همه‌ساله هم‌زمان با فرارسیدن روز‌های سرد سال، استفاده شهروندان از وسایل گرمایشی افزایش پیدا می‌کند و رعایت‌نکردن نکات ایمنی در راه‌اندازی، نصب و استفاده از این وسایل می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری داشته باشد یا حتی به مرگ بینجامد.
سردرد، سرگیجه، حالت تهوع علائمی است که شاید در نظر عده‌ای شبیه به علائم یک سرماخوردگی باشد، اما این روز‌ها هوش و حواسمان را جمع کنیم این‌ها علائمی است که به راحتی می‌تواند ما را تا چند قدمی مرگ بکشاند، مونوکسید کربن گازی بی‌رنگ و بی‌بو است که از آن به عنوان قاتل خاموش یاد می‌شود، قاتلی بی‌رحم که این روز‌ها میهمان ناخوانده بسیاری از منازل می‌شود.
هر ساله با شروع فصل سرما، کاهش دما و استفاده بیشتر از وسایل گرمازا، نشت گاز مونوکسید کربن جان بسیاری از افراد را به خطر می‌اندازد که مهم‌ترین عامل آن بی‌احتیاطی و نداشتن دقت و آگاهی کافی در خصوص استفاده از بخاری‌های گازی، آبگرمکن‌ها همچنین رعایت نکردن اصول ایمنی است که متأسفانه هر ساله شاهد افزایش چشم‌گیر مسمومیت و مرگ تعدادی از هموطنان ناشی از نشت گاز مونوکسید کربن هستیم.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که در حین حادثه علائم اولیه گاز گرفتگی در اشخاص ظاهر می‌شود، اما اغلب افراد به دلیل ناآگاهی متوجه نمی‌شوند.
۱۱۴ حادثه گاز گرفتگی در آذربایجان‌شرقی
محمدعلی فتح‌الله‌زاده، سخنگوی شرکت گاز آذربایجان‌شرقی در گفت‌وگو با خبرنگار جوان، با اشاره بر وقوع ۱۱۴ حادثه در هفت ماهه اول سال‌جاری که منجر به فوت ۱۰ نفر از هموطنان ناشی از نشت گاز و گازگرفتگی مونوکسید کربن شده است، افزود: ۲۱۰ حادثه در سال ۱۳۹۶ ناشی از سهل‌انگاری مشترکان در مصرف گاز طبیعی که منجر به فوت ۴۵ نفر شده که در سال ۱۳۹۵ با ۲۳۹ حادثه، کاهش داشته است.
وی نداشتن کلاهک H. شکل، عدم نصب اصولی دودکش، استفاده از وسایل گازسوز غیراستاندارد و نداشتن بست شیلنگ گاز را از عوامل دخیل در بروز حوادث دانست و تصریح کرد: کلاهک H. شکل برای خروجی دودکش‌ها قابل استفاده بوده که اهمیت بسزایی دارد و گفته می‌شود که ۷۰ تا ۸۰ درصد عوامل گازگرفتگی ناشی از مسائل مربوط به دودکش، عدم نصب اصولی دودکش یا نداشتن کلاهک H. شکل است و ترویج ساختن ضرورت کلاهک‌های H. شکل در افکار عمومی بالطبع کاهش آمار ناشی از گازگرفتگی را به دنبال خواهد داشت.
دودکش‌ها مهم‌ترین عامل در گازگرفتگی
فتح‌الله‌زاده خاطر نشان کرد: نبود کلاهک H. شکل موجب خارج نشدن محصولات احتراق به قدر کافی و بازگشت دود به داخل اتاق یا محل همچنین باعث خروج بیش از حد هوای گرم که منجر به افزایش مصرف سوخت می‌گردد در واقع کلاهک برای افزایش مکش دودکش و جلوگیری از بازگشت دود به داخل، مورد استفاده قرار می‌گیرد بر همین اساس نوع کلاهک مورد مصرف باید از نوع گالوانیزه بوده و در بالای دودکش نصب گردد و حداقل یک‌متر از بالای پشت بام فاصله داشته تا محصولات احتراق به سادگی خارج شده و توصیه‌ای که می‌توان داشت، این است که حتما باید، دودکش‌ها مورد کنترل توسط افراد قرار گیرد.
سخنگوی شرکت گاز آذربایجان شرقی اظهار کرد: شیلنگ‌ها مهم‌ترین عامل در حوادث انفجار و آتش‌سوزی‌ها هستند که متأسفانه برخی افراد به علت عدم استفاده از درپوش برای شیر مصرفی، نشت گاز به علت پارگی یا پوسیدگی به دلیل عدم استفاده از شیلنگ با جنس خوب، به مرور زمان با ایجاد خوردگی از طول عمر شیلنگ کاسته شده و در نهایت منجر به نشت یا انفجار می‌گردد.
وی، ضمن تأکید بر استفاده از بست شیلنگ و مناسب بودن طول آن که نباید از ۱/۲۰ باشد، گفت: به هیچ‌وجه از سیم جهت نگهداشت شیلنگ استفاده نکرده و حتماً از بست‌های فلزی استفاده گردد، استفاده شهروندان از وسائل گرمایشی غیراستاندارد و ایراد داشتن آن منجر به عوامل عمده حادثه در استان است. با اطلاع‌رسانی، آگاه‌سازی در افکار عمومی، صدا و سیما و برنامه‌های آموزشی که با کاهش حوادث روبه‌رو شده‌ایم، اما می‌توان بیشتر از این نسبت به کاهش حوادث اقدام کرد.
قطر دودکش متناسب با ظرفیت آبگرمکن
فتح‌الله‌زاده افزود: موقع نصب وسایل گرمایشی، مسیر دودکش را کنترل کرده و به هیچ‌وجه از لوله‌های خرطومی استفاده نکنند، زیرا با کوچک‌ترین حرکت جا به جا شده و باعث نشت گاز مونوکسیدکربن و سوراخ شدن در اثر گرما می‌شود به این جهت باید از لوله‌های بخاری گالوانیزه استفاده گردد همچنین از شعله اجاق گاز برای گرم کردن و قرار دادن دودکش به خصوص در محیط‌های بسته (مغازه‌ها) و نصب آبگرمکن در داخل حمام و رختکن خودداری کرده و وسایل گازسوز پرمصرف مانند آبگرمکن دیواری یا پکیج در فضایی کمتر از ۶۰ متر مربع استفاده نشود و یا در صورت استفاده باید تهویه مناسب برای آن وجود ایجاد شود.
وی در خصوص طبقه‌بندی حوادث ناشی از آتش‌سوزی خاطرنشان کرد: نواقص مربوط به وسایل گازسوز، استفاده از وسایل گازسوز غیر استاندارد، نشت گاز به علت فقدان ترموکوپل در مجاورت وسایل گازسوز، قرار گرفتن ماده قابل اشتعال در مجاورت شعله آتش، باز ماندن شیر گاز، نشت گاز از شیر مصرفی به دلیل عدم نصب درپوش، نشت از شیلنگ گاز به دلیل پارگی و نشت گاز از سیستم لوله‌کشی داخلی از جمله مواردی است که منجر به آتش‌سوزی و انفجار می‌گردد.
سخنگوی شرکت گاز آذربایجان‌شرقی تصریح کرد: دانستن نکات ایمنی کافی نیست، بلکه باید به آن عمل کرد که در این راستا می‌توان با همیاری و مشارکت مردم و اصحاب‌رسانه در جهت کاهش حوادث اقدام کنیم، انجام چنین اقداماتی به‌خاطر مسوولیت اجتماعی شرکت گاز استان بوده و حوزه داخلی منازل در تصرف و اختیار شرکت گاز استان نبوده و صرفاً از جنبه اخلاقی و اجتماعی، نقش و مسوولیت اجتماعی بحث اطلاع‌رسانی را در سطح استان انجام می‌دهد، امید است تمام سازمان‌های درگیر این موضوع، دست در دست هم داده تا شاهد کاهش حوادث باشیم.
گازگرفتگی ۳۰۲ نفر در ۷ ماهه امسال در آذربایجان‌شرقی
فرزاد رحمانی، رئیس مرکز مدیریت حوادث و فوریت‌های پزشکی استان آذربایجان‌شرقی در گفت‌وگو با خبرنگار جوان، آمار حوادث ناشی از گازگرفتگی در هفت ماهه سال جاری را ۳۰۲ نفر با سه فوتی در کل استان همچنین آمار سال گذشته را ۲۸۷ نفر با ۹ نفر فوتی اعلام کرد و افزود: گاز مونوکسیدکربن به هموگلوبین خون متصل شده و به‌دلیل وارد شدن گاز مونوکسیدکربن به هموگلوبین، در خون اکسیژن حمل نشده و در نتیجه به بافت‌ها اکسیژن نمی‌رسد.
رحمانی خاطرنشان کرد: در صورت نرسیدن اکسیژن به بافت‌ها، علائم کمبود اکسیژن در بافت‌ها ظاهر می‌شود که علائم اولیه آن سردرد، سرگیجه، حالت تهوع، علائمی شبیه به سرماخوردگی است، به مرور زمان علائم گازگرفتگی تشدید شده و به خواب‌آلودگی منجر می‌شود که در صورت عدم کمک و اقدامات اورژانسی، هوشیاری فرد به‌طور کامل از دست می‌رود.
وی ادامه داد: فرد مسموم شده با گاز مونوکسیدکربن باید سریعاً از محل حادثه خارج شده و در هوای آزاد قرار گیرد همچنین فرد مسموم شده در اورژانس با اکسیژن خالص و با فشار بالا تحت درمان قرار می‌گیرد تا گاز مونوکسیدکربن از هموگلوبین جدا گردد. نجات فرد بستگی به میزان مونوکسیدکربن موجود در هوا دارد هر چقدر غلظت بالا باشد، زمان برای نجات فرد کمتر است.
جدی گرفتن و عمل به نکات ایمنی
رئیس مرکز مدیریت حوادث و فوریت‌های پزشکی استان آذربایجان‌شرقی، عمده‌ترین عامل در وقوع چنین حوادثی را فرهنگ و یا ساده دانستن این حوادث دانست و تصریح کرد: در صورتی که وقوع چنین حوادثی را باید جدی گرفت و موقع نصب وسایل گازسوز، کنترل و اطمینان از باز بودن مسیرها، استفاده از لوله‌های بخاری استاندارد، کلاهک‌های H. شکل، یک متر فاصله ارتفاع لوله بخاری در پشت بام، نصب نکردن آبگرمکن در رختکن حمام به دلیل کم بودن فضا و میزان اکسیژن را باید مورد توجه قرار داد و موقع بروز علائم گازگرفتگی محل حادثه را ترک کرده و درخواست، جهت ارزیابی داشته باشیم.
