سناریوی شیمیایی به یک بازی تکراری غرب در سوریه تبدیل شده است و همانطور که انتظار می‌رفت مقامات امریکایی به صورت علنی به گروه‌های مسلح به رهبری القاعده در ادلب پیام داد‌ه‌اند که امریکا در صورت حمله شیمیایی ارتش سوریه صریحاً واکنش نشان خواهد داد. ناظران این موضع واشنگتن را چراغ سبز به گروه‌های تروریستی دانستند تا با جعل یک حمله شیمیایی بهانه دخالت غرب را فراهم آورند و حالا روسیه در یک بیانیه رسمی درباره همدستی فرانسه، انگلیس و امریکا برای حمله نظامی به سوریه به بهانه شیمیایی هشدار داده است.
وزارت دفاع روسیه روز شنبه اعلام کرد سه کشور امریکا، فرانسه و انگلیس آماده حمله‌ای دیگر علیه سوریه به بهانه شیمیایی می‌شوند. به گزارش وب‌سایت راشاتودی، ایگور کوناشنکوف، سخنگوی وزارت دفاع روسیه گفت: تعدادی از عناصر مسلح و تروریست وابسته به گروه تحریرالشام، پس از کسب آموزش‌هایی در زمینه کار با مواد سمی از سوی یک شرکت خدمات نظامی انگلیس، وارد استان ادلب سوریه شده‌اند.
گروه تحریرالشام در سوریه بیشتر با نام جبهه النصره شناخته می‌شود و رهبر آن محمد جولانی است. این گروه در اوایل بحران سوریه رسماً خود را وابسته به القاعده اعلام کرد، اما طی دو سال اخیر بار‌ها نام خود را تغییر داده و مدعی شده دیگر هیچ وابستگی با القاعده ندارد. ناظران معتقدند این اقدامات جبهه النصره برای تغییر نام و هویت به دلیل فشار‌های حامیان منطقه‌ای این کشور بوده تا بتوانند از عملیات نظامی دولت سوریه و متحدانش جلوگیری کنند و همچنین زمینه لازم را برای جلب حمایت بیشتر امریکا فراهم آورند. اسناد و گزارش‌های زیادی در طول هفت سال جنگ سوریه بیرون آمده که نشان‌دهنده حمایت‌های گسترده مستقیم و غیرمستقیم امریکا از تروریسم وهابی است.
هشدار شیمیایی بولتون
ناظران معتقدند استفاده از تروریسم وهابی برای دستیابی به اهداف سیاست خارجی در منطقه عادتی است که امریکا از زمان جنگ با شوروی در افغانستان پیدا کرده است. الستر کورک، افسر سابق سازمان جاسوسی برون‌مرزی انگلیس در هافینگتون پست می‌نویسد: «ترکیب صرف میلیارد‌ها دلار برای پروژه قدرت نرم با تمایل مشترک سعودی و امریکا برای مدیریت جهان اسلام باعث شد وهابیت در سطوح آموزشی، اجتماعی و فرهنگی در سراسر مناطق اسلامی ریشه بدواند. این امر باعث شده غرب سیاست‌های خودش را با عربستان سعودی گره بزند؛ اقدامی که از زمان دیدار ملک عبدالعزیز و تئودور روزولت روی یک ناوجنگی امریکایی تاکنون ادامه دارد». کورک در ادامه این سؤال را می‌پرسد: «پس چرا ما باید متعجب شویم از اینکه بندر بن سلطان سعودی با مجوز غرب، شورش‌ها را در سوریه علیه بشار اسد مدیریت می‌کند و از پس آن‌ها یک خشونت «نئو-اخوانی» با نام جنبش داعش پدیدار می‌شود؟»
در طول هفت سال گذشته بار‌ها جنگنده‌های امریکایی در نقش نیروی هوایی تروریست‌ها ظاهر شده‌اند و حملات آن‌ها در بعضی مناطق به‌ویژه در دیرالزور نتیجه‌ای جز پیشروی زمینی داعش در پی نداشته است. آنچه باعث تعجب ناظران می‌شود نه حمایت امریکا از تروریسم وهابی در سوریه بلکه علنی کردن این مسئله است. حالا به‌نظر می‌رسد مقامات امریکایی دیگر علاقه‌ای به پنهان کردن حمایت خود از گروه‌های تروریستی همانند جبهه النصره نشان نمی‌دهند و ترسی ندارند از اینکه آشکارا متهم به همدستی با القاعده شوند. جان بولتون در گفت‌وگو با خبرگزاری رویترز گفت: اگر نیرو‌های دولتی سوریه در استان ادلب از سلاح شیمیایی استفاده کنند، پاسخ امریکا شدید خواهد بود. بلومبرگ نیز به نقل از منابع آگاه از دیدار روز پنج شنبه جان بولتون، مشاور امنیت ملی امریکا با نیکولای پاتروشف، همتای روسش در ژنو نوشت که در این دیدار طرف امریکایی به مقامات روسی گفته است که بشار اسد برای یک حمله شیمیایی در ادلب آماده می‌شود. بر اساس این گزارش بولتون گفته است اطلاعاتی در اختیار دارد مبنی بر اینکه بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه احتمالاً همزمان با تلاش برای کنترل مجدد بر یکی از آخرین مناطق تحت کنترل شورشیان این کشور از تسلیحات شیمیایی استفاده می‌کند. از زمان آغاز بحران سوریه، بحث استفاده از سلاح‌های شیمیایی یکی از مهم‌ترین موارد جنگ در این کشور بوده است و امریکایی‌ها بار‌ها این سناریو را زمینه مشروعی برای مداخله در سوریه دانسته‌اند. آخرین بار در فروردین سال جاری و درست زمانی که نیرو‌های دولتی بیش از ۹۰ درصد غوطه شرقی را آزاد کرده بودند و در آستانه فتح آخرین مرکز تروریست‌ها در «دوما» بودند ناگهان تصاویری دلخراش از اجساد کودکان و زنانی که با گاز سمی کشته شده بودند به تیتر اول رسانه‌های جهان تبدیل شد.
سه کشور امریکا، انگلیس و فرانسه با پترودلار‌های سعودی تلاش زیادی کرده بودند تا بهانه شیمیایی را قابل باور نشان دهند و قصد انجام حملات گسترده را داشتند، اما نهایت ظرفیت آن‌ها در عمل چیزی بود که در شبکه‌های مجازی به «حمله پلاستیکی» معروف شد.
نگرانی مسکو
وزارت خارجه روسیه متعاقب هشدار‌های وزارت دفاع این کشور در بیانیه‌ای اعلام کرد: «گروه بزرگی از کشور‌های غربی و خاورمیانه به منظور دستیابی به منافع‌شان و مشوش کردن چهره رئیس‌جمهور سوریه از هیچ‌گونه تحرکات ضد انسانی از جمله حمله شیمیایی در این کشور اجتناب نمی‌کنند.» در بیانیه وزارت خارجه روسیه به امریکا و متحدان منطقه‌ای و بین‌المللی آن هشدار داده شده که از هرگونه اقدام نسنجیده در سوریه پرهیز کنند. وزارت خارجه روسیه واشنگتن و متحدانش را متهم کرده به دنبال بهانه برای مداخله در سوریه برای تغییر رژیم این کشور هستند. وزارت دفاع روسیه نیز با اشاره به ورود ناوشکن امریکایی یواس‌اس سالیوان به خلیج فارس، گفته ناوشکن مزبور یک فروند بمب‌افکن بی-۱ بی را در قطر مستقر کرده تا برای حمله به سوریه آماده باشد. همچنین در گزارش بلومبرگ آمده است بولتن به همتایان روسی خود گفته است: «ایالات متحده امریکا پاسخ نظامی بسیار قاطع‌تری نسبت به آنچه در گذشته (۲۰۱۷ و ۲۰۱۸) داشت، در نظر خواهد گرفت.» گزارش‌های منتشر شده نیز حاکی از تحرکات قابل توجه نظامی روسیه است؛ مسئله‌ای که نشان می‌دهد مسکو به صورت جدی از توطئه جدید احساس نگرانی می‌کند. منابع سوری گزارش دادند که سه کشتی جنگی روسی مجهز به موشک‌های کروز عازم سواحل مدیترانه هستند و به زودی به نیرو‌های روسی در سواحل لاذقیه محلق خواهند شد.
فرمان به القاعده
ماجراجویی‌های جدید امریکا با آمادگی دولت سوریه و متحدانش برای آزادسازی ادلب همزمان شده است. ناظران مواضع اخیر بولتون را چراغ سبز دیگر امریکا به تروریست‌ها دانستند تا با جعل یک حمله شیمیایی دیگر زمینه دخالت نظامی را فراهم آورند. اوا برتلت، خبرنگار و فعال حقوقی در راشاتودی نوشت: «حرف بولتون آشکارا یک فرمان خیلی علنی به القاعده و همتایان آن بود تا یک حمله شیمیایی دیگر را صحنه‌سازی کنند.»
استان ادلب در شمال غربی سوریه قرار دارد و جزو اولین استان‌هایی بود که تقریباً به صورت کامل به دست گروه‌های مسلح سقوط کرد. سه سال قبل پس از اینکه ترکیه، قطر و عربستان اختلاف‌های خود را کنار گذاشتند و با ادغام گروه‌های تحت حمایت خود از جبهه النصره گرفته تا احرارالشام در قالب جیش فتح موفق شدند با حمایت‌های گسترده مالی، اطلاعاتی و نظامی این استان را به کنترل خود در آورند. در واقع پس از این تحولات در ادلب بود که ایران تصمیم گرفت روسیه را متقاعد به دخالت مستقیم در کارزار سوریه کند و از آن زمان تاکنون تحولات زیادی هم در عرصه میدانی سوریه و هم صحنه سیاست منطقه رخ داده است. نیرو‌های دولتی با حمایت ایران و روسیه موفق شدند مناطق و شهر‌های مهمی همچون حلب، پالمیرا، دیرالزور، درعا و قنیطره را به کنترل خود در آورند. هم اکنون فقط ادلب، مناطق کردنشین شمال شرقی، رقه و گذرگاه مرزی التنف که به نوعی در اشغال امریکا قرار دارند خارج از حاکمیت مرکزی سوریه هستند. از سوی دیگر ائتلاف قطر، عربستان و ترکیه نه تنها فروپاشیده بلکه روابط خصمانه‌ای بین عربستان با ترکیه و قطر شکل گرفته است. در همین حال مذاکرات آستانه با حضور ایران، روسیه و ترکیه شکل گرفته که بر اساس توافقات اولیه جبهه النصره و یا القاعده جزو آتش‌بس محسوب نمی‌شوند. هرچند آنکارا استان ادلب را به نوعی منطقه نفوذ خود می‌داند و تلاش زیادی به کار گرفت تا جبهه النصره را متقاعد کند با پذیرفتن شروط ترکیه بهانه اقدام نظامی را از دولت سوریه سلب کند، اما ظاهراً تلاش‌های اردوغان با نتیجه همراه نبوده است و جولانی حاضر نشده به شروط ترکیه تن دهد. مهم‌تر اینکه جنگ سوریه به مرحله برگشت‌ناپذیر رسیده و پیروزی دمشق قطعی شده است. در چنین شرایطی به نظر می‌رسد ماجراجویی‌های واشنگتن در سوریه بیشتر با بحث‌های داخلی در امریکا ارتباط دارد چرا که ترامپ با اعترافات اخیر مایکل کوهن، وکیل مدافع سابقش در شرایط سختی قرار دارد. یادمان نرود دونالد ترامپ سال ۲۰۱۲ زمانی که باراک اوباما به بهانه شیمیایی قصد حمله به سوریه را داشت در توئیتی نوشت: «نظرسنجی برای اوباما بد به نظر می‌رسد. به نظر می‌رسد او یک جنگ یا درگیری بزرگ برای برنده شدن شروع خواهد کرد. من از این مسئله تعجب نخواهم کرد.»
