و همچنین بیمه نامه شخص ثالث را به همراه داشته باشند و استفاده از کلاه ایمنی استاندارد هم لازمه رانندگی ایمن برای راکبان موتورسیکلت است که آن را فراموش نکنند.
