جوان آنلاین: آشپزخانه اولین محل تولید زباله و اولین مکان برای آغاز فرآیند زیست محیطی است. بازیگرانش، مادران و بانوانی هستند که فرمان آشپزخانه در دستان آن‌ها می‌چرخد و می‌توانند با توجه و حوصله این فرآیند را به سرانجام برسانند. آن‌ها به عنوان مدیران سبد مصرف خانواده که باید‌ها و نباید‌های خرید را می‌دانند، با خرید صحیح و به اندازه‌شان می‌توانند از تولید انبوهی از زباله جلوگیری کنند، چراکه هرچه زباله‌های منزل کمتر باشد انرژی کمتری برای تفکیک آن نیاز است. در ادامه سلیقه و هنرشان در تفکیک و جداسازی زباله باعث می‌شود اثر مخربی روی محیط زیست نماند و مواد پسماند را به چرخه مصرف بازگردانند. سکینه بدرلو، معاون اجتماعی و فرهنگی سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران با اشاره به نقش بانوان و مادران در بحث تولید زباله کمتر و تفکیک پسماندها می‌گوید: «مهم‌ترین مخاطبان ما بانوان خانواده هستند، چراکه می‌توانند روی رفتار فرزندان و حتی همسرانشان اثرگذار باشند. مادر می‌تواند با آموزش فرزندانش به محیط زیست شهر و در نهایت کره خاکی کمک بزرگی کند. به همین خاطر ما نیز سعی کرده‌ایم فعالیت آموزشی مان را روی بانوان و مادران متمرکز کنیم، چراکه آن‌ها برای ما مهم‌ترین مخاطب هستند و می‌توانند مدیران شهری را در تفکیک پسماندها یاری کنند.»
آسیب‌های ناشی از عدم تفکیک زباله
بدرلو درباره آسیب‌های ناشی از عدم تفکیک زباله می‌گوید: تمام فعالیت‌ها، آموزش‌ها و فرهنگ‌سازی تفکیک زباله از خانواده دنبال می‌شود و اگر به این مهم اهمیت داده نشود پسماند خشک و‌تر مخلوط می‌شود. در نهایت قابلیت برگشت به چرخه مصرف کم و زباله‌های دفنی وزن بیشتری می‌گیرد. نکته دیگر زباله گرد‌ها هستند. در واقع افراد سودجویی هستند که از آن‌ها به نفع خودشان استفاده می‌کنند. زباله گرد‌ها علاوه بر زشت کردن چهره شهر، وقتی داخل مخزن می‌روند باعث می‌شوند حجم زباله بالا بیاید و زباله به اطراف مخزن بریزد، در نتیجه حیوانات موزی مثل موش از این زباله‌ها تغذیه کنند و زیاد شوند، چراکه اگر حیوانات آب و غذایی نداشته باشند نسل آن‌ها زیاد نمی‌شود، بنابراین افزایش زباله گردی به عنوان یک آسیب اجتماعی، افزایش پسماندی که قابلیت بازیافت پیدا نمی‌کند و همچنین ازدیاد حیوانات موزی که از این پسماندها تغذیه می‌کنند از جمله نتایج عدم تفکیک زباله است که خانواده‌ها باید مورد توجه قرار دهند.
وی در ادامه افزود: زباله‌ها معمولاً توسط زباله سوزها به برق تبدیل می‌شود، اما به خاطر محدودیت زباله سوزها، مجبوریم مقداری زیادی از آن‌ها را دفن کنیم، به همین دلیل بعضی زباله‌ها ممکن است سال‌ها در زمین بماند و باعث آلودگی زمین و خاک شود. به طور مثال، یک کیسه نایلونی، ۴۰۰ الی ۵۰۰ سال طول می‌کشد تا تجزیه شود. الان هم در آراد کوه کیسه‌هایی که سال ۱۳۳۵ دفن شده‌اند دیده می‌شود! این موارد به محیط زیست و زمین آسیب می‌زند، ولی در صورت تفکیک، وارد چرخه بازیافت می‌شوند و در بعضی صنایع مورد استفاده قرار می‌گیرند. شیشه نیز از جمله مواردی است که نباید داخل سطل زباله انداخت. به طور مثال اگر خرده‌های شیشه با پوست میوه که برای کمپوست استفاده می‌شود مخلوط شوند جداکردن آن سخت است به همین دلیل ساخت کمپوست از پوست میوه‌ها امکانپذیر نیست. جداسازی فلزات با آهنربا و حتی جداکردن نایلون شاید کمی راحت باشد، اما تفکیک شیشه از بقیه زباله‌ها سخت است. این مواردی است که اگر خانواده‌ها به آن توجه کنند کمک زیادی به بازیافت می‌شود.
معاون فرهنگی- اجتماعی سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران در تفاوت عملکرد زباله گرد‌ها و سازمان‌های مسئول می‌گوید: در بازیافت زباله‌ها در سازمان مدیریت پسماند نظارت وجود دارد، ولی در بازیافت از طریق زباله گرد‌ها نظارتی نیست و معلوم نیست چه اتفاقی می‌افتد و نتیجه کار چه می‌شود. احتمال اینکه زباله آنان در صنایع تبدیلی غیر مجاز استفاده شود زیاد است.
فروش پسماند‌های خشک با نرم افزار کاربردی «نوماند»
بدرلو در ادامه به راه اندازی طرح نوماند از دی ماه سال گذشته اشاره کرد و افزود: از ۲۳ دی ماه زیرساخت‌های اجرای این طرح در تمامی مناطق بیست‌ودوگانه شهر تهران فراهم شده است و شهروندان تهرانی می‌توانند با نصب سوپراپلیکیشن «شهرزاد» و مراجعه به بخش «نوماند»، درخواست خود را برای تحویل و فروش پسماند‌های خشک ثبت و روز و ساعت مراجعه ناوگان دریافت پسماند را طبق زمان‌بندی دلخواه خود اعلام کنند. این ناوگان در سه روز، یک‌شنبه، سه‌شنبه و پنج‌شنبه از ساعت ۹ تا ۱۲ و ۱۲ تا ۱۶ آماده دریافت پسماندها هستند به همین دلیل شهروندان می‌توانند در این روز‌ها ثبت سفارش کنند. همچنین به ازای تحویل پسماند خشک کیف پول آن‌ها شارژ می‌شود و آن‌ها می‌توانند از میادین میوه و تره بار شهرداری تهران خرید یا کارت بلیت متروی خود را شارژ کنند. خرید مجوز تردد در محدوده طرح ترافیک، خرید از فروشگاه‌های منتخب شهروند و همچنین پرداخت کرایه تاکسی نیز از دیگر خدماتی است که شهروندان می‌توانند با تحویل زباله‌های خشک خود و افزایش موجودی کیف پول‌شان از آن برخوردار شوند. اگر نخواستند می‌توانند گزینه استرداد وجه را انتخاب کنند و شماره شبای یکی از کارت‌های عضو شتاب خود را وارد و آن را به حساب کارت بانکی خود واریز کنند. استقبال خانواده‌ها خوب بوده و در حال حاضر بالای ۱۰ هزار خانوار فعال داریم.
وی با اشاره به اینکه در صورت تفکیک انواع زباله‌های خشک از جمله کاغذ، شیشه و کارتن نیز گفت: با تفکیک هر کدام از این پسماندها، شهروندان می‌توانند قیمت جداگانه‌ای دریافت کنند. این مدل تفکیک علاوه بر دریافت هزینه، عوامل را درگیر جداسازی نمی‌کند و کار با سرعت بیشتری پیش می‌رود.
معاون اجتماعی - فرهنگی سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران به مواردی برای تفکیک صحیح زباله اشاره کرد و اظهار داشت: وقتی بانوان و مادران در منزل هستند و می‌خواهند اقلام مصرفی خریداری شده را بر حسب نیاز استفاده کنند، آن‌ها را در سینک ظرفشویی بشویند و بعد از اتمام، ظرف آن مواد مصرفی را با یک آبگیری ساده آبکشی کنند. این نکته ساده‌ای است، اما همین نکته ساده می‌تواند در استفاده مجدد پسماندها کمک کند، چراکه ظرف‌های سس، ماست و ... اگر آبکشی نشوند امکان شستن آن‌ها در بازیافت نیست به همین دلیل قابلیت استفاده ندارند و به مرکز دفن می‌روند. مثلاً قالب پنیر بعد از اتمام آبگیری شود تا امکان استفاده باشد ولی اگر مقداری پنیر در آن بماند دیگر قابلیت بازیافت نیست و به مرکز دفن می‌رود. به این ترتیب خیلی از پسماندها که قابلیت استفاده مجدد دارند به مرکز دفن می‌روند به همین دلیل نمی‌توانیم آن‌ها را دوباره به چرخه مصرف برگردانیم. این مهم‌ترین چیزی است که ما آن را دنبال می‌کنیم و آن برگشت مواد پسماند به چرخه مصرف است. آبگیری زباله از تولید شیرابه نیز جلوگیری می‌کند، چون تولید شیرابه هم به فرآیند بازیافت لطمه می‌زند.
بدرلو با اشاره به ۱۸ نوع پسماند از جمله مقوا و کارتن، نان خشک، کاغذ و روزنامه، پلاستیک، مس، آلومینیوم خشک، آهن سبک، آهن سنگین، شیشه سالم، شیر آلات، استیل و آلومینیوم نرم گفت: امروزه بالاترین حجم تفکیک با ۵۶ درصد در کشور آلمان انجام می‌شود و این نشان از مشارکت مردم است، چون ارزش زمین برایشان مهم است. با تفکیک زباله در منزل می‌توانیم آن‌ها را دوباره در چرخه مصرف برگردانیم، چراکه زمین توان تحمل این حجم از زباله را ندارد.
او در پاسخ به این سؤال که زباله‌ها بعد از بازیافت در چه مواردی به کار می‌رود گفت: همانطور که اشاره شد، بخشی از آن توسط زباله سوزها برای تولید برق به کار می‌رود. کارتن‌ها در چرخه کارتن‌سازی خمیر و دوباره در کارتن‌سازی استفاده می‌شوند. کتاب‌ها نیز بعد از خمیر شدن، برای روزنامه‌ها کاربرد دارد. در نهایت خیلی از آن‌ها وارد چرخه تولید شده و دوباره در چرخه مصرف مورد استفاده قرار می‌گیرند.
معاون اجتماعی - فرهنگی سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران در آخر توصیه‌ای هم به شهروندان در خصوص تهیه کمپوست کرد و افزود: کمپوست، خاک بسیار غنی است که در مکان‌هایی همچون باغ‌ها، محوطه‌سازی، باغداری و کشاورزی به عنوان کود به کار می‌رود. کمپوست از زباله‌های ارگانیک مانند پسماند‌های میوه، سبزیجات، تفاله قهوه و چای، پوسته تخم مرغ تهیه و در نهاله‌های دامی مورد استفاده قرار می‌گیرد. نظارت آن برعهده جهاد کشاورزی و دامپزشکی است. اگر شهروندی قصد تهیه‌اش را داشت، تنها می‌تواند آن را در خانه‌های حیاط دار با دفن در باغچه تهیه کند که نیاز به آموزش دارد در غیر اینصورت ممکن است تولید سم کند و اگر این مواد به خوراک دام و طیور برسد ممکن است همان سم وارد سفره غذایی ما شود، بنابراین لازم است خانواده‌هایی که قصد تهیه آن را دارند ابتدا آموزش ببینند و بعد آن را تهیه کنند. البته بعضی مجتمع‌ها مجهز به دستگاه کمپوست هستند که می‌توانند از آن استفاده کنند.
