بسیج را باید یادگار ارزشمند امام راحل و ظرفیتی بی‌بدیل در اختیار ایران اسلامی دانست. در نظریات اندیشمندان سیاسی و اجتماعی، این ظرفیت تحت عنوان «سرمایه اجتماعی» به عنوان یکی از شروط پایداری نظام‌ها از آن سخن به میان آمده است. بابررسی شاکله بسیج و تطابق آن با مولفه‌های سرمایه اجتماعی، به جرئت می‌توان از تحقق آن در عالی‌ترین سطح در جمهوری اسلامی سخن گفت که یکی دیگر از اعجاز انقلاب اسلامی به شمار می‌رود.
باتوجه به اینکه بسیج این مولفه‌ها را داراست، آیا نباید به عنوان یک پتانسیل قدرتمند در مدیریت سیاسی و اقتصادی تحریم و مانند آن، به طور ویژه مورد توجه مدیران جمهوری اسلامی باشد؟
۱- بسیج چه در معنای ساختاری و خاص خود و چه در معنای شناختی و عام، پتانسیلی را پدید آورده است تا افراد از هر سن، جنس، پایگاه اجتماعی و نگرش سیاسی در یک شاکله واحد و درمسیر تحقق اهدافی خاص با یکدیگر متحد شوند و به کمک مسئولان و دولت‌ها بشتابند. برخلاف آنچه معاندان درصدد القا و تئوریزه کردن آن در جامعه هستند، بسیج نه یک شبه سازمانِ جناحی که مفهومی فراحزبی است. همانگونه که رهبری نیز تأکید فرموده‌اند: «هرکس هرجای این سرزمین، بااحساس مسئولیت و بصیرت مشغول به فعالیت و خدمت است، بسیجی است»، اما ظرفیت بی‌مانندِ بسیج در تجمیع سرمایه‌های سرگردان اجتماعی، منجر شده است بدخواهان درصدد کوچک کردن دایره بسیج، برچسب‌زنی متعدد و تقلیل آن به یک جمعیت و جناح خاص برآیند و جای‌گذاری چشم اندازی مغایر با گفتمان بسیج- که بر پایه ارزش‌های انسانی و اسلامی، پیشرفت مداری و جامع‌نگری استوار است- را در دستور کار خویش قرار دهند تا با ایزوله بسیج در همان گام اول، عاملی مولد در مدیریت سیاسی، اقتصادی و... را از پیکره جمهوری اسلامی جدا سازند.
۲- با نگاهی گذرا به تاریخ نظام‌سازی غرب و شرق، این حقیقت پدیدار می‌شود که بسیاری از آن‌ها با استراتژی هایی، چون تطمیع، ترغیب، تعلیم و حتی ارعاب و اجبار به دنبال دستیابی به یک ارتش مردمی یا نظامی جهت پشتوانه‌سازی سیاسی خود بوده‌اند. اما انقلاب اسلامی ایران در پرتو گفتمان بسیج و به واسطه حکمت امام راحل، به معدنی از نور و ظرفیتی فرامادی و پایان ناپذیر دست یافته که بی‌هیچ توقع، پاداش یا تعالیم از پیش آموخته شده قادر است در تمام مسائل درون و بیرون سیستم اعم از سیاسی، اقتصادی، زیست محیطی و... به سطحی از همبستگی و تعاون بر مدار خدمت دست یابد که سرمایه اجتماعی ارزشمندی برای جمهوری اسلامی به شمار می‌رود. در تمامی عرصه‌های سازندگی، مقاومت، مدیریت خرد وکلان و... هرگاه تفکر و روحیه بسیجی ورود پیدا کرده است حل مسائل در کمترین زمان با بیشترین درجه وفاق و بازدهی را موجب شده است. گذار پیروزمندانه از جنگ تحمیلی و وادار کردن جهان به پذیرش انقلاب اسلامی، سازندگی کشور پس از جنگ و افزایش ضریب توسعه درون‌داد در شرایط تحریم، نمونه آن است که در پرتو کار و گفتمان بسیجی ممکن شد.
۳- گام سوم هدفمندسازی آگاهانه است که تسهیل کننده کنش‌های مشترک خواهد بود. نهادسازی هدفمند و حتی خودجوش اشکال مختلف بسیج دانشجویی، سازندگی، سوادآموزی و... در کنار ترویج گفتمانی، نمود تحقق مولفه دیگر سرمایه اجتماعی در عالی‌ترین سطح در جمهوری اسلامی است که مشابه بیرونی ندارد. در دیگر نظام‌ها در بهترین حالت از NGOهایی می‌توان نام برد که با اهداف مشخص و نه جامع نگر، مشغول فعالیت هستند!
تشکیل بسیج سازندگی به سال۱۳۷۹به دستور معظم له که موجبات به کارگیری نیروی اجتماعی به ویژه جوانان در مسیر سازندگی، کمک به دولت در توسعه مادی و معنوی و در راستای منویات رهبری و طرح‌های ملی، محرومیت‌زدایی و حفظ انسجام اجتماعی، افزایش توان علمی و فنی و... را فراهم آورد، از نمونه‌های شگرفی است که نشان می‌دهد گفتمان بسیج، در تجمیع داوطلبانه و هدفمندسازی سرمایه‌های اجتماعی در خدمت مدیریت سیاسی و اقتصادی کشور، تا چه اندازه موفق بوده و به این نظریه جامه عمل پوشانده است. تاریخ انقلاب اسلامی گواه است هرگاه گفتمان و روحیه بسیجی‌گری در بطن کارها وجود داشته است مانند سال‌های پیروزی انقلاب و جنگ تحمیلی، گام‌های پیش‌رونده‌ای در تحقق اهداف و منافع ملی برداشته شده است و هرگاه عامدانه به حاشیه رانده شده است مانند سال‌های قدرت‌گیری رفرمیسم و لیبرالیسم در کشور، سرمایه اجتماعی نیز از همان لایه بیرونی یعنی ارتباط و اعتماد رو به شکاف گذارده است. بسیج یک نمونه اجتماعی موفقیت آمیز در سطح جهانی است که توانسته است در سه بعد ساختاری، شناختی و ارتباطی یک سرمایه اجتماعی در اعلی درجه را تحقق بخشد و باید مورد توجه اندیشمندان اجتماعی و سیاسی جهان قرار گیرد. چگونه چنین ظرفیتی در داخل با کارشکنی استکبار و ایادی داخلی مورد غفلت واقع می‌شود؟! اینک که دشمن خبیثانه به مرز‌های امنیت اقتصادی و سیاسی کشور می‌تازد، به گفتمان بسیج بیش از همیشه احساس نیاز می‌شود تا با هم‌افزایی سرمایه‌های اجتماعی در قالب بسیج مردمی، پیاده‌سازی الگوهای اقتصاد مقاومتی، توسعه درون‌داد و مدیریت تحریم تسریع گردد.
