کشورهای بیریشه و سیاستمداران جوان بلندپرواز عموماً سعی میکنند با چرخشهای بزرگ نام خود را در تاریخ جاودانه سازند. امریکاییها بعد از ولیعهد سعودی امیر قطر را به واشنگتن کشاندهاند تا بنبست 10 ماهه میان اعراب حاشیه خلیج فارس با این کشور را حل کنند. هنوز زود است که درباره نتیجه این تلاش امریکا چیزی گفت اما آثار آن در حدی است که امیر قطر علاوه بر اینکه زبان به توهین به بشار اسد گشوده، از توافق با ترامپ درباره راهکارهای حل بحران به وجود آمده در میان اعضای شورای همکاری خلیج فارس خبر داد و از سوی دیگر ترامپ در توئیتی از در راه بودن اتفاقات بسیار خوب نوشته است.
«تمیم بن حمد آل ثانی» امیر قطر پس از دیدار با دونالد ترامپ رئیسجمهور امریکا ضمن سازنده و صریح توصیف کردن این دیدار تصریح کرد:«توافق مشترکی درباره این مسئله وجود دارد که بحران شورای همکاری خلیج (فارس) به ضرر همه طرفها و تلاشهای مربوط به مبارزه با تروریسم است و گفتوگو تنها راهحل این بحران است.»
چهار کشور عربی عربستان، مصر، بحرین و امارات به بهانه حمایت قطر از تروریستها از ۱۰ ماه پیش روابط دیپلماتیک خود را با این کشور قطع کرده و تمامی گذرگاههای زمینی، دریایی و هوایی را به روی آن بستهاند. جالب اینکه ترامپ هم در ژوئن گذشته، همسو با چهار کشور فوق قطر را به حمایت از تروریسم متهم و از تحریمهای سعودیها و چند کشور دیگر علیه دوحه پشتیبانی کرده بود. به هر صورت دیدار اخیر در کاهش تنشها آنقدر تأثیر داشته است که امیر قطر در گفتوگو با خبرنگاران سخنانی به میان آورد که مشخصاً این روزها باید کاملاً باب طبع ترامپ باشد. وی گفت که منطقه نمیتواند «جنایتکاری جنگی همچون بشار اسد»، رئیسجمهوری سوریه را تحمل کند. امیر قطر تأکید کرد که کشورش با امریکا در راستای متوقف کردن منابع مالی تروریسم در منطقه همکاری دارد. ترامپ هم با بیان اینکه کشورش و قطر به همکاری نزدیک در راستای حصول اطمینان از اینکه تغذیه مالی تروریسم در خاورمیانه متوقف شود، ادامه میدهند، افزود: «ما درباره وحدت در خاورمیانه صحبت کردیم و من فکر میکنم این کار خیلی خوب انجام شود. اتفاقات بسیار خوبی در راه است». کاخ سفید نیز در بیانیهای اعلام کرد: دونالد ترامپ در کاخ سفید از تمیم بنحمد آل ثانی امیر قطر استقبال کرد. رئیسجمهور و امیر درباره راههای تقویت پیوندهای امنیتی و اقتصادی بین ایالات متحده و قطر صحبت کردند. دو رهبر درباره تلاشهای مشترک به منظور نهایی کردن توافقهای تجاری تازه که سبب ایجاد بیش از 50 هزار شغل برای امریکا خواهد شد، حرف زدند. رئیسجمهور و امیر درباره راههای تقویت همکاری و هماهنگی امریکا و قطر در موضوع مقابله با تروریسم و افراطیگری صحبت کردند. رئیسجمهور و امیر درباره موضوعات منطقه شامل سوریه، یمن و ایران حرف زدند. در این بیانیه آمده است: در موضوع سوریه، امیر از رئیسجمهور به خاطر رهبری تلاش بینالمللی برای محکوم کردن تازهترین جنایت رژیم اسد علیه مردم سوریه تشکر کرد. رئیسجمهور و امیر درباره نفوذ شرورانه ایران و روسیه شامل نقش آنها در تجهیز رژیم اسد برای انجام جنایتهایش، تهدید ایران و روسیه برای ثبات منطقه و راههای تقویت همکاری بین ایالات متحده و قطر در این موضوعات صحبت کردند. به گفته کاخ سفید دو رهبر درباره موانع بازگرداندن وحدت در شورای همکاری خلیج فارس حرف زدند. آنها درباره اهمیت وحدت این شورا برای کاستن از تهدیدات امنیتی و اطمینان یافتن درباره رفاه مردم منطقه توافق کردند.
جلوگیری از همکاری با ایران
مقامهای ارشد امریکا اعلام کردهاند که دولت ترامپ برای جلوگیری از همکاری قطر با ایران در تلاش برای دستیابی به راهحل دیپلماتیک برای مسئله قطر است. به گزارش وال استریت ژورنال، این مقامها گفتهاند که امریکا از وابستگی قطر به لحاظ سیاسی و اقتصادی به ایران بسیار نگران است. بنا بر این گزارش، چنین تغییری که مقامهای امریکایی نگران آن هستند میتواند یک تغییر عمده سیاسی و یک تهدید امنیت ملی از طرف تهران برای امریکا و متحدان خاورمیانهاش در منطقه باشد و منجر به افزایش اختلافات در منطقه باشد. در تحولی دیگر وزارت خارجه امریکا از توافق با فروش 5 هزار موشک هدایت شونده پیشرفته« APKWS» مجهز به 5 هزار کلاهک جنگی با قدرت انفجار بالا به قطر موافقت کرد. وزارت خارجه امریکا در این زمینه اعلام کرد: «قطر نیروی مهمی برای ثبات سیاسی و پیشرفت اقتصادی در خلیج فارس است. منافع دفاعی متقابل ما، روابط ما را تقویت میکند و نیروی هوایی قطر در دفاع از این کشور نقش مهمی ایفا میکند.» دولت امریکا، همچنین طی دیدار ولیعهد عربستان از این کشور، با فروش بیش از 2 میلیون دلار سلاح به این پادشاهی موافقت کرده است. عربستان از جمله کشورهای مخالف قطر است که همراه با امارات، مصر و بحرین چندی است جنگ اقتصادی را علیه این امیرنشین آغاز کرده است.
با این حال دورنمای حل مسائل چندان روشن نیست و هر روز ورق جدیدی از اختلافات میان دوحه و چهار کشور عربی رونمایی میشود. بحث ایجاد یک کانال دریایی در امتداد مرزها با قطر، از سلوی تا «خور العدید» که بودجه این طرح توسط سرمایهگذاران عربستان و امارات تأمین خواهد شد و هدایت آن به دست عربستان خواهد بود، شامل ساخت پایگاه نظامی عربستان در بخش یک کیلومتری حد فاصل میان مرزهای قطر و کانال دریایی سلوی است. وزارت خارجه امریکا در نخستین واکنش به این خبر که توسط رسانهای سعودی اعلام شد ضمن دعوت به آرامش و گفتوگو برای حل بحران دوحه، اعلام کرد، پروژه کانال «سلوی» که اجرای آن موجب تبدیل قطر به یک جزیره میشود، شدت درگیری میان این کشور و عربستان را افزایش میدهد.