فدریکا موگرینی، کمیسیونر سیاست خارجی اتحادیه اروپا برای چندمین بار طی هفتههای اخیر گفته که اتحادیه اروپا قصد دارد از طریق قانونی از فعالیت شرکتهای خود در ایران حمایت کند، ولی رئیس بانک سرمایهگذاری اروپا به صراحت تأکید کرده که هیچ بانک اروپایی وجود ندارد که در حال حاضر بتواند در ایران و با ایران تجارت کند. این برای چندمین بار است که شرکتها و مؤسسات مالی اروپا، روی بیانیههای حمایتی اتحادیه اروپا، تخم تردید میپاشند. کار بهجایی رسیده که محمدجواد ظریف، وزیر خارجه گفته اروپا به جای اظهار نظر و بیانیه صادر کردن، اقدامات عملی انجام دهد.
«فدریکا موگرینی» کمیسیونر سیاست خارجی اتحادیه اروپا دیروز یک بار دیگر تأکید کرد که اتحادیه اروپا و تهران موازین حقوقی را به کار میگیرند که میتواند شرکتهای اروپایی فعال در ایران را از تحریمهای امریکا مصون دارد. به گفته موگرینی، این اتحادیه مفاد حقوقی برای دور زدن تحریمهای امریکا را فعال کرده است: «ما همچنین تمام تلاشمان را خواهیم کرد تا ایران از منافع اقتصادی توافق هستهای سال ۲۰۱۵ از جمله برداشتن تحریمها منافع کاملی کسب کند.» با وجود موضعگیریهای حمایتی پیدرپی مقامهای اروپایی که صریحترین آن بعد از نشست کمیسیون مشترک برجام ۶ جولای ۲۰۱۸ صادر شد، تردیدها درباره درباره توانایی آنها برای رودر رویی با امریکا رو به افزایش است. روز گذشته، در موضعی که نشاندهنده شکاف میان موضعگیری مقامهای اروپایی و اقدامات عملی نهاهای مالی آن است، رئیس بانک سرمایهگذاری اروپا گفت: در صورتی که در ایران سرمایهگذاری کنیم فعالیت خود را در نقاط دیگر جهان به خطر میاندازیم. به گزارش رویترز، ورنر هویر که بانک تحت نظر او بازوی سرمایهگذاری اتحادیه اروپااست، گفته است: «بهرغم آنکه ما از توافق هستهای ایران حمایت میکنیم، اما ایران جایی نیست که ما بتوانیم در این کشور نقشی فعال ایفا کنیم.»
وی هشدار داد که وامدهی به ایران میتواند این بانک را تضعیف کند: «ما باید به این واقعیت توجه کنیم اگر در ایران فعال میبودیم، مدل کسبوکار بانک را در معرض خطر قرار میدادیم.» او تأکید کرده است: «هیچ بانک اروپایی وجود ندارد که در حال حاضر بتواند در ایران و با ایران تجارت کند.» چاک فریلیچ از اعضای ارشد اندیشکده «هاروارد بلفر» و معاون سابق مشاور امنیت ملی نخستوزیر رژیم صهیونیستی، در گفتوگو با خبرگزاری روسی «اسپوتنیک» با ابراز تردید درباره توان اروپا برای حفظ برجام گفته است: «ممانعت امریکا از صدور معافیتهای موردی برای ادامه کار شرکتهای اروپایی با ایران، خیلی به نفع امریکا نخواهد بود، ولی به نظر من، کشورهای اروپایی این روزها در حال رسیدن به این نتیجه هستند که در عمل، راهی جز همکاری با امریکا بر سر این موضوع ندارند.» او گفته است: «شرکتهای اروپایی این روزها با خروج از بازار ایران، نظر خود را با عمل اعلام میکنند و ما شاهد خروج دستهجمعی شرکتهای اروپایی و شرکتهای دیگر کشورهای خارجی از ایران هستم.» به گفته فریلیچ، اروپاییها دارند با تصویب قوانینی، تلاش خود را میکنند و مطمئنم که نهایتاً یک اقدامی به کار میبندند، ولی باز هم واقعیت میدانی، اقدام شرکتها خواهد بود و به زودی - شاید طی چند هفته و شاید طی چند ماه - این مطلب برای ایران روشن میشود که دولتهای اروپایی نمیتوانند به تعهدات خود پایبند بمانند. ظاهراً همین روند باعث شده که محمدجواد ظریف، وزیر خارجه درباره تفاوت موضع اعلانی اروپاییان با مواضع عملی آنها هشدار بدهد. وزیر خارجه ایران در گفتوگو با یورونیوز گفت: اقدامات اروپا نباید تنها در حد بیانیه و حرف باشد بلکه اکنون لازم است اقدام عملی انجام دهد. وزیر خارجه ایران گفت: «آنچه نیاز است اروپاییها انجام دهند، علاوه بر تعهد سیاسیای که دادهاند، این است که اکنون شاهد آن باشیم که این تمهیدات در عمل و نه فقط در حد بیانیه و حرف، اجرایی شوند. در بخش بانکی، در بخش سرمایهگذاری، در بخش انرژی و در بخش حمل و نقل و در بخش شرکتهای کوچک و متوسط.»
ظریف در ادامه گفت که معتقد است اروپا قدرت و نفوذ خود را دستکم گرفته و باید در زمینه صلح و ثبات منطقه، همچنین در زمینه صلح و امنیت جهانی و برای ترویج همکاری و گفتوگو فعالتر باشد. ظریف گفته که در جلسهای که چند روز بعد از خروج امریکا از برجام با سه کشور اتحادیه اروپا داشتیم و قبل از آن با وزرای خارجه چین و روسیه داشتیم همگی بر تعهد خود بر جبران خسارتهای ایران از خروج برجام تأکید کردند. با این حال، او میگوید: «آنچه ضروری است که امروز ببینم فراتر از تعهدات اعلامی است، بلکه اقدامات قانونی و عملیاتی است.»