تیرماه بود که ابلاغیه وزارت بهداشت به بیمارستانها و مراکز درمانی از آینده پرتنش تجهیزات پزشکی خبر میداد. این بخشنامه درباره استفاده مجدد از تجهیزات پزشکی اتاق عمل بود که با واکنش منفی بسیاری از پزشکان و اهالی سلامت مواجه شد. آن روزها هنوز سقوط ارزش ریال به شرایط فعلی نرسیده بود، اما مسئولان از پشت پرده ماجرا خبر داشتند که با ابلاغ دستورالعمل «فرآوری مجدد ایمن وسایل پزشکی» به استقبال تحریمها رفتند. اما حالا بخشنامه جدید وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو و حذف بسیاری از تجهیزات پزشکی از فهرست دریافت ارز دولتی چالشزا شده است. از یک سو برخی تجهیزات پزشکی سرمایهای همچون دستگاههای MRI همین حالا هم بیش از حد نیاز در کشور وجود دارند و از سوی دیگر وجود برخی اقلام همچون پروتز سینه در فهرست تجهیزات پزشکی مشمول دریافت ارز دولتی این ابهام را ایجاد میکند، آیا تنها تجهیزات پزشکی ضروری هستند که ارز دولتی میگیرند؟ در کنار این تشتت در تصمیمگیری درباره اقلام مشمول ارز دولتی موجب شده تا برخی از تجهیزات پزشکی در گمرک معطل بمانند.
تغییرات متعدد سیاستهای ارزی دولت برای وزارت بهداشت و حوزه دارو و تجهیزات پزشکی چالشزا شده است به گونهای که آنها ناگزیرند هر از چندگاهی سیاستهایشان را متناسب با این سیاستها تغییر دهند. مطابق با آخرین سیاستگذاری در این حوزه برخلاف شعار حمایت از تولید داخلی و سیاست الزام به مصرف داروهای داخلی در مراکز درمانی با ابلاغ رئیس سازمان غذا و دارو در نامهای با امضای اسحاق جهانگیری خرید ملزومات و تجهیزات پزشکی به دلیل شرایط ضروری در کشور از تصویبنامه ممنوعیت خرید کالاهای خارجی دارای مشابه تولید داخل مستثنی شد. اما در عین حال وزیر بهداشت از اختصاص ۵/۳ میلیارد دلار برای تأمین دارو و تجهیزات پزشکی خبر میدهد؛ ۵ میلیارد دلار ارز ۴۲۰۰ تومانی.
فقط ضروریها
رضا مسائلی، مشاور وزیر و مدیرکل تجهیزات پزشکی وزارت بهداشت با اشاره به تغییر سیاستهای ارزی میگوید: با تصمیماتی که اتخاذ شد، کالاها یا تجهیزات پزشکی را که مصارف غیرضرور داشتند از حوزه تخصیص ارز خارج کردیم و کالاهای پزشکی غیرضروری با نرخ آزاد تأمین ارز میشدند. براساس مصوبه ۱۶ مرداد امسال، دولت ارز را به جز در موارد ضروری، آزاد اعلام کرد و فقط ملزومات پزشکی ضروری مشمول دریافت ارز از سیستم بانکی شدند و دستگاههای پزشکی از فهرست دریافت ارز خارج شدند.
مشاور وزیر بهداشت با بیان اینکه در ساختار اداره کل تجهیزات پزشکی یک گروه تأمین ارز داریم و یک سامانه الکترونیک هم ایجاد کردیم که کمبودها و نارساییها را از طریق دانشگاهها پایش کند، افزود: نتیجه پایشها در ادارهکل تجهیزات پزشکی به صورت روزانه رصد میشود و برای کمبودها و نارساییها به صورت موردی اقداماتی انجام میدهیم. در عین حال یک گروه ارز، گمرک، تعرفه هم ایجاد کردیم که بهطور اختصاصی دو مأموریت مدیریت ارز، گمرکات و تعرفه و مدیریت و کمبودها را انجام میدهد. بر این اساس وزارت بهداشت در حوزه تجهیزات پزشکی ساختارش را هم نسبت به شرایط تحریم تغییر داده است.
ابهام در تعیین تجهیزات ضروری.
اما در برابر این، اگر به سراغ انجمنهای پزشکی بروید حکایت متفاوتی را میشنوید. به طور نمونه رئیس انجمن چشم پزشکی ایران، خواستار تخصیص ارز دولتی برای تجهیزات پزشکی سرمایهای است. محمود جباروند معتقد است: اختلاف بین مسئولان وزارت بهداشت و سایر وزارتخانهها و دستگاههای دولتی بر سر قیمتگذاری تجهیزات پزشکی، باعث شده تا مراکز درمانی دولتی و خصوصی در تأمین تجهیزات پزشکی سرمایهای دچار مشکل شوند.
وی با تأکید بر تأمین تجهیزات پزشکی سرمایهای با ارز دولتی تصریح میکند: تأمین این تجهیزات با ارز آزاد، مشکلساز خواهد شد و مراکز درمانی دولتی و خصوصی، توان تأمین آنها را با توجه به تعرفههایی که مصوب است، ندارند.
جباروند، با انتقاد از معطلی تجهیزات پزشکی در گمرک کشور میافزاید: واردکنندگان منتظر تصمیم دولت برای تأمین ارز دولتی هستند، زیرا پرداخت مابه التفاوت ارز دولتی و آزاد برای شرکتها ممکن نیست.
از سوی دیگر قرارگرفتن پروتز سینه یا ژل تزریقی در فهرست تجهیزات و داروهای مشمول دریافت ارز دولتی ابهام در حوزه نظارت بر اقلامی که مشمول ارز ۴۲۰۰ تومانی هستند را جدیتر از قبل مطرح میکند؛ اینکه فهرست دارو و تجهیزات پزشکی مشمول ارز دولتی چقدر سلیقهای یا واقعی است و رانت و رانتخواری چقدر در این میان سهم دارد؟