همزمانی زیبای ماه مبارک رمضان با عید باستانی نوروز اگر نیک استفاده شود، باعث تحول در انسان و تقویت اراده و کنترل نفس میشود. پیامد آن خویشتنداری است که آن هم موجب اراده قوی، اصلاح نفس، رشد و تحول در هر فردی میشود.
مدیریت این دو بهار به رویکرد خانوادهها برمیگردد و اینکه چقدر آنها در زندگی قائل به تغییر هستند و باور دارند مدام حالشان باید رو به رشد باشد. در چنین خانوادههایی این باور به فال نیک گرفته میشود که تحول و تغییر خوبی به همراه خواهد داشت. این سبک نگرش باعث همراهی فرزندان در انجام مراسمات هر دو بهار- بهار طبیعت و بهار رمضان- نیز میشود، به شرط آنکه والدین روش همراهکردن فرزندان را بدانند.
سیدمجتبی حورایی، مشاور و کارشناس تربیتی معتقد است برای ترغیب و پایبندی فرزندان به سنتها و آیینهای مذهبی لازم است ابتدا ارتباط دوستانه و محترمانه با آنها برقرار شود و نکته دیگر اینکه به آنچه میگوییم عمل کنیم.
وی در توضیح گفت: والدین باید شیوه ارتباط با فرزندانشان چه کودک، چه نوجوان و چه جوان را بدانند. وقتی رابطه یک رابطه دوستانه، صمیمانه و محترمانه باشد، تأثیرپذیری فرزندان از والدین زیاد میشود و اگر بحث اخلاق، محبت و احترام جدی گرفته نشود، همه تلاشها برای جذب نوجوان و جوان به آیینها و شعائر دینی بیاثر و بیفایده خواهد شد، بنابراین لازم است رابطه یک رابطه دوستانه و محترمانه باشد تا تأثیر بگذارد. نکته دوم آن است که به آنچه میگوییم و سفارش میکنیم، عمل کنیم. چیزی که به بچهها کمک میکند، آن است که ببینند به گفتهها اهمیت داده میشود. گاهی شعاری داده میشود، اما در عمل به آن تقید و پایبندی نیست. بچهها آنچه به آنها گفته میشود را قبول نمیکنند، چون میبینند والدین حرف و عملشان یکی نیست، بنابراین باید الگوی خوبی باشیم و فقط مقابل چشم فرزندان راه نرویم و شعار ندهیم. حرف وقتی اثرگذار میشود که رابطه صمیمی حفظ و آن حرف در عمل نیز دیده شود.
این مشاور تربیتی اشارهای هم به سن تربیتی فرزندان داشت و گفت: روش تربیتی قبل از هفت سالگی و بعد از هفت سالگی متفاوت است. والدین باید به این روشها آشنایی داشته و آنها را آموخته باشند. قبل از دبستان عمدتاً از طریق بازی، مشاهده و قصه یعنی به شکل غیرمستقیم باید تربیت کرد، از هفت سالگی به بعد تربیت به طور مستقیم است، اما باید با توجه به دو نکتهای که اشاره شد، یعنی محترمانه، صمیمانه و توأم با عمل به گفتهها باشد.
حورایی درباره کودکان و نوجوانان و مقاومت بعضی از آنها در برابر روزهداری اظهار داشت: این شرایط به هنر تربیتی والدین بستگی دارد. آنها باید این شرایط را به طور ماهرانهای مدیریت کنند چراکه بچهها و روزهاولیها حسابشان با بزرگترها فرق میکند. معمولاً برای پذیرایی از میهمانهای نوروزی خوراکیهای رنگارنگ و شیرینیجات مختلفی خریداری میشود. حال که عید با رمضان همراه شده است، والدینی که در خانهشان روزهاولی دارند، باید ساعات افطار تا سحر را پر از اتفاقات هیجانانگیز و خوشمزه کنند تا بچهها ساعت روزهداری را با صبر و تحمل بیشتری سپری کنند، البته این به آن معنا نیست که در خوردن زیادهروی شود تا سلامتیشان به خطر بیفتد، بلکه منظور رسیدگی به جسم و روح فرزندان به شکل توأم است و نباید کاری انجام داد که برای فرزندان این روزها و شبها تلخ و دشوار شود. سحرهای ماه مبارک رمضان به شبزندهداری توصیه زیادی شده است. قطعاً شبزندهداری نوروزی و رمضانی همراه با فرزندان اجر و ثوابش کمتر از مناجات با پروردگار نیست چراکه این ایام به خاطر تعطیلی مدارس فرصت خوبی است که در غیر از تعطیلات نوروز میسر نیست. گپوگفت با فرزندان و برقراری رابطه دوستانه قطعاً در تحمل روزهداری آنها مؤثر است و علاقه آنها به ماه مبارک رمضان را بیشتر میکند، بنابراین همه این شرایط به مدیریت والدین برمیگردد. آنها نباید کاری کنند که کنترل نفس برای فرزندانشان سخت شود و خدایی ناکرده مبادرت به روزهخواری کنند.
این کارشناس تربیتی در ادامه اظهار داشت: مناجات با پروردگار آن هم در فرصت تعطیلات نوروز را نباید فراموش کرد، اما این به آن معنا نیست که بعضی والدین دید و بازدید اقوام راکه بعضاً مورد علاقه بسیاری از فرزندان است، کنار بگذارند و تنها به مسجد و هیئترفتن و عبادت و مناجاتکردن توجه کنند، چراکه به انجام هر دو سفارش شده و حائز اهمیت است و مدیریت این شرایط هم هنرمندی خاص خودش را دارد تا بتوان فرزندان را به آن ترغیب کرد. روزه از واجبات است و شبزندهداری و مناجات از مستحبات، بنابراین نباید فرزندان را ملزم به شرکت در مجالسی کرد که از مستحبات است. برای انجام واجبات نیز تنها لازم است مهارت در مدیریت داشته باشیم. والدین شرکت فرزندانشان در چنین جلساتی را فقط باید پیشنهاد دهند. در صورت همراهی فرزندان نباید زمان شرکت در جلسات به گونهای باشد که فرزندان خسته و برایشان غیرقابل تحمل شود. به طور مثال شاید پدری از ساعتهای اولیه شب تا سحر را در هیئت بنشیند و از مراسم استفاده کند، اما این فاصله زمانی برای فرزند او قابل تحمل نباشد. در اینجا پدر باید با فرزندش همراه باشد، نه با آنچه خودش دلش میخواهد. در اصل رفتار والدین به گونهای نباشد که فرزندان نسبت به اصل آن موضعگیری کنند و بدبین شوند. از تقارن بهار و رمضان باید یک خاطره خوشایند و جذاب برای فرزندان بماند تا هر دانشآموزی بعد از تعطیلات، انشایی پر از خاطرات خوب را برای همکلاسیهای خودش بنویسد و بخواند.
حورایی در آخر گفت: مدیریت درست خانوادهها به آنجا میرسد که هم آداب نوروز رعایت میشود و هم آداب ماه مبارک رمضان، به شرط آنکه به شدت مراقب رفتار و عملکرد خودمان باشیم و سعی کنیم برای فرزندانمان ساعات خوش و به یادماندنی را دیکته کنیم.