عملکرد آذری جهرمی وزیر دهه شصتی دولت نشان میدهد در شرایط بحرانی مدیران جوان تا چه اندازه میتوانند عملکرد دولت در مقابل مشکلات را بهبود بخشند.
این روزها که بازار در تلاطمهای ارزی و اقتصادی میسوزد و داد انتقادها از دولت به هوا رفته برخی اعضای هیئت دولت هم با اشتباهات خود در حال دمیدن به آتش اعتراضها هستند.
شاید یکی از مهمترین مصادیق چنین اقداماتی سخنان یکی از معاونان وزارت صنعت و تجارت باشد که رسانهها را متهم به چرت و پرت گویی و بالا بردن توقعات مردم کرد. این سخنان معاون وزیر بازتاب بسیار بدی در بین افکار عمومی داشت.
کار به آنجا کشیده که گاه اظهارات برخی مقامات دولتی حالت متناقض به خود میگیرد. به عنوان مثال در حالی که رئیس جمهور در اجلاس بزرگداشت هفته قوه قضائیه از کافی بودن ذخایر ارزی کشور سخن میگوید، محمدباقر نوبخت از کمبود ارز در کشور سخن میگوید و از ایرانیان خارج از کشور میخواهد تا طلا و ارز خود را به داخل کشور وارد کنند.
در چنین حالتی طبیعی است که عدم اطمینان به مقامات اقتصادی کشور به دلیل تناقضگویی اوج میگیرد و نتیجه طبیعی چنین اقدامی ولع بیشتر به خرید ارز و طلاست که نتیجهای جز التهاب بیشتر بازار ندارد.
وقتی وزیر دهه شصتی به میدان میآید
در این میان شاید کابینه یک تکخال داشت. محمدجواد آذرجهرمی وزیر دهه شصتی دولت که برخلاف بقیه وزرا تلاش کرده حداقل خودی نشان دهد.
زمانی که بازار چهارسو و علاءالدین به دلیل بالا رفتن قیمت ارز به هم ریخته بود، اولین وزیری که در جمع بازاریان حضور یافت، جوانترین وزیر کابینه بود. همچنین وزارت ارتباطات اولین وزارتخانهای بود که به بحث بازرسی از شرکتهایی که ارز دولتی دریافت کرده و به قیمت بالاتر کالاهای وارداتی را وارد میکردند، وارد شد.
به عنوان مثال آذری جهرمی در توئیت خود به این نکته اشاره کرد که شرکتی به نام «نویس پرداز» نزدیک به ۲۸ هزار گوشی تلفن را وارد کرده و با وجود دریافت ارز ۴ هزارو ۲۰۰ تومانی در حال فروش گوشیهای آیفون به قیمت ارز ۷ هزار تومانی است.
همین اختلاف قیمت نزدیک به ۳۰ میلیارد تومان نصیب این شرکت کرده است. آذری جهرمی در ادامه توئیتهای خود به این نکته نیز اشاره کرد که نام مدیران این شرکت چه بوده است. یکی از مدیران این شرکت به نام سارا نیلی گویا نسبتی با یکی از مدیران عالی رتبه آموزشی کشور داشته است.
سخن این نیست که کار آذری جهرمی شق القمری در این شرایط اقتصادی کشور محسوب میشود، اما نکته این است که همین کار به اصطلاح نمایشی آذریجهرمی را بقیه وزرا انجام نمیدهند. در حقیقت به نظر بقیه وزرا آنچنان از تحولات موجود شوک زده شدهاند که حتی به اقدامات نمایشی نیز نپرداختهاند.
جالب این است که حتی همین اقدامات نمایشی میتوانست اعتماد به نفس به بازار را بازگرداند و به قول رئیسجمهور از حجم جنگ روانی و سیاهنمایی علیه دولت بکاهد. شاید تنها تفاوت آذریجهرمی با بقیه وزرا در چنین موردی جوان بودن وی باشد.
جوانگرایی؛ تجربهای اثبات شده
شاید اگر کابینه حسن روحانی جوانتر از شرایط فعلی بود، امید بیشتری به برخی اقدامات جدیتر از سوی آنان میرفت.
متأسفانه استفاده از مدیران تاریخ گذشته یکی از مهمترین نقایص دولتهای یازدهم و دوازدهم بوده است. به عنوان مثال چرتزدن وزیر صنعت و تجارت دولت یازدهم در یک همایش تبدیل به یک جوک در محافل سیاسی شده بود. در مقابل تا آخر دولت یازدهم کوچکترین اقدامی در این باره از سوی روحانی انجام نشد و در نهایت در معرفی کابینه جدید بود که نوبت به جایگزینی وی با وزیری جوانتر رسید.
بحث جوانگرایی در سیستم مدیریتی موضوعی است که بارها از سوی مقام معظم رهبری به عنوان یک اصل اساسی در چینش مدیران کشور مطرح بوده است.
ایشان در سال ۹۵ و به مناسبت فرارسیدن روز بسیج و در جمع بسیجیان میفرمایند: جوان پیشران است، موتور حرکت است. اگر نسل جوان نمیبود و نمیخواست و اقدام نمیکرد، حرکت متوقف میشد؛ اندیشه پیران و فکر و تجربه آنها آن وقتی به کار میآید که حرکت جوانانه جوانان وجود داشته باشد؛ پیشران این حرکت، جوانها هستند. بنابراین امروز، شما جوانهایی که امام را ندیدهاید مخاطب امامید، امام با شما حرف زده است، امام با شما صحبت کرده است. مراجعه کنید به مطالب امام.
جالب این است که بحث جوانگرایی یک مطلب سفارشی یا صرفاً برای سخنرانیهای عمومی نیست، بلکه امروز در دنیا مدیریت جوانان به عنوان یک اصل راهبردی در تمام کشورها مطرح است. شاید روشنترین نماد آن به قدرت رسیدن دو سیاستمدار ۴۰ و ۳۱ سال به بالاترین سمتهای سیاسی در کشورهای اتریش و فرانسه است. زمانی که ماکرون ۴۰ ساله توانست گوی سبقت را از بقیه برباید، بر همه روشن شد که عصر سیاستمداران پیر به پایان رسیده است.
این مطلب حتی در بررسیهای کارشناسی و تحقیقاتی نیز به اثبات رسید. جک زنگر در مجله کسب و کار هاروارد با اشاره به مطالعهای که در همین باره داشته است، مینویسد: ما اطلاعات مربوط به ۶۵ هزار رهبر و مدیر مشهور را جمعآوری کرده و از میان این دادهها، اطلاعات مربوط به مدیران زیر ۳۰ سال را در یک گروه و اطلاعات مربوط به مدیران بالای ۴۵ سال را در گروهی دیگر قرار دادیم (مدیران زیر ۳۰ سال ۴۵۵ نفر و مدیران بالای ۴۵ سال ۴۲۹۸ نفر)، سپس به مقایسه ویژگیها و وجوه تمایز هر دو گروه پرداختیم. هنگام مقایسه دو گروه ما تلاش میکنیم تا هر دو گروه تا جایی که ممکن است مشابه یکدیگر باشند، اما با توجه به اینکه مدیران جوان این قابلیت را داشتهاند که در سنین جوانی به سمت مدیریت ارتقا پیدا کنند، ما به این نتیجه رسیدیم که پتانسیل دستیابی به اهداف و موفقیت در این افراد بیشتر است. به هر حال ارتقا یافتن به یک پست مدیریتی در سنین جوانی کار سادهای نیست. نتایج آماری این تحقیقات نشان داد ۴۴ درصد از کارآمدترین رهبران مورد مطالعه ما را افراد زیر ۳۰ سال تشکیل میدهند در حالی که افراد بالای ۴۵ سال تنها ۲۰درصد از کل جمعیت مدیران کارآمد را به خود اختصاص دادهاند.
حالا سؤال این است که با وجود این شواهد آشکار که در مقابل دولت قرار دارد، زمان ترمیم کابینه به نفع جوانان نرسیده است؟
ضرورت ترمیم کابینه با افراد جوان
واقعیت این است که وعده استفاده از جوانان بارها به طرق مختلف و به خصوص در انتخاباتهای ریاست جمهوری از جمله انتخابات دوره دوازدهم تکرار شده است.
گویی قرار است چنان از ظرفیت جوانان در مناصب کشور و مدیریتهای کلان استفاده شود که ممکن است برخی دغدغه خلأ تجربه مدیران باسابقه را مطرح کنند و نگران شوند از بیتوجهی به تجربه مدیران کارکشته، اما هنگامیکه زمان اجرای وعدهها میرسد و همگان منتظر ورود جوانان به عرصههای مدیریتی هستند و جامعه، نوید فضای جدیدی را میدهد که مملو از شورونشاط خواهد بود، ناگهان همان مدیران پا به سن گذاشته و کمرمقی که ابتکار جدیدی برای پیشبرد امور در برنامههای خویش ندارند به کار گمارده میشوند.
شاید در شرایط فعلی بهترین زمان برای دولت روحانی باشد که خود را از دست مدیران و وزیران پیر خود رها کند. تنها تفاوتی که این بار با گذشته احساس میشود این است که ممکن است بار دیگر فرصتی برای این کار فراهم نشود.
هم اکنون با مطالبه گستردهای که در مجلس و همچنین جامعه وجود دارد، روحانی میتواند بدون تعارف و رودربایستی نسبت به تعویض مدیران و وزرا با افراد جوانتر اقدام کند. روحانی از اعتماد به آذریجهرمی دهه شصتی تاکنون ضرر نکرده بلکه حتی نقطه قوت او نیز در شرایط فعلی بوده است.
روحانی باید در شرایط فعلی به دنبال ترمیم کابینه با افراد جوانتر باشد تا دولت برای مقابله با موجهای تحریمی که طی چند ماه آینده سراغ کشور میآید بهتر بتواند برخورد کند.