جوان‌آنلاين: امروزه به دليل گسترش حضور زنان در جامعه، بسياري از خانواده‌ها ترجيح مي‌دهند كودكانشان را به مهدكودك‌ها بسپارند. كودكاني كه بيشترين وقت خود را تحت نظر مربيان و كمك مربيان مي‌گذرانند و براي ورود به جامعه آماده مي‌شوند و در چنين محيط‌هايي هويت آنها شكل مي‌گيرد. اين در حالي است كه نظارت چنداني بر مهدكودك‌ها وجود ندارد و بايد در نظر داشت كه مهدكودك‌ها مي‌توانند قابليت بالايي براي تربيت نسل آينده داشته باشند. در همين راستا با غلامرضا عليزاده، استاد دانشگاه و جامعهشناس به گفتوگو پرداختيم.
غلامرضا عليزاده،جامعهشناس و استاد دانشگاه در گفتوگو با «جوان‌آنلاين» در خصوص وضعيت مهدكودك‌ها اظهار داشت: مهدكودك محيطي است كه در حال حاضر خانواده‌ها مجبور هستند فرزندانشان را در اين مراكز نگهداري كنند و اين در حالي است كه شهريه و هزينه‌هاي جانبي آن بسيار بالاست. يك خانم كارمند در كلانشهري مثل تهران براي نگهداري فرزندش در مهدكودك، بايد اكثر حقوقش را هزينه كند.
وي تصريح كرد: امروزه اكثر خانواده‌ها به دليل ضرورت فرزندانشان را به مهدكودك مي‌سپارند و بايد در نظر داشت كه مهدكودك مي‌تواند قابليت بالايي براي تربيت نسل آينده داشته باشد اما اكثر مربيان با عشق و علاقه در مهدكودك‌ها كار نمي‌كنند، بلكه از بد حادثه و نبود كار مناسب سر از مهدكودك درآورده‌اند و اصولا كار با بچه را حتي اگر آموزش هم ببينند، نمي‌توانند به نحو بايسته و شايسته انجام دهند و اين باعث مي‌شود بچه‌ها در مهدكودك به آن توانايي‌هاي لازم در يك جمع گروهي دست پيدا نكنند.
اين جامعهشناس و استاد دانشگاه افزود: طبق آموزش‌هايي كه مربيان مهد ديده‌اند، بچه‌ها را در بدو ورود همراه والدين، با لبخند تحويل مي‌گيرند تا اينگونه نشان دهند چقدر بچه را دوست دارند ولي به مجرد اينكه وارد اتاق كودك مي‌شوند اين نوع رابطه ديگر ديده نمي‌شود بلكه بچه‌ها را ملزم مي‌كنند كه يا استراحت كنند يا بدون سر و صدا در گوشه‌اي بنشينند و به ندرت هم بازي‌هاي كودكانه به آنها آموزش مي‌دهند.
عليزاده معتقد است، كودكان بيشترين وقت خود را در مهدكودك با مربي و كمك مربي به سر مي‌برند طبيعتا شكل‌گيري شخصيت، هنجارها و ارزش‌هاي آنها از طريق مهدكودك است كه به نوعي در آنها نهادينه مي‌شود. رفتارهاي نهادي شده حتي تن صدا، نحوه بيان و كلام او تحت تاثير محيط قرار مي‌گيرد اگر اين محيط خوب و متعالي باشد طبيعتا كودكان در آنجا آموزش‌هاي متعالي را فرا مي‌گيرند و اگر محيط مناسب نباشد عوامل نامناسب در كودك ايجاد مي‌شود، به ويژه اينكه آنچه انسان از دوران كودكي ياد مي‌گيرد مثل سنگ‌نوشته‌اي است كه هرگز پاك نمي‌شود. بنابراين مهدكودك‌هايي كه امروزه در حال فعاليت هستند شرايط لازم را براي نگهداري كودكان ندارند و معمولا با نقايص زيادي مواجه هستند. اين محيط‌ها براي آنكه هزينه‌ها را كم كنند بسياري از آموزش‌هاي لازم را حذف مي‌كنند.
وي ادامه داد: مهدكودك‌ها بيشتر محلي براي نگهداري كودكان است در حالي كه اين محيط‌ها بايد آموزش‌هاي لازم، مستقيم و اثربخشي را داشته باشند اما آموزش‌هاي غير مستقيم از رفتار و نحوه كردار مربيان و ساير مسئولان موجود در مهدكودك به تعبيري زمينه‌هاي اجتماعي شدن فرهنگ‌پذيري و جامعه‌پذيري آنها شروع به شكل‌گيري مي‌كند.
اين استاد دانشگاه با بيان اينكه مهدكودك‌ها از چند بعد قابل بررسي هستند، تصريح كرد: اگر نهادهاي زيربط براي كاركنان خانم، محلي براي استقرار فرزندانشان در نظر نگيرند عملا كاري مي‌كنند كه اكثر حقوق يك خانم صرف مهدكودك مي‌شود و عملا براي يك خانم شرايطي به وجود مي‌آيد كه ترجيح دهند در منزل بمانند و بچه را نگهداري كنند.
وي با اشاره به تعليم و تربيت كودكان در محيط خانه اظهار داشت: تربيت بچه‌ها از محيط خانه برچيده شده و به محيط‌هاي مهدكودك‌ها و ساير نهادهايي مثل مدرسه و دانشگاه ارجاع داده شده است. در گذشته خانواده 14 كاركرد داشت اما در حال حاضر كاركردهايش را از دست داده و چند كاركرد بيشتر ندارد كه همين را هم فضاهاي اينترنتي از ما مي‌گيرد. در حال حاضر حتي غذا خوردن خانواده در كنار هم، ديگر امكان‌پذير نيست و افراد ترجيح مي‌دهند موضوعات مختلف را در فضاهاي مجازي براي يكديگر ارسال كنند و اين باعث شده ارتباط كلامي بين زن و شوهر در شهرهاي بزرگ به ويژه در كلانشهر تهران به 17 دقيقه تنزل پيدا كند. اين در حالي است كه ارتباطات كلامي بخشي از انتقال فرهنگي، عواطف، ارزش‌ها، هنجارها و احساسات است و زماني كه زن و شوهر با يكديگر صحبت نمي‌كنند به مرور دچار نوعي طلاق عاطفي مي‌شوند و در نهايت خانواده به خانوار تبديل مي‌شود و در بسياري از جاها ما با خوابگاه‌هاي خانوادگي مواجه مي‌شويم نه خانواده.
عليزاده با اشاره به برگزاري استخر مختلط در يكي از مهدكودك‌هاي تهران گفت: واقعيت اين است كه كودكان 70 درصد زمان خود را در مهدكودك مي‌گذرانند و ممكن است مسائلي در تربيت آنها به وجود آيد كه با هنجارها و ارزش‌هاي خانواده‌ها مغاير باشد و بين باورهاي موجود در خانواده و باورهاي موجود در مهدكودك تناقض پيش آيد و كودك دچار بحران هويت شود و در نهايت طبيعتا آنچه براي كودك لذت‌بخش‌تر است، آن را انجام دهد. از اين رو بايد براي افرادي كه ميخواهند در مهدكودك كار كنند تست‌هاي روانشناسي و روان‌تربيتي انجام دهند تا نحوه كار كردن آنها با كودكان مشخص شود و بدانند چگونه آنها را براي ورود به جامعه آماده كنند.
اين جامعهشناس بيان داشت: بايد براي مربيان مهدكودك ضوابط و شرايط تعيين شود و هر سال مانند پزشكان بازآموزي شوند اما اين مسئله مغفول واقع شده و صرفا يك دختر جواني كه بيكار است با حداقل حقوق در مهدكودك كار مي‌كند. بنابراين اين محيط‌ها جايي است براي افرادي كه نمي‌توانند كار پيدا كنند و مهدكودك را براي كار اجباري و دريافت حداقل‌هاي بخشي از هزينه‌هاي زندگي انتخاب مي‌كنند و انتخاب برتر آنها نيست و چون به كار خود علاقه ندارند طبيعتا نمي‌توانند اثربخشي بالايي هم روي تعليم و تربيت بچه‌ها داشته باشند.
عليزاده بر اين باور است كه براي بهبود كيفيت مهدكودك‌ها بهتر است مديريت آن به نهادها و انجمن‌هاي علمي سپرده شود تا بر آنها نظارت داشته باشند. بايد انجمن‌هاي علمي و تخصصي در اين زمينه وارد كار شوند و مهدكودك‌ها را تحت پوشش تعليمي قرار دهند، اينگونه هم سطح دانش و بينش مربيان مهدكودك ارتقا پيدا مي‌كند و هم انجمن‌ها فعال مي‌شوند. اين در حالي است كه دولت بايد در اين زمينه به مهدكودك‌ها كمك مالي كند تا آنها شهريه‌هايشان را كم كنند. همچنين مي‌توان از فرهنگسراهاي موجود در محلات استفاده كرد و با تجهيز آنها شهريه‌هاي معقولي دريافت كنند تا به اين ترتيب مهدكودك‌ها ساماندهي شوند.
باسلام
